Το Βέλγικο μοντέλο για τη διαχείριση των ζώων συντροφιάς στις πόλεις

Λέξεις: Μπάμπης Παπαϊωάννου

Το Βέλγιο είναι ένα ομοσπονδιακό κράτος με ένα σύνθετο διοικητικό σύστημα. Είναι μια χώρα που έχει μια παράλληλη προς την Ελλάδα νεότερη ιστορία μια και έγινε ανεξάρτητο το 1830 και έχει 11.767.816 κατοίκους σύμφωνα με την τελευταία απογραφή. Θα μπορούσε να είναι μια απόλυτα συγκρίσιμη χώρα με την Ελλάδα.

Η περιφερειακή κυβέρνηση των Βρυξελλών έχει μεταξύ άλλων Υπουργείο Απασχόλησης, Επαγγελματικής Κατάρτισης, Ψηφιοποίησης, Τοπικής Αυτοδιοίκησης και Καλής Διαβίωσης των Ζώων. Μέρος των αρμοδιοτήτων του είναι η πολιτική για τα ζώα. Το Υπουργείο έχει παρουσιάσει μια σειρά από δράσεις, πρωτοβουλίες και προτάσεις με πιο σημαντικό τον «Κώδικα των Βρυξελλών για την καλή διαβίωση των ζώων» και το σήμα του «Φιλικού προς τα ζώα δήμου».

Το σήμα αυτό κερδίζουν δήμοι μετά από αίτηση και αξιολόγησή τους. Το σήμα ανανεώνεται κάθε χρόνο μετά από έλεγχο από την ειδική υπηρεσία της Περιφέρειας Βρυξελλών – Πρωτευούσης.

Ο Δήμος των Βρυξελλών ανανέωσε για τρίτο έτος το σήμα του «Φιλικού προς τα ζώα δήμου» μια και πληροί τα παρακάτω κριτήρια:

• Έχει δημοτικό υπάλληλο για την καλή διαβίωση των ζώων
• Έχει εμπειρογνώμονα καλής μεταχείρισης των ζώων στην αστυνομία: Εξωτερικός ιστότοπος Αστυνομική ζώνη Ixelles της πρωτεύουσας των Βρυξελλών
• Έχει δημιουργήσει δίκτυο χώρων σκύλων: τουαλέτες σκύλων και χώροι σκύλων
• Έχει πολιτική διαχείρισης αδέσποτων γατών: βρέθηκαν ζώα
• Χορηγεί πριμοδότησης στείρωσης για κατοικίδια γάτες: πριμοδότηση για τη στείρωση γατών και σκύλων
• Έχει σχέδιο διαχείρισης χαμένων, περιπλανώμενων ή εγκαταλελειμμένων ζώων (24 ώρες την ημέρα, 7 ημέρες την εβδομάδα):βρέθηκαν ζώα
• Έχει πρόγραμμα για ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των πολιτών σχετικά με την καλή μεταχείριση των ζώων: καλή μεταχείριση των ζώων
• Διαθέτει σχετικό δημοτικό ιστότοπο: καλή μεταχείριση των ζώων (σε τρείς γλώσσες παρακαλώ!).

Από όλα τα παραπάνω θα εστιάσουμε στο πρόγραμμα στείρωσης των ζώων και ειδικά των κατοικίδιων γατών που πραγματοποιείται στο πλαίσιο της στρατηγικής για την καλή διαβίωση των αστικών ζώων του Δήμου. Η στείρωση των γατών είναι υποχρεωτική στην Περιφέρεια Βρυξελλών-Πρωτευούσης από το 2018, ενώ των σκύλων προαιρετική. Ο Δήμος χορηγεί ποσό από το κόστος στείρωσης των κατοικίδιων γατών που είναι:

• 50 ευρώ για αρσενική γάτα

• 75 ευρώ για μια θηλυκή γάτα

Ενώ για τους σκύλους ο Δήμος δίνει πριμοδότηση:

• 100 ευρώ για αρσενικά σκυλιά

• 150 ευρώ για θηλυκά σκυλιά

Εδώ και μερικές ημέρες η Υπηρεσία Περιβάλλοντος της Περιφέρειας https://environnement.brussels/citoyen/lenvironnement-bruxelles/veiller-au-bien-etre-animal/sterilisez-et-identifiez-votre-chat-pour-son-bien-etre-et-sa-securite ξεκίνησε τη νέα καμπάνια ενημέρωσης για το πρόγραμμα στείρωσης με μια προβοκατόρικη φωτογραφία του γάτου – τρομοκράτη.

Γιατί όμως όλα αυτά; Γιατί οι πολιτικές, η στρατηγική, οι καμπάνιες και η επιδότηση στείρωσης; Γιατί το Βέλγιο ακολουθεί μια τόσο συστηματική πολιτική για τα ζώα συντροφιάς;

Η στείρωση των γατών (αλλά και των σκύλων) στις αστικές περιοχές είναι σημαντική για πολλούς λόγους, οι οποίοι συμβάλλουν στην ευημερία τόσο των ίδιων των ζώων όσο και της ευρύτερης κοινότητας. Εδώ είναι μερικά βασικά επιχειρήματα υπέρ της στείρωσης έτσι όπως καταγράφονται από τις πολιτικές προτεραιότητες του Δήμου των Βρυξελλών:

• Έλεγχος του υπερπληθυσμού: Ένας από τους πιο πιεστικούς λόγους για τη στείρωση των γατών είναι ο έλεγχος του πληθυσμού τους. Οι γάτες είναι παραγωγικοί εκτροφείς και στις αστικές περιοχές, οι πληθυσμοί αδέσποτων και άγριων γατών μπορούν γρήγορα να ξεφύγουν από τον έλεγχο. Η στείρωση βοηθά στην πρόληψη της γέννησης ανεπιθύμητων γατών, μειώνοντας τον αριθμό των άστεγων γατών.
• Μείωση των αδέσποτων και άγριων γατών: Οι αδέσποτες και άγριες γάτες αντιμετωπίζουν πολλές δυσκολίες, συμπεριλαμβανομένης της έκθεσης σε σκληρές καιρικές συνθήκες, της έλλειψης τροφής και του αυξημένου κινδύνου ασθενειών και τραυματισμών. Με τη στείρωση αυτών των γατών, μπορούμε να αποτρέψουμε τις νέες γενιές από το να υποφέρουν από αυτές τις κακουχίες.
• Πρόληψη εξάπλωσης νόσων: Οι μη στειρωμένες γάτες είναι πιο πιθανό να εμπλακούν σε επιθετική συμπεριφορά και μάχες, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει στη μετάδοση ασθενειών όπως η λευχαιμία των αιλουροειδών και ο ιός ανοσοανεπάρκειας αιλουροειδών (FIV). Η στείρωση μειώνει αυτές τις συμπεριφορές, συμβάλλοντας στον περιορισμό της μετάδοσης ασθενειών.
• Ελαχιστοποίηση της θήρευσης άγριας ζωής: Οι ανεξέλεγκτοι πληθυσμοί γατών μπορούν να έχουν επιζήμιες επιπτώσεις στην τοπική άγρια ζωή, ιδιαίτερα στα πουλιά και τα μικρά θηλαστικά. Μειώνοντας τον αριθμό των άγριων και αδέσποτων γατών, η στείρωση βοηθά στην προστασία των αστικών οικοσυστημάτων.
• Λιγότερος θόρυβος και ενόχληση: Οι γάτες είναι γνωστές για τη φωνή τους κατά τη διάρκεια του ζευγαρώματος, η οποία μπορεί να διαταράξει τους κατοίκους σε αστικές περιοχές. Η στείρωση των γατών μειώνει αυτή την ηχορύπανση, οδηγώντας σε ένα πιο ειρηνικό περιβάλλον.
• Οφέλη για την υγεία των γατών: Οι στειρωμένες γάτες τείνουν να ζουν υγιέστερα και περισσότερο χρόνια. Είναι λιγότερο επιρρεπείς σε ορισμένους αναπαραγωγικούς καρκίνους και είναι λιγότερο πιθανό να περιφέρονται, μειώνοντας την έκθεσή τους σε ατυχήματα, μάχες και ασθένειες.
• Χαμηλότερο κόστος για τις κοινότητες: Το κόστος διαχείρισης μεγάλων πληθυσμών άγριων και αδέσποτων γατών μπορεί να είναι σημαντικό για τους δήμους. Αποτρέποντας τη γέννηση νέων νεογνών, τα προγράμματα στείρωσης μπορούν να μειώσουν τη μακροπρόθεσμη οικονομική επιβάρυνση των κοινοτήτων.
• Προώθηση της υπεύθυνης ιδιοκτησίας κατοικίδιων ζώων: Η ενθάρρυνση της στείρωσης προωθεί την υπεύθυνη ιδιοκτησία κατοικίδιων ζώων στην κοινότητα. Στέλνει ένα μήνυμα ότι οι ιδιοκτήτες κατοικίδιων ζώων πρέπει να αναλάβουν την ευθύνη για τα ζώα τους και να αποτρέψουν τις απρογραμμάτιστες γέννες.

Βιώσιμη και ηθική προσέγγιση: Η στείρωση είναι ένας ανθρώπινος και ηθικός τρόπος αντιμετώπισης του προβλήματος του υπερπληθυσμού των γατών. Αποφεύγει την ανάγκη για μαζική ευθανασία ή σφαγή, η οποία είναι απάνθρωπη και συχνά συναντά δημόσια αντίδραση.

H στείρωση κύρια των γατών στις αστικές περιοχές είναι μια πρακτική και συμπονετική προσέγγιση για τη διαχείριση των πληθυσμών τους, την προώθηση της ευημερίας της κοινότητας και την προστασία της υγείας τόσο των γατών όσο και της άγριας ζωής. Είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος αντιμετώπισης των προκλήσεων που σχετίζονται με άγριες και αδέσποτες γάτες σε αστικά περιβάλλοντα. Το μεγάλο στοίχημα για όλους (πολιτεία, τοπική αυτοδιοίκηση, σύλλογοι προστασίας ζώων, καταστήματα πώλησης, πολίτες) είναι να υπάρχει μια οικολογική ισορροπία στην περιοχή. Να μην υπάρχουν αδέσποτα ζώα, τα ζώα συντροφιάς να είναι υπό την εποπτεία και την επιμέλεια κάποιου, να έχουν ηλεκτρονική ταυτότητα, να λαμβάνουν βασικές υγειονομικές υπηρεσίες και να συμβιώνουν με τους ανθρώπους χωρίς κινδύνους για κανέναν.

Υπάρχουν τρεις παράμετροι που πρέπει να λάβουμε ακόμα υπόψη μας.

1. Η συντριπτική πλειοψηφία των κατοικιών στις Βρυξέλλες δεν έχει μπαλκόνι
2. Είναι μια μεγαλούπολη πολλών «μοναχικών» ανθρώπων που αναζητούν τη συντροφικότητα και την παρέα στα ζώα συντροφιάς
3. Ο καιρός είναι ιδιαίτερα άστατος με βροχή τις περισσότερες ημέρες του έτους.

Το παραπάνω μοντέλο διαχείρισης υλοποιείται με τη συνεργασία των καταφυγίων ζώων της περιοχής. Ο Δήμος Βρυξελλών συνεργάζεται και υποστηρίζει τους παρακάτω μη κερδοσκοπικούς φορείς με τη συνεργασία των οποίων υλοποιεί τη στρατηγική για τα ζώα συντροφιάς:

Ever’y Cat – www.everycat.be

Chats Libres – https://www.chatslibres.be

Association Défense Animale (ADA) – http://www.ada-asbl.be/index.html

Το μοντέλο αυτό παρά τη δυσκολία του και την πολυπλοκότητά του (για τα Ελληνικά δεδομένα) αποτελεί μια καλή πρακτική. Και ταυτόχρονα ένα σχέδιο συνεργασίας ανάμεσα σε πολλούς φορείς με διαφορετικές αφετηρίες, πολιτικά και κοινωνικά κίνητρα. Το αποτέλεσμα είναι να υπάρχει μια ισορροπία στο αστικό τοπίο ανάμεσα στον άνθρωπο και τα ζώα και να υπάρχουν θετικές συνέπειες οι οποίες βοηθάνε στο να πάει ο σχεδιασμός των δήμων ένα επίπεδο παραπάνω. Η μη ύπαρξη αδέσποτων ζώων επιτρέπει στους δήμους να έχουν μια διαφορετική πολιτική για τη συλλογή απορριμμάτων μια και δεν υπάρχουν στην πόλη κάδοι απορριμμάτων όπως τους ξέρουμε στην Ελλάδα, να ελαχιστοποιούνται τα νεκρά ζώα από ατυχήματα μέσα στον αστικό ιστό, να ελαχιστοποιούνται οι περιπτώσεις διάδοσης ασθενειών.

Ένα μοντέλο που θα μπορούσε φυσικά να προσαρμοστεί στα Ελληνικά δεδομένα αρκεί να υπάρξει από κάποιους η πολιτική βούληση και η συνεργασία με τους φιλοζωικούς συλλόγους που έχουν αναλάβει στην Ελλάδα το μεγαλύτερο βάρος των πολιτικών για τα ζώα συντροφιάς.

*Ο Μπάμπης Παπαϊωάννου είναι Υποψήφιος Διδάκτορας στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών ΑΠΘ