Ξενία Ουρανούπολης: Ένα ιστορικό ξενοδοχείο, σ’ ένα ταξίδι μέσα στο χρόνο

Διατρέχοντας κανείς το παρελθόν, ανακαλύπτει τόπους που μοιάζουν με τομές. Χωρίζουν τον χρόνο στα δύο, αντανακλούν εικόνες του πριν και του μετά, της ακμής και της ερήμωσης. Ένας από αυτούς τους τόπους είναι και το ξενοδοχείο «Ξενία» στην Ουρανούπολη.

Την προσωρινή κυριαρχία της ιστορικής αυτής ξενοδοχειακής μονάδας απέκτησε πρόσφατα η εταιρία «Δομές Αττικής Μονοπρόσωπη Α.Ε.» για λογαριασμό του Γιώργου Π. Σπανού. Η προσφορά από μέρους του ξενοδόχου αφορούσε το ποσό των 826.875 ευρώ ετησίως και προτάθηκε στα πλαίσια του διαγωνισμού που είχε προκηρυχθεί νωρίτερα από την Ελληνική Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου (ΕΤΑΔ).  Σκοπός του ανοιχτού ηλεκτρονικού πλειοδοτικού διαγωνισμού ήταν η μακροχρόνια εκμίσθωση, διάρκειας 30 ετών, της πολυτελούς εγκατάστασης, μέσω επενδύσεων του αναδόχου. Η πρωτοβουλία αυτή αποσκοπεί, όπως λέγεται, στην ουσιαστική αναβάθμιση του ξενοδοχείου, το οποίο επί δεκαετίες αποτέλεσε σημείο αναφοράς για τη Βόρεια Ελλάδα.

Το πολυτελές κτίσμα μπορεί να αποκτά τώρα να αποκτά μια νέα ταυτότητα όμως, ήδη από την αρχή της δεκαετίας του ’60, συνέβαλλε καθοριστικά τόσο στην ενδυνάμωση του ελληνικού τουρισμού όσο και στην ανάπτυξη της σύγχρονης αρχιτεκτονικής.

Το «Ξενία Ουρανούπολης» δεν αποτελεί μια μεμονωμένη πρωτοβουλία, αλλά μέρος ενός ευρύτερου οράματος.

Ένα πρόγραμμα που ξεκίνησε από τον τότε νεοσύστατο οργανισμό Ελληνικό Οργανισμό Τουρισμού (Ε.Ο.Τ) και ως πρόθεσή του έθεσε την ανέγερση πολυτελών ξενοδοχειακών μονάδων στις πλουσιότερες ιστορικά και πολιτιστικά, περιοχές της Ελλάδας. Πολυτελών μονάδων που θα διατηρούσαν ζωντανό τον χαρακτήρα της περιοχής χωρίς να τον αλλοιώνουν και θα προσέλκυαν επισκέπτες από υψηλά αλλά και μεσαία κοινωνικά στρώματα.

Η Ουρανούπολη

Κατά την μεταπολεμική περίοδο αναπτύχθηκε στην Ελλάδα η ανάγκη για στερέωση της έννοιας του τουρισμού πάνω σε σε πιο στέρεα θεμέλια. Η ανάπτυξη αυτού του τομέα θα πρόσφερε στην χώρα το κομμάτι που της έλειπε: την πολυπόθητη οικονομική ανάκαμψη.

Στο πλαίσιο αυτής της ιδέας, ξεκινά το πρόγραμμα «Ξενία» που επιθυμεί να εδραιώσει ξενοδοχειακές μονάδες σε ενδιαφέρουσες περιοχές της χώρας. Μια από αυτές, φέρει το όνομα Ουρανούπολη. Κτίζεται  πάνω στα ερείπια της Σάνης (αποικίας των Ανδρείων) και λαμβάνει το όνομά της αλεξανδρινή πόλης που ίδρυσε το 315 π.Χ ο Αλέξαρχος, ο γιος του Αντιπάτρου και αδελφός του Κασσάνδρου. Η κοινότητα η οποία παλαιότερα έφερε το όνομα «Προσφόριον» και αργότερα «Πύργος» διατηρεί μια μακρά ιστορία που εγκαινιάζεται ήδη από τον 10ο αιώνα. Στα πρώιμα χρόνια του 14ου αιώνα δημιουργείται από την Μονή Βατοπεδίου νοτιοδυτικά του τόπου, ο βυζαντινός πύργος που αποτελεί για αρκετά χρόνια τον πιο καλοδιατηρημένο πύργο στην Χαλκιδική. Αυτά μέχρι τον 19ο αιώνα όπου ένας ισχυρός σεισμός διαταράσσει την υπόσταση του Πύργου, διαλύοντας τον τελευταίο όροφο του.

Στο χώρο αυτό πάντως, βρίσκουν καταφύγιο πρόσφυγες την περίοδο της Μικρασιατικής Καταστροφής. Μετά το πέρας αυτής, ο τόπος εμπλουτίζεται από τα πρώτα σπίτια, την εκκλησία και το σχολείο. Στην πορεία της δεκαετίας του ’60 καταφθάνουν στην περιοχή οι πρώτοι τουρίστες. Φτιάχνονται δρόμοι και ξεκινά η ανέγερση του ξενοδοχείου «Ξενία».

Το ξενοδοχείο

Το «Ξενία Ουρανούπολης» αποτέλεσε γέννημα του αρχιτέκτονα Περικλή Σακελλάριου και ξεκίνησε την λειτουργία του το 1959. Χτισμένο στο κενό χώρο μεταξύ στεριάς και θάλασσας, διέθετε μια ιδιαίτερη θέα που εκτεινόταν από το Άγιο Όρος έως το νησί της Αμμουλιανής. Ήδη από τον αρχικό σχεδιασμό του, στηρίχτηκε σε λιτά σχήματα και παραδοσιακές φόρμες ενώ τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή του προέρχονταν από φυσικές ύλες της Χαλκιδικής.

Η είσοδος στο κτήριο γινόταν από μια πλευρική πόρτα έτσι ώστε το κέντρο της ρεσεψιόν να κοιτάει προς την μεριά της θάλασσας. Ο εσωτερικός σχεδιασμός του περιελάμβανε δύο κτηριακούς όγκους και μια διώροφη παραλληλογραμμή με τις πτέρυγες των δωματίων που υπολογίζονταν αρχικά γύρω στις 44. Οι κλίνες βρίσκονταν παρατεταγμένες η μια στην άλλη και έδιναν την δυνατότητας περιήγησης στον διάδρομο από την μεριά του δρόμου. Μέχρι και την τελευταία επέκταση, η διάταξη του χώρου φαίνεται να έχει παραμείνει αναλλοίωτη παρά την προσθήκη δύο μπροστινών μακρόστενων μονάδων. Γενικά και καθ’ όλη τη διάρκεια της κατασκευής του, οι υπεύθυνοι θέλησαν να συνταιριάξουν το παλιό με το νέο στοιχείο, δημιουργώντας ένα υβρίδιο που θα σεβόταν τόσο τον τόπο όσο και τους επισκέπτες.

Με την συνολική υλοποίηση του προγράμματος «Ξενία»  κατασκευάστηκαν περίπου πενήντα κτήρια από μοτέλ και ξενοδοχεία έως τουριστικά περίπτερα. Τα κτήρια αυτά, πέρα από το γεγονός πως ενθάρρυναν τον τουρισμό, μεταμόρφωσαν και τους εκάστοτε τόπους σε σημεία αναγέννησης της κοινωνικής συναναστροφής. Στόχος του προγράμματος δεν ήταν να αναλάβει τον ρόλο του επιχειρηματία αλλά περισσότερο να προσφέρει γνώση και κατάρτιση στους ιδιώτες. Παρά τις προσπάθειες για διατήρηση της αίγλης τους, τα «Ξενία» γνώρισαν την απαξίωση. Η αλλαγή αυτή συντελέστηκε κατά την περίοδο της χούντας, όταν η τάση προς έναν μαζικό τουρισμό μετατράπηκε πλέον απτή πραγματικότητα.

Πηγές:

«Τα Ξενία της Μακεδονίας», Βελλή Εύα (2014)| Ερευνητική Εργασία|https://ikee.lib.auth.gr

«Στον όμιλο Γ.Σπανού για 30 χρόνια το Ξενία της Ουρανούπολης»| Η Καθημερινή (2025)| https://www.kathimerini.gr

Ιστορικά Στοιχεία Ουρανούπολη Χαλκιδική| https://ouranoupoli.gr