Οχτώ ερωτήσεις-απαντήσεις για το διάγγελμα του Πούτιν

Έντονη ανησυχία έχει προκαλέσει η προκλητική ρητορική του Βλαντιμίρ Πούτιν, καθώς και η απόφασή του να κηρύξει μερική επιστράρευση εφέδρων για τον πόλεμο στην Ουκρανία.

Και ενώ κανείς δεν γνωρίζει ποια θα είναι η επόμενη κίνηση του Ρώσου προέδρου και πόσο ακραία θα μπορεί να είναι (καθώς έριξε στο «τραπέζι» τη χρήση πυρηνικών), ο Emmanuel Grynszpan, δημοσιογράφος στη γαλλική «Le Monde», απαντά σε οκτώ βασικά ερωτήματα που προέκυψαν μετά το χθεσινό διάγγελμα «βόμβα» του Πούτιν.

1. Οι Ρώσοι θα ακολουθήσουν τον Πούτιν; Θα δεχτούν τη μερική επιστράτευση;

«Εδώ υπάρχει μεγάλο σασπένς. Οι πρώτες αντιδράσεις είχαν μια «έκρηξη» στις πωλήσεις αεροπορικών εισιτηρίων για έξοδο από τη χώρα. Οι πτήσεις είναι όλες γεμάτες. Μεταξύ των γνωστών μου στη Μόσχα, τα νέα είχαν γενικά την επίδραση ενός «κρύου ντους». Ορισμένοι έχουν ήδη λάβει κλήσεις για να πάνε στο γραφείο στρατολόγησης. Αυτό όμως δεν είναι αντιπροσωπευτικό. Μάλλον θα χρειαστούν αρκετές μέρες για να καταλάβουμε πώς αντιδρά ο πληθυσμός.

2. Δεν είναι παράδοξο να ισχυριστείς ότι έχασες μόνο 6.000 στρατιώτες, αλλά πρέπει να κινητοποιήσεις 300.000;

Ναι, αλλά η ρωσική προπαγάνδα ακολουθεί μια αφήγηση που απέχει πολύ από την πραγματικότητα και τα γεγονότα. Οι περισσότεροι Ρώσοι δεν πιστεύουν τα επίσημα στοιχεία για τις απώλειες του ρωσικού στρατού, οι οποίες θα κυμαίνονταν μεταξύ 20.000 και 30.000, στους οποίους πρέπει να προστεθούν περίπου 50.000 τραυματίες (σύμφωνα με πηγές από τις δυτικές υπηρεσίες πληροφοριών).

Από την άλλη πλευρά, ο αριθμός των «300.000 ανδρών» είναι προκαταρκτικός. Ο υπουργός Άμυνας εξήγησε ότι η συνολική εφεδρεία για τον στρατό ανέρχεται σε 35 εκατομμύρια άτομα. Στο ukase (διάταγμα) που υπέγραψε σήμερα το πρωί ο Πούτιν, ο ποσοτικοποιημένος στόχος της μερικής κινητοποίησης εμφανίζεται στην 7η ρήτρα, η οποία είναι απόρρητη.

3. Υπάρχουν νέα για την αντεπίθεση της Ουκρανίας; Υπήρξαν άλλες σημαντικές προόδοι;

Η ουκρανική αντεπίθεση συνεχίζεται στο βόρειο Ντονμπάς. Αρκετές τοποθεσίες απελευθερώθηκαν την Τρίτη (20/9) στην περιφέρεια του Ντονέτσκ από τον ουκρανικό στρατό, ο οποίος διείσδυσε μέχρι την περιφέρεια Λουχάνσκ. Ο ουκρανικός στρατός βρίσκεται στις πύλες των πόλεων Lyman και Lyssytchansk, οι οποίες είναι πολύ σημαντικές τόσο από συμβολική όσο και από τακτική άποψη.

Μια δεύτερη αντεπίθεση συνεχίζεται επίσης στη Χερσώνα, αλλά χωρίς εμφανή πρόοδο για μια εβδομάδα. Να σημειωθεί ότι το ουκρανικό γενικό επιτελείο παραμένει πολύ επιφυλακτικό στην επικοινωνία του και αναφέρει μόνο μετά από καθυστέρηση αρκετών ημερών, ενίοτε, τις ανακατακτημένες πόλεις.

4. Θα μπορούσε η μερική επιστράτευση να επεκταθεί στα «προσαρτημένα» εδάφη; Θα μπορούσε δηλαδή η Ρωσία να στρατολογήσει δια της βίας Ουκρανούς από το Ντονμπάς στον ρωσικό στρατό;

Οι αυτοανακηρυχθείσες δημοκρατίες του Ντόνετσκ και του Λουχάνσκ δεν έχουν «προσαρτηθεί» προς το παρόν, παρά μόνο «αναγνωρίζονται» ως «ανεξάρτητες», δηλαδή χωρίζονται από την Ουκρανία από τη Μόσχα. Μόνο η Κριμαία προσαρτήθηκε επίσημα το 2014.

Στις «δημοκρατίες», η κινητοποίηση έχει ήδη ολοκληρωθεί εδώ και αρκετούς μήνες. Πρόκειται για παράνομες περιοχές όπου άνδρες συλλαμβάνονται στο δρόμο και οδηγούνται στο μέτωπο χωρίς καμία άλλη μορφή δίκης.

Αμέτρητα βίντεο με αυτές τις συλλήψεις κυκλοφορούν στα κοινωνικά δίκτυα, όπου βλέπουμε, για παράδειγμα, μητέρες ή συζύγους να επιτίθενται στην αστυνομία που παίρνει τους γιους ή τους συζύγους τους. Ο ανδρικός πληθυσμός αυτών των περιοχών έχει ήδη μειωθεί από τις ρωσικές αρχές, οι οποίες υπαγορεύουν τις ανάγκες τους στις συνεργαζόμενες τοπικές αρχές.

5. Η ομιλία του Πούτιν στράφηκε πάνω από όλα κατά της Δύσης, η οποία, σύμφωνα με τον ίδιο, τροφοδοτεί τη σύγκρουση μέσω μαζικών παραδόσεων όπλων και ισχυρής υποστήριξης από τις αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών. Μπορούμε να συμπεράνουμε ότι αυτή η μερική κινητοποίηση και η πολύ ξεκάθαρη απειλή για προσφυγή σε πυρηνικά όπλα είναι στην πραγματικότητα μια κήρυξη πολέμου στο ΝΑΤΟ, από την άποψη της πιθανής παγκοσμιοποίηση της σύγκρουσης;

Όχι, δεν υπάρχει κήρυξη πολέμου στο ΝΑΤΟ, αλλά συνέχιση της ρητορικής εκφοβισμού προς τη Δύση, που συνεχίζεται τουλάχιστον από το 2014. Ο ρωσικός στρατός δεν μπορεί να αντιμετωπίσει αυτόν του ΝΑΤΟ, ενώ ήδη υποφέρει απώλειες με τον ουκρανικό στρατό. Μέσω του πυρηνικού εκφοβισμού, ο Βλαντιμίρ Πούτιν επιδιώκει να διχάσει τη Δύση, ώστε η τελευταία να σταματήσει ή να μειώσει τις παραδόσεις όπλων της στην Ουκρανία και να την αναγκάσει να έρθει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Για τη Ρωσία, οι διαπραγματεύσεις είναι απλές: συνθηκολόγηση της Ουκρανίας και εκχώρηση των ήδη κατεχόμενων εδαφών.

6. Δεδομένου ότι τα αποτελέσματα των δημοψηφισμάτων θα πρέπει να επικυρωθούν αμέσως (δηλαδή στα τέλη Σεπτεμβρίου) και ότι δεν μπορεί κανείς να φανταστεί ότι οι Ουκρανοί θα σταματήσουν τις επιθέσεις τους, συμπεριλαμβανομένων των πρόσφατα «προσαρτημένων» εδαφών, δεν υπάρχει κίνδυνος ο Πούτιν να χρησιμοποιήσει πράγματι πυρηνικά;

Ο Πούτιν κραδαίνει ανοιχτά την πυρηνική απειλή και διαβεβαιώνει: «Δεν είναι μπλόφα. Αυτό ακριβώς πιστεύουν πολλοί παρατηρητές: ο Πούτιν μπλοφάρει, εκφοβίζει, για να προσκολληθεί σε ό,τι απομένει από την αξιοπιστία του, αφού ο στρατός του υπέστη σημαντική ήττα.

Θεωρητικά, ο κίνδυνος ο Πούτιν να εξαπολύσει πυρηνικά πυρά στην Ουκρανία υπάρχει. Αλλά, στην πραγματικότητα, μπορούμε να αμφιβάλλουμε γιατί κανείς δεν έχει συμφέρον από αυτό. Η ραδιενέργεια θα χτυπήσει το ρωσικό έδαφος.

Είναι πολύ πιθανό τα καθεστώτα που υποστηρίζουν τη Μόσχα σήμερα (Λευκορωσία και Κίνα) να δουν μια τέτοια επιλογή με πολύ αμυδρή άποψη. Από την άλλη πλευρά, οι ευρωπαϊκές και αμερικανικές απαντήσεις σε μια τέτοια κλιμάκωση είναι άγνωστες.

7. Οι Ρώσοι φεύγουν, αλλά γιατί δεν επαναστατούν;

Οι Ρώσοι δεν έχουν επαναστατήσει ακόμη. Για διάφορους λόγους. Πολλοί από τους πολιτικά ενεργούς Ρώσους στην αντιπολίτευση έχουν ήδη μεταναστεύσει ή βρίσκονται πίσω από τα κάγκελα. Το να εναντιωθείς στον πόλεμο, έστω και μόνο αποκαλώντας τον με το όνομά του – «πόλεμος» – ενέχει σημαντικούς κινδύνους: άμεση απόλυση, δικαστικές διαδικασίες, φυλακή, πρόστιμα, κοινωνικός θάνατος. Χρειάζεται πολύ θάρρος για να το αντιμετωπίσεις αυτό.

8. Σε διεθνές επίπεδο, θα μπορούσε ο Πούτιν να βρεθεί απομονωμένος από τους εταίρους του (Ινδία, Κίνα, Ιράν κ.λπ.) παραμένοντας στη σημερινή του θέση (συνθηκολόγηση της Ουκρανίας, εκχωρήσεις των κατεχόμενων εδαφών);

Μετά τη σύνοδο κορυφής του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO) το Σαββατοκύριακο (17-18 Σεπτεμβρίου), οι Κινέζοι και Ινδοί ηγέτες εξέφρασαν δημόσια στον Πούτιν (με λεπτές διπλωματικές μορφές) την απογοήτευσή τους για το χάος που προκάλεσε η ρωσική εισβολή.

Η Ινδία και η Κίνα εκμεταλλεύονται τη σύγκρουση για να απαιτήσουν τεράστιες εκπτώσεις στους υδρογονάνθρακες που αγοράζονται από τη Ρωσία. Αλλά αυτό δεν αρκεί για να αντισταθμίσει τις υλικοτεχνικές, χρηματοοικονομικές και οικονομικές αναταραχές που προκαλούνται από τις διεθνείς κυρώσεις κατά της Μόσχας.