10 λάθη σε 1 πείραμα

Δεν έχουν συμπληρωθεί καν δύο εβδομάδες από την ανακοίνωση και την εφαρμογή της απόφασης του δημοτικού συμβουλίου για πεζοδρόμηση της οδού Αγίας Σοφίας, μίας από τις σημαντικότερες οδικές αρτηρίες του κέντρου πόλης. Πρόκειται στην πραγματικότητα για ένα πρακτικό πείραμα που θα διαρκέσει συνολικά 45 ημέρες και αποσκοπεί στο να καταστήσει σταδιακά- μαζί με τις πεζοδρομήσεις στις μικρότερες οδούς, Χρυσοστόμου Σμύρνης και Ρογκότη- το κέντρο λιγότερο φιλόξενο για τα αυτοκίνητα. Θεωρητικά, πρόκειται για μία εξαιρετική πρωτοβουλία προς τη σωστή κατεύθυνση.

Στην πράξη, όμως, το συγκεκριμένο πείραμα έχει αφεθεί τόσο πολύ στην τύχη του που εν τέλει όχι απλώς δεν επιτελεί σωστά τη λειτουργία του, αλλά ελλοχεύει ο κίνδυνος να φέρει τα αντίθετα από τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα. Η Αγίας Σοφίας στο μεγαλύτερο κομμάτι της ημέρας θυμίζει περισσότερο δρόμο που έχει αποκλειστεί από την Τροχαία για κάποια διαδήλωση παρά πιλοτικό πεζόδρομο. Τι φταίει; Πώς θα μπορούσε η εικόνα να είναι πιο κοντά στην πραγματικότητα που οι περισσότεροι πολίτες επιθυμούν; Ο προσκεκλημένος της ομάδας “Η Θεσσαλονίκη Αλλιώς” τον περασμένο Απρίλιο, David Sim μας παρουσίασε αντίστοιχα, αλλά επιτυχημένα, παραδείγματα του εξωτερικού. Ανάμεσά τους εντοπίζουμε δέκα αιτίες αποτυχίας του πειράματος της Αγ. Σοφίας και μερικές αντιπροτάσεις…

1. Τα κιγκλιδώματα που έχουν τοποθετηθεί στα δύο άκρα της οδού μάλλον παραπέμπουν σε απαγόρευση κυκλοφορίας παρά προτρέπουν τους πεζούς να αξιοποιήσουν το άδειο από αυτοκίνητα οδόστρωμα. Στη θέση τους θα μπορούσαν να τοποθετηθούν γλάστρες ή εικαστικές εγκαταστάσεις- δύο μπιενάλε τρέχουν παράλληλα στην πόλη- για να καταστήσουν τον πεζόδρομο περισσότερο φιλόξενο, από ένα τρομακτικό no man’s land που μοιάζει σήμερα.

2. Η ελλιπής αστυνόμευση με εξαίρεση τις πρώτες ημέρες επιτρέπει σε μηχανάκια κατά κύριο λόγο να χρησιμοποιούν ανεμπόδιστα τον “πεζόδρομο” ως πάρκινγκ ή απλά για να τον διασχίζουν, αυξάνοντας κατακόρυφα τον κίνδυνο ατυχήματος. Στην πράξη, βέβαια, κίνδυνος δεν υφίσταται, αφού οι πεζοί για να προστατευθούν συνεχίζουν να περπατούν αποκλειστικά στο πεζοδρόμιο.

3. Η περιορισμένη σηματοδότηση σε συνδυασμό με την ανύπαρκτη ενημέρωση των οδηγών και των πεζών έχει ως αποτέλεσμα τον καθημερινό εκνευρισμό όσων βρίσκονται αντιμέτωποι με μία απρόσμενη, αλλά τόσο σημαντική αλλαγή, στη ρουτίνα τόσων ετών.

4. Το οδόστρωμα δεν παρουσιάζει την παραμικρή αλλαγή, παραμένει δρόμος και δεν είναι σε καμία περίπτωση πεζόδρομος, δηλαδή δημόσιος χώρος για τους πεζούς… Θα μπορούσαν, για παράδειγμα, να τοποθετηθούν κατά μήκος του δρόμου λωρίδες πρασίνου, καρέκλες και παγκάκια και γενικά να επέλθουν απλές αλλαγές στην όψη της Αγ. Σοφίας που να προτρέπουν όμως τους περαστικούς να δοκιμάσουν μία διαφορετική χρήση του παραδοσιακά μποτιλιαρισμένου στενού.

5. Η έλλειψη ενισχυτικών δράσεων είναι παροιμιώδης. Αθλητικές δραστηριότητες, π.χ. τραπέζια του πινγκ πονγκ, παιχνίδια για τα παιδιά και πολιτιστικές δράσεις, π.χ. θέατρο δρόμου θα μπορούσαν να δίνουν μέσα στην ημέρα μία διαφορετική πνοή σε έναν δρόμο που επιδιώκει να μπει στο επίκεντρο της προσοχής των πολιτών.

6. Στα στρατηγικά λάθη του σχεδιασμού πρέπει να υπογραμμίσει κανείς την έλλειψη συνεννόησης με τους καταστηματάρχες του δρόμου. Είναι χαρακτηριστική η δήλωση της ιδιοκτήτριας καταστήματος ρούχων επί της Αγ. Σοφίας στην εφημερίδα “Μακεδονία” που ανησυχεί μήπως το μέτρο να αποβεί σε βάρος τους, διότι “πολλές πελάτισσες τις φέρνει ο σύζυγός τους με το αυτοκίνητο, τις αφήνει και μέχρι να ψωνίσουν κάνει κύκλο με το αυτοκίνητο, ώστε να τις πάρει στη συνέχεια. Επίσης, έχουμε αποκτήσει πελάτες από τα διερχόμενα αυτοκίνητα.”…

7. Αρνητική έκπληξη προκαλεί η ελλειμματική επικοινωνία της πρωτοβουλίας όλων των πεζοδρομήσεων από τα πολύ βελτιωμένα το τελευταίο διάστημα δημοτικά μέσα. Αυτό το βήμα του Δήμου θα μπορούσε να αποτελέσει από μόνο του μία καμπάνια αλλαγής της νοοτροπίας με την ενίσχυση της συνείδησης των πεζών και των ποδηλατών έναντι του αυτοκινήτου.

8. Τα μεγάλα πολιτιστικά γεγονότα που τυχαίνει να συμβαίνουν παράλληλα στην πόλη, 46α Δημήτρια, 3η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης και 15η Μπιενάλε Νέων Καλλιτεχνών της Μεσογείου θα μπορούσαν να βρουν υπαίθριο πεδίο δράσης, να μετατρέπουν ξαφνικά στη διάρκεια της ημέρας την Αγ. Σοφίας σε δρόμο πολιτισμού.

9. Τέτοιου είδους πειράματα απαιτούν τη δυναμική συμμετοχή των πολιτών. Οφείλουν οι αρχές να μάθουν είτε μέσω της ιστοσελίδας τους είτε αξιοποιώντας τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είτε διενεργώντας έρευνα μεταξύ των πολιτών τι επιθυμεί η πλειοψηφία του κοινού να συμβεί στο κέντρο της πόλης. Είναι εν τέλει υπέρ ή κατά της πεζοδρόμησης; Έχει δικές του προτάσεις να καταθέσει; Η περίπτωση αναδόμησης του Christchurch της Νέας Ζηλανδίας αποτελεί το πλέον φωτεινό παράδειγμα προς αυτή την κατεύθυνση.

10. Το δίκτυο εθελοντών που τόσο επιτυχημένα συγκρότησε ο Δήμος τόσο για τη διεκδίκηση του τίτλου της Youth Capital 2014 όσο και στο πλαίσιο των Δημητρίων θα μπορούσε να στήσει μία εικονική δράση… περπατήματος στο οδόστρωμα της Αγ. Σοφίας, για να κατεβάσει επιτέλους τον κόσμο από το πεζοδρόμιο, ενημερώνοντάς τον παράλληλα για τις προθέσεις της Δημοτικής Αρχής.

Χρόνος υπάρχει ακόμη για να αντιληφθεί επιτέλους η πόλη ότι ένας από τους σημαντικότερους δρόμους της είναι πλέον πεζόδρομος και αν θέλει να μείνει για πάντα, πρέπει να τον κερδίσει. Η συγκεκριμένη απόφαση του Δήμου σε συνδυασμό με τη γενικότερη πρόθεση πεζοδρομήσεων και απομάκρυνσης των Ι.Χ. από το κέντρο αποτελεί φωτεινή παρένθεση σε λανθασμένες αντιλήψεις δεκαετιών. Είναι κρίμα να καταδικαστεί ένα τέτοιο πείραμα σε αποτυχία, επειδή απλά για μία ακόμη φορά αδιαφορήσαμε συνολικά για το καλό της πόλης μας.

* Φωτογραφίες: Parallaxi