Αυτό και αν είναι είδηση: Ο Ανγκ Λι σκηνοθετεί Άκη Δήμου!

Έχω δει το έργο του ‘Aκη Δήμου όλα αυτά τα χρόνια. Ένας από τους πιο πολυγραφότατους συγγραφείς στην Ελλάδα σήμερα. Μια από τις πιο ιδιαίτερες πένες που γέννησε το ελληνικό θέατρο τις τελευταίες δεκαετίες. Για μένα είναι ο μέγιστος παρατηρητής των ανθρωπίνων συμπεριφορών. Των μικρών λεπτομερειών που συνθέτουν τη ζωή μας και το σύμπαν τους συνήθως παραμένει αόρατο στον κοινό οφθαλμό, όμως αυτές είναι που ορίζουν τις τύχες των ανθρώπων. Σήμερα το πρωί ανακοινώθηκε επίσημα κάτι που ξέραμε από καιρό και μας έκανε περήφανους για το φίλο μας.

Ο βραβευμένος δύο φορές με Όσκαρ σκηνοθεσίας (για τις ταινίες «Η ζωή του Πι» και «Το μυστικό του Brokeback mountain») ταϊβανός σκηνοθέτης Ανγκ Λι θα σκηνοθετήσει την ηθοποιό Πέμη Ζούνη στον θεατρικό μονόλογο «… Και Ιουλιέτα» του Άκη Δήμου, που πρωτοανέβηκε στη Θεσσαλονίκη, στην Πειραματική Σκηνή της Τέχνης.

Την είδηση επιβεβαίωσε πριν από λίγες ημέρες το Ίδρυμα Μιχάλη Κακογιάννη. Ο μονόλογος αναμένεται να παρουσιαστεί στο ΙΜΚ τον Δεκέμβριο. Να σημειώσουμε ότι παρόλο που οι σπουδές του Ανγκ Λι αφορούσαν στη θεατρική σκηνοθεσία, δεν έχουμε βρει στο βιογραφικό του κάποια σκηνοθετική απόπειρα στο σανίδι. Αυτό κάνει ακόμη πιο σημαντική την είδηση αφού ένας σκηνοθέτης του βεληνεκούς του Ανγκ Λι αναλαμβάνει την πρώτη του σκηνοθετική δουλειά στο θέατρο επιλέγοντας ένα ελληνικό έργο του Άκη Δήμου.

Νομίζω πως η χαρά και η τιμή για το ελληνικό θέατρο είναι τεράστια. Και η δικαίωση για έναν χαμηλών τόνων άνθρωπο που υπηρετεί το θέατρο πάνω από δυο δεκαετίες με πάθος και προσήλωση.

Ο δικός μας διεθνής, ο Άκης Δήμου, είναι το θεατρικό πρόσωπο της χρονιάς.

Φθινόπωρο 1999. Καθισμένοι στο Stretto με τον ‘Ακη Δήμου. Κουβεντιάζουμε. Η κουβέντα για ιστορικούς λόγους δημοσιεύεται παρακάτω. Μόλις έχουν ανέβει τα ‘’Λουλούδια στην Κυρία’’ από τις Νέες Μορφές.

Γράφω τότε:

Μια μεγάλη υπογραφή στο ελληνικό θέατρο γεννήθηκε. Ένας λόγος βαθιά διεισδυτικός, χαρακτήρες στέρεοι, ικανότητα να συγκινεί και να δημιουργεί συναισθήματα στο κοινό. Ο Άκης Δήμου εξασκεί τη δικηγορία, περνά τις μέρες του στην πόλη, παρατηρεί τον κόσμο και στέκεται σε μικρές ιστορίες, ατάκες, μονόστηλα. Και δημιουργεί συνθετικά ένα μαγικό σύμπαν. Πριν του δώσουμε το λόγο ας κρυφοκοιτάξουμε το πρόγραμμα της παράστασης για να καταλάβουμε πως πλάθει τους ήρωες του.

‘’Τους φανταζόμουν ξημερώματα, σκυμμένους πάνω από το νεροχύτη να βγάζουν τα παγάκια από μια γαλάζια θήκη. Να κοιτάζουν απέναντι και αν τους παίρνει ντροπή. Να μαζεύουν τυχαία στιχάκια απ’ τα νυχτερινά ραδιόφωνα για να μη τους βρει το πρωί με άδειο στόμα. Να γλιστράνε με σαλιωμένα βήματα από δωμάτιο σε δωμάτιο, να ξεχνάνε να κοιμηθούν και να μη νυστάζουν’’.

–Τι είναι αυτό που κάνει ένα δικηγόρο να γράψει ένα θεατρικό έργο;

-Η μέρα μου, όπως και πολλών άλλων καταναλώνεται σε πεζά, συχνά στενάχωρα πράγματα τα οποία μπορώ να τα μεταφράσω σε κάτι άλλο, προσπαθώντας να βρω μια ισορροπία αναζητώ το γράψιμο. Είναι μια διαφυγή που με βοηθά να ισορροπήσω.

–Δεν διάλεξες όμως κάτι πιο εύκολο, ένα διήγημα ας πούμε, τη λογοτεχνία. Διάλεξες το θέατρο που η έκθεση είναι μεγαλύτερη. Φοβάσαι καθόλου αυτή την έκθεση στο θεατή;

-Υπάρχει πάντα η νόμιμη αγωνία αυτού που εκθέτει. Δεν με τρομάζει όμως. Είπα πράγματα που μπορεί να θεωρηθούν ως και προκλητικά. Αν κάποιος είναι ειλικρινής δεν φοβάται. Ουσιαστικά παλεύεις με τον ένα που θα τα εισπράξει. Αν ο ένας γίνουν πολλοί τότε είναι ακόμα καλύτερα.

-Εκτός από το θεατή όμως συνδιαλέγεσαι και με έργα, όπως έκανες στην περίπτωση της Ιουλιέτας.

-Εκεί η ανάγκη ήταν η συνδιαλλαγή με ένα έργο που με συγκινεί. Ήθελα να αποτυπώσω τη δική μου αίσθηση. Αποτυπώνω στιγμές μιας περιρρέουσας πραγματικότητας.

-Πως διαλέγεις κάθε φορά σε ποιους θα εμπιστευτείς για το ανέβασμα των έργων σου;

-Είμαι προσεκτικός σ ‘ αυτό. Αισθάνομαι ότι μοιράζομαι ένα μυστικό. Θέλω οι άνθρωποι που θα αναλάβουν τη διάδοση του να συνειδητοποιήσουν ότι αυτό το πράγμα για μένα είναι ακριβό και πολύτιμο. Υπάρχουν άνθρωποι έτοιμοι να το ακούσουν και να το πλουτίσουν με δικά τους μυστικά και να το δώσουν στον κόσμο.

-Το ταξίδι για σένα τελειώνει με το ανέβασμα;

-Κάθε έργο για μένα τελειώνει όταν βάλω την τελεία και το παραδώσω. Είμαι έτοιμος να ξαναμπώ στην περιπέτεια. Δεν καταλαβαίνω την έννοια του κοινού. Αισθάνομαι ότι γράφω για δυο-τρεις, που είτε τους ξέρω, είτε τους συναντώ στο δρόμο και ανταλλάσσουμε ένα βλέμμα. Με ενδιαφέρει να συνδιαλαγώ με ένα δυνητικό θεατή που θα αποκαταστήσω μια επικοινωνία.

-Στις παραστάσεις επεμβαίνεις με σκηνικές οδηγίες;

Σπάνια και όχι δεσμευτικά. Δεν θέλω να επεμβαίνω.

-Τα κείμενα σου κατά βάθος είναι λίγο σκοτεινά.

-Το πιο αισιόδοξο πράγμα είναι η αλήθεια που έχει ένας άνθρωπος να πει. Είναι το φως ακόμα και όταν είναι στενάχωρη, καταθλιπτική, μόνο και μόνο επειδή έχει κάποιος το κουράγιο να την πει αυτό είναι αισιόδοξο.

-Πάντως γράφεις αστικά παραμύθια. Η θέα έξω είναι μονάχα το παράθυρο.

-Η θέα των κατοίκων της πόλης είναι τα παράθυρα. Θάθελα να βλέπω ακρογιάλια και ηλιοβασιλέματα. Δυστυχώς βλέπω το παράθυρο και ότι μπορεί να σου δείξει. Με τη φαντασία αυτή η θέα μεγαλώνει.

-Έχω την αίσθηση πως είσαι πολύ παρατηρητικός.

-Και λαθρακουστής. Επειδή δεν οδηγώ περπατάω, παίρνω ταξί, λεωφορείο, αισθάνομαι ότι το αυτί μου είναι ανοικτό για να ακούω και να απομονώνω τις φράσεις τις οποίες μετά συμπληρώνω μόνος μου. Η παρατήρηση είναι η αφετηρία. Όλα ξεκινούν από μια εικόνα.

-Η ιστορία των ΄΄λουλουδιών΄΄ πως προέκυψε;

Από ένα απωθημένο. Στην ηλικία των ηρώων δεν ήμουν ποτέ μέλος μια παρέας σαν αυτή. Οι παρέες μου ήταν πάντα πιο υποψιασμένες. Είχαμε την τάση να αναλύουμε τα πάντα και τα συναισθήματα μας, πράγμα που τότε φάνταζε κάπως σήμερα όμως μου φαίνεται ολέθριο. Αυτή είναι η αναπηρία μου να μην είμαι αφελής τη στιγμή που χρειαζόταν να είμαι. Αυτό το έφερα πάντα σε βάρος και για να απαλλαγώ έγραψα την ιστορία των τριών αγοριών που Δε λένε πολλά, τα υπαινίσσονται και αυτό το βάρος της αφέλειας στα μάτια μου φαντάζει σαν ωφέλιμο φορτίο. Πολλές φορές σκέφτομαι ότι είναι καλό πράγμα σε νεαρή ηλικία να δηλώνει κανείς ότι δεν ξέρει. Γιατί τότε σπαρταρά μέσα σου η ανάγκη να μάθεις. Αλλιώς περνάς τα μάτια σου μέσα σε μια χαρωπή αυταπάτη με αποτέλεσμα να φτάνεις στα 35 και να γράφεις τα λουλούδια στη κυρία.

-Πάντως τα παιδιά στο έργο είναι μακριά από σένα. Είναι λαϊκά παιδιά που μιλούν μια άλλη γλώσσα. Που τα συνάντησες και σου προξένησαν το ενδιαφέρον.

-Ο στρατός ήταν καθοριστικός. Εκεί συνάντησα παιδιά σαν τους ήρωες μου και κατάλαβα ότι υπάρχει έδαφος στην ψυχοσύνθεση και στην συναισθηματική αγωγή των παιδιών που με ενδιέφερε πολύ, γιατί ήταν γνήσια. Ήθελα να πω σ΄αυτά τα παιδιά ότι μπορώ να κατανοήσω γράφοντας αυτό το κείμενο. Δεν θα γίνουμε ποτέ ίσως φίλοι, δεν θα συναντηθούμε ενδεχομένως και ποτέ, όμως ήταν μια ομολογία πίστης στη γνησιότητα τους.

-Ένα στοιχείο που εντυπωσιάζει στο έργο είναι πως όταν ένα από τα τρία παιδιά πάει να χαλαρώσει οι άλλοι δύο του τραβούν τα λουριά. Δεν τον αφήνουν να βγάλει τις ευαισθησίες του.

-Εκείνος που πάει να χαλαρώσει είναι εκείνος που αποφασίζει υποσυνείδητα να αφήσει τα πράγματα να πάρουν το δρόμο τους.

-Ο θάνατος πάντως ελλοχεύει στα έργα σου.

-Στην αρχή είχα σκεφτεί να βάλω την κοπέλα στο τέλος να αυτοκτονεί. Μετά μου φάνηκε σκληρό,

-Γελάς εύκολα;

-Περισσότερο χαμογελάω. Γελάω όλο και πιο σπάνια. Γελάω κυρίως με διαλόγους που λέγονται με απόλυτη σοβαρότητα.

-Γράφεις σε κομπιούτερ;

-Όχι γράφω πάντα με το χέρι.

-Είσαι ευτυχισμένος όταν τελειώνεις ένα έργο.

-Όπως λέει ο Κολτέζ ευτυχία δεν είναι να γράφεις αλλά να έχεις ήδη γράψει.

Οκτώβριος 2016. Ο Άκης δεν είναι μόνο συγγραφέας. Με τιμά με τη φιλία του από κείνη τη μέρα στο πατάρι του Stretto. Τα κείμενα του στην parallaxi έχουν φανατικούς φίλους. Είναι τα πρώτα που διαβάζω κάθε φορά στο τεύχος.

Η είδηση έρχεται λίγο μετά  την ανακοίνωση της κυκλοφορίας ενός τόμου θεατρικών μονολόγων ελλήνων συγγραφέων, από τις βρετανικές εκδόσεις OBERON, που θα περιλαμβάνει το «…και Ιουλιέττα» του Ακη Δήμου, ο οποίος επιλέχθηκε ενόψει των εορτασμών για τα 100 χρόνια Σαίξπηρ, το  «Wolfgang» του Γιάννη Μαυριτσάκη, βασισμένο στην πραγματική ιστορία του αγοριού που ζούσε για χρόνια φυλακισμένο σε ένα υπόγειο, την κωμικοτραγική «Μ.Α.Ι.Ρ.Ο.Υ.Λ.Α.» της Λένας Κιτσοπούλου που συναντά το ανατρεπτικό «Angelstate» της Νίνας Ράπη, που παρουσιάστηκε το φθινόπωρο στο Θέατρο Τέχνης με τη μορφή αναλογίου, και τη βραβευμένη μαύρη κωμωδία του Χαράλαμπου Γιάννου «Πείνα». Η αγγλική μετάφραση θα είναι της Έλσης Σακελλαρίδου.

Τα κείμενα του Άκη Δήμου στην parallaxi τα βρίσκετε εδώ