Αγαπάμε τις φαβέλες, μισούμε τις ελληνικές πόλεις

Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότεροι καλλιτέχνες, αρχιτέκτονες, στοχαστές και policy makers προσπαθούν να αναδιατυπώσουν τον τρόπο με τον οποίο προμοτάρεται η εικόνα της Θεσσαλονίκης και της Αθήνας στο εξωτερικό αλλά και το εσωτερικό της χώρας.

Γίνεται προσπάθεια να αναδειχθεί μια πιο ρεαλιστική πλευρά της πόλης σύμφωνα με την οποία αναδεικνύονται αστικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά που έχουν σχέση με την ευμάρεια μέσα στην παρακμή, τις υποκουλτούρες, την τέχνη του δρόμου και την δημιουργικότητα. Είναι μάλλον μια τακτική επηρεασμένη από την τάση του Slum Tourism που ξεκίνησε άτυπα από μέρη όπως οι φαβέλες της Βραζιλίας.

Όλα όσα αναφέρθηκαν είναι μια αδιαμφησβήτητα θετική εξέλιξη για το branding της Θεσσαλονίκης και της Αθήνας.

Είναι ένα βήμα πιο κοντά στον ρεαλισμό και την ειλικρίνεια. Δυστυχώς όμως είναι μάλλον μακριά από κάποιο ιδανικό σενάριο.

Οι Βραζιλιάνικες φαβέλες και οι σκουπιδούπολεις του Lagos, του Mumbai και της Dhaka έχουν κάποιες σημαντικές διαφορές σε σχέση με τις υποβαθμισμένες περιοχές της Θεσσαλονίκης και της Αθήνας. Πρώτα από όλα οι συνθήκες ζωής και το οικονομικό επίπεδο αυτών των οικισμών είναι πολύ χαμηλότερο από της Ελλάδας. Υπάρχουν ακόμα πολύ λιγότερες υποδομές.

Τα χαρακτηριστικά αυτά της παρακμής συνθέτουν μια απόλυτα ωμή και ειλικρινή εικόνα χάους και φτώχειας στη φαβέλα ή την παραγκούπολη. Αυτό το ερέθισμα στη συνέχεια οδηγεί το μυαλό του θεατή σε εικόνες εξωτικής δυστοπίας. Πρόκειται για ένα πολύ σαφώς ορισμένο αλλά και αγαπημένο από το κοινό αφήγημα που συναντάμε συχνά στη τέχνη, τον κινηματογράφο και τη λογοτεχνία.

Αντίθετα, η Θεσσαλονίκη και η Αθήνα αν και διαθέτουν πολλές υποβαθμισμένες περιοχές, τους λείπει η ειλικρίνεια.

Με λίγα λόγια, περπατώντας σε μια γειτονιά των Εξαρχείων ή της Ξηροκρήνης παρατηρούμε διάφορα υποβαθμισμένα κτίσματα τα οποία όμως μέσα στο μυαλό μας δεν ανήκουν ούτε στην κατηγορία της παραγκούπολης και της φτώχειας ούτε σε αυτήν της πολυτέλειας και του sophistication. Πρόκειται για κτίρια και περιβάλλοντα που απεγνωσμένα προσπαθούν με φωτεινές επιγραφές, μάρμαρα και φιμέ τζάμια να αποδείξουν ότι λάμπουν, ότι ανήκουν στην κατηγορία της πολυτέλειας.

Με λίγα λόγια, το αστικό περιβάλλον των ελληνικών πόλεων προσπαθεί αποτυχημένα να μας πείσει ότι πρόκειται για μια ακόμα Ευρωπαϊκή μεγαλούπολη όπως το Παρίσι ή η Ρώμη ενώ στην πραγματικότητα δεν είναι ούτε Ευρώπη ούτε και φαβέλα. Είναι κάτι που εκφράζει αοριστία και κυρίως υποκρισία.

Κατά συνέπεια, θα λέγαμε ότι οι φαβέλες είναι ειλικρινείς και δείχνουν ωμά τη φτώχεια, την εξαθλίωση αλλά και την δημιουργικότητα που προκύπτει μέσα από αυτές. Η Θεσσαλονίκη και η Αθήνα από την άλλη προσποιούνται γελοιοποιώντας τους εαυτούς τους.