Αλεξάνδρα Παλαιολόγου: Επάγγελμα ηθοποιός

της Γιώτας Κωνσταντινίδου

Η Αλεξάνδρα Παλαιολόγου είναι από εκείνες τις εκθαμβωτικές γυναίκες που εξαλείφουν τις αποστάσεις και καταφέρνουν να μεταφέρουν όπου και να βρίσκονται το ταλέντο τους, τη γενναιοδωρία τους και την αστείρευτη ενέργειά τους για ζωή και εξέλιξη. Στις αλλεπάλληλες στάσεις της περιοδείας της για την παράσταση, «Επάγγελμα Πόρνη», κουβεντιάσαμε παρέα με το αισιόδοξο γέλιο και τη γοητεία μiας γυναίκας ηθοποιού στην πιο ώριμα επαγγελματικά στιγμή της.

Από το βιβλίο της Λιλής Ζωγράφου, «Επάγγελμα Πόρνη», επιλέγετε δύο ιστορίες. Με ποιο κριτήριο; Επιλέξαμε δυο αυτοβιογραφικές της ιστορίες, στις οποίες τα γεγονότα που συνέβησαν στη ζωή της, μας άρεσαν ως προς την αφήγησή τους. Τις θεωρήσαμε, λοιπόν, πολύ ενδιαφέρουσες, όχι ότι υπόλοιπες δεν είναι. Σαν ύφος, ταίριαζαν περισσότερο και σε μένα, σ’ αυτό που θα μπορούσα να υποδυθώ, τη Λιλή Ζωγράφου σ’ αυτές τις στιγμές της.

Η Λιλή Ζωγράφου ήταν μια ασυμβίβαστη συγγραφέας, δημοσιογράφος και μια μαχόμενη γυναίκα. Εσείς πώς θα χαρακτηρίζατε τον εαυτό σας; Μαχόμενη, επίσης! (γέλια). Όλες οι γυναίκες είμαστε μαχόμενες. Οι εποχές είναι πολύ δύσκολες και όλες παλεύουμε. Έχουμε αναλάβει πολλούς ρόλους τα τελευταία χρόνια. Αν προσθέσεις σ’ αυτό και την κρίση, είμαστε αναμφισβήτητα, σκληρά εργαζόμενες και μαχόμενες για την επιβίωση.

Ένα κείμενο γραμμένο από μια σπουδαία γυναίκα, ενσαρκώνεται από γυναίκα. Είναι στην ουσία μια καθαρά γυναίκα παράσταση; Δεν νομίζω ότι είναι αμιγώς μια γυναικεία παράσταση. Είναι μια παράσταση που αφορά πολύ κόσμο γιατί όλοι σε κάποιο σημείο θα ταυτιστούμε μαζί της. Είναι οι ιστορίες που έχουμε επιλέξει, η μια είναι η ομώνυμη, που δεν έχει καμία σχέση με το επάγγελμα αυτό, είναι απλώς μια τραγελαφική ιστορία που συνέβη στη Λιλή Ζωγράφου την εποχή της χούντας. Μια ιστορία παραλόγου και τρέλας ανάμεσα σ’ αυτήν και το Υπουργείο Εσωτερικών. Μια ιστορία από κείνες που μπορούν να συμβούν στον καθένα και να αφορούν στο ελληνικό δημόσιο ασχέτως εποχής και πολιτικών καταστάσεων. Την αντιμετωπίζει με την ίδια τρέλα που φέρεται το κράτος απέναντί της. Σε αρκετά σημεία γελάει ο κόσμος. Είναι έτσι γραμμένη η ιστορία αλλά και η Λιλή Ζωγράφου έχει με τέτοιο τρόπο αντιμετωπίσει την κατάσταση που την κάνει σε αρκετά σημεία κωμική. Η δεύτερη ιστορία είναι μια πολύ δύσκολη στιγμή της Λιλής Ζωγράφου που αφιέρωσε και πολλά χρόνια στο να την γράψει και να καταφέρει να τη μοιραστεί. Είναι μια πολύ τραυματική εμπειρία που βίωσε. Παρ’ όλα αυτά την ξεπερνάει και καταλήγει στο ότι η ζωή…νικά. Η ζωή βγαίνει νικητής και έχει σημασία να μαχόμαστε.

Η παράσταση περιοδεύει. Τι θέλει να διαδώσει στα διάφορα μέρη που επισκέπτεται; Ήταν μια παράσταση, η οποία αγαπήθηκε πάρα πολύ από το αθηναϊκό κοινό. Έτυχε μεγάλης αγάπης, προσέλευσης, εξαιρετικών κριτικών και θεωρήσαμε, μιας και μια δουλειά που ήταν να κάνω στο Εθνικό ακυρώθηκε και δεν υπήρχε διαθέσιμο θέατρο στην Αθήνα, να μεταφέρουμε την παράσταση και αλλού. Η περιφέρεια δεν βλέπει πολύ συχνά τέτοιου είδους θέατρο.

Η Λιλή Ζωγράφου, έχει πει σε συνέντευξή της για το θέμα του θανάτου, ότι ο καλλιτέχνης πρέπει να έχει δυο ζωές. Μια για να ζει και μια για να είναι μάρτυρας όσων συμβαίνουν. Εσείς τι πιστεύετε; Η ίδια είχε φτάσει κοντά στο θάνατο τρεις φορές λόγω αυτοχειρίας. Ήταν ένας άνθρωπος που πάλευε, μαχόταν αλλά κάποια στιγμή έφτανε και στην απελπισία. Ο καλλιτέχνης ζει πάρα πολλές ζωές ούτως ή άλλως, καταγράφει γεγονότα, παρατηρεί τις καταστάσεις, αυτός είναι ο σκοπός του για να εκπληρώσει κάποια πράγματα πάνω στην σκηνή και να μπορέσει να τα μεταφέρει στο κοινό.

Τι λείπει από τη σύγχρονη γυναίκα, απέχει πολύ από τη γυναίκα της εποχής της Λιλής Ζωγράφου; Για τα ίδια πράγματα που μαχόταν τότε η συγγραφέας, βλέπουμε να μάχεται και η σύγχρονη γυναίκα. Η Λιλή Ζωγράφου βρέθηκε αντιμέτωπη με την αδικία, την ανεργία, την απομόνωση, έφτασε στο σημείο να μην έχει να φάει. Δυστυχώς, η χώρα μας περνάει στιγμές αντίστοιχες ασχέτως καθεστώτος. Έχουμε φτάσει σε σημείο εξαθλίωσης. Στην Αθήνα το βιώνουμε πολύ έντονα, ίσως στην περιφέρεια να μην είναι τόσο άσχημα τα πράγματα. Έχω την αίσθηση ότι πολλές περιστάσεις παραμένουν ίδιες στο πέρασμα του χρόνου. Οι αγώνες που κάνουμε ανά τους αιώνες είναι για τους ίδιους λόγους. Ο άνθρωπος πάντα θα μάχεται για την ελευθερία του, το δικαίωμα στην αξιοπρέπεια, σε μια αξιοπρεπή ζωή. Οι λόγοι δεν αλλάζουν.

Το έργο μέσα από τη διαχρονική γραφή της Λιλής Ζωγράφου έχει αναφορές στο σήμερα; Ασυνείδητα έχει πάρα πολλές αναφορές. Δεν το επιλέξαμε γιατί ήταν επίκαιρο, το συνειδητοποιήσαμε στην πορεία. Καθώς το διαβάζαμε, είχαμε συγκλονιστεί από το πόσο επίκαιρο καταλήγει να είναι.

Το έργο αναφέρεται και στην μοναξιά. Πάρα πολύ! Μα αναφέρεται και σε πολύ προσωπικές στιγμές της δικής της ζωής. Είναι πολύ συγκινητικό και δεν υπάρχει θεατής που σ’ αυτό το κομμάτι δεν θα βρει κάτι δικό του. Μου έχει κάνει εντύπωση ότι έρχονται μετά την παράσταση θεατές και μου εκμυστηρεύονται ότι τους στιγμάτισε μια συγκεκριμένη φράση. Είναι συγκλονισμένοι μ’ αυτή τη φράση του έργου, την οποία και δεν θα σας πω για να την ανακαλύψετε στην παράσταση. Ξέρετε, επειδή το κείμενο είναι εξαιρετικά δυνατό και δεν είναι ένας μονόλογος που απλά περνάει και λες μετά να πάω να πιω ένα ποτό, επηρεάζει το κοινό. Μου έχει συμβεί να φεύγω από το καμαρίνι μετά την παράσταση και να βλέπω κόσμο στην πλατεία του θεάτρου που μου λένε ότι δεν μπορούν να σηκωθούν να φύγουν, τόσο τους αγγίζει το κείμενο. Αποσβολωμένοι, μαγεμένοι από το κείμενο, θέλουν να συζητήσουν γι’ αυτό, έχουν απορίες, θέλουν να αναλύσουν τις φράσεις του κειμένου. Υπάρχει ένα ακαταμάχητο ενδιαφέρον γι’ αυτό που έχουν δει.

Δεν έχετε ξανακάνει μονόλογο στο θέατρο. Είναι η πρώτη φορά που το τόλμησα και είναι πραγματικά δύσκολο εγχείρημα.

Ήρθε και σε μια στιγμή επαγγελματικής δικής σας ωριμότητας; Μετά από είκοσι δύο χρόνια που είμαι σ’ αυτή τη δουλειά, θεωρώ ότι…κάτι μπορώ να κάνω! (γέλια) Είχα ανάγκη πάντως να κάνω κάτι τέτοιο, να αναμετρηθώ με τις δυνάμεις και τον εαυτό μου. Ήταν ένα στοίχημα. Είναι ένα κείμενο με ουσία, βάθος, ποιότητα και σε καμία περίπτωση ανάλαφρο και επιφανειακό για να περάσει η ώρα.

Συνεργάζεστε πρώτη φορά με τον σκηνοθέτη της παράστασης, Ένκε Φεζολλάρι; Με τον Ένκε μου, ναι! Είναι η πρώτη φορά αλλά σίγουρα όχι η τελευταία. Δική του ιδέα ήταν να κάνουμε το «Επάγγελμα Πόρνη», είχαμε συζητήσει διάφορα και μου λέει, « ξέρεις, σκέφτηκα, αυτό» και το θεώρησα καταπληκτική ιδέα. Είναι περίεργο, ο Ένκε δεν κατάγεται από την Ελλάδα, είναι ένα νεαρό παιδί με απίστευτη γνώση για την ελληνική λογοτεχνία. Μου έκανε τρομερή εντύπωση που σκέφτηκε να ανεβάσουμε Λιλή Ζωγράφου. Δεν θα το σκεφτόταν εύκολα Έλληνας σκηνοθέτης ή τουλάχιστον εμένα δεν μου το έχει προτείνει κανένας. Αυτό μαρτυρά βαθιά γνώση της λογοτεχνίας, του θεάτρου καθώς και μεγάλη αγάπη γι’ αυτό που κάνει. Ένα από τα μεγάλα συν της παράστασης, είναι η μουσική του Σταμάτη Κραουνάκη, το τραγούδι της παράστασης που το ερμηνεύει και ο ίδιος, δένει απόλυτα με το έργο.

Πώς αποχωρείτε κάθε φορά από την παράσταση; Εγώ φεύγω λυτρωμένη από την παράσταση. Κουβαλάω πάντα το γνωστό άγχος της παράστασης, να πάνε όλα καλά για τα διάφορα που αντιμετωπίζω, επειδή είναι μονόλογος, επειδή απαιτείται να είμαι απόλυτα συγκεντρωμένη, επειδή κάθε φορά το κοινό είναι διαφορετικό, επειδή ταξιδεύουμε συνέχεια. Στο τέλος όμως φεύγω απόλυτα λυτρωμένη και έχω πάρει μεγάλη αγάπη από το κοινό, φεύγω χαρούμενη. Λυτρώνομαι, χοροπηδάω, αισθάνομαι υπέροχα.

Οι θεατές έχουν οικειότητα μαζί σας, έρχονται μετά στο καμαρίνι; Βέβαια, μα κι εγώ πηγαίνω και τους βλέπω στο φουαγιέ, δεν έχουν την ευκαιρία να μας δουν και κάθε μέρα, οπότε είναι σημαντικό. Μου λένε πόσο έχουν ταυτιστεί, πόσο τους άγγιξε η παράσταση. Έχω ακούσει τόσο θετικά σχόλια γι’ αυτήν την παράσταση και τέτοιες αναλύσεις που ούτε τις φανταζόμουν. Σε κάποιο σημείο του έργου, η Λιλή Ζωγράφου αναφέρει μια φράση του Καζαντζάκη, « Δεν ελπίζω τίποτα, δεν φοβάμαι τίποτα, είμαι λέφτερος» και μιλάει γύρω από αυτό οπότε ζητούν να μάθουν γιατί το αναφέρει, ποια η άποψή της για τον Καζαντζάκη και εισχωρούν σε πολύ βαθιά πράγματα. Ανοίγουμε κουβέντες, μιλάμε μετά την παράσταση. Τους αγγίζει αυτό το κείμενο γιατί είναι διαχρονικό.

Μέσα από αυτή την παράσταση, νιώθετε να έρχεται μια δεύτερη αναγνώριση της Λιλής Ζωγράφου που ήταν αποκομμένη από τα πράγματα; Υπήρξε για πολλά χρόνια αποκομμένη, όντας και η ίδια ασυμβίβαστη και φιλελεύθερη, οπότε εύκολα το σύστημα την έβγαζε έξω. Δεν εντασσόταν εύκολα κάπου. Είμαι συγκινημένη για την εξέλιξη της παράστασης.

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ

Κείμενο : Λιλή Ζωγράφου Το βιβλίο «Επάγγελμα Πόρνη» κυκλοφορεί από τις εκδ. Αλεξάνδρεια. Σκηνοθεσία: Ένκε Φεζολλάρι Βοηθός Σκηνοθέτη: Μαριάνθη Γραμματικού Σκηνικός χώρος-κοστούμια-φωτισμοί: Ενκε Φεζολλάρι, Μαριάνθη Γραμματικού Κατασκευή Σκηνικού: Μανώλης Κοθρής Μουσική:Σταμάτης Κραουνάκης Φωτογραφίες-βίντεο: Αθηνά Λιάσκου

ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ : ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ – ΣΑΒΒΑΤΟ – ΚΥΡΙΑΚΗ : 9.15 ΜΜ

*Δείτε περισσότερα για την παράσταση εδώ