Ανθρώπινος εγκέφαλος και Silicon Valley

Λέξεις: Χάιντι Μαρτινίδου

Γιατί βάζουμε τσιπάκια στον εγκέφαλό μας και τι ήξερε απο την Silicon Valley η Χριστίνα Κολέτσα όταν τραγουδούσε για μία “έκτη αίσθηση”;

Απαντήσεις από το πηγάδι της νευροεπιστήμης.

Neuralink

Πριν 8 χρόνια ο Elon Musk και οι συνεργάτες του αποφασίζουν να ανοίξουν μια εταιρία νευροτεχνολογίας. Την ονομάζουν Neuralink και στοχεύουν να δώσουν στο κοινό ένα εμφυτεύσιμο τσιπ το οποίο θα επιτρέπει τη διεπαφή εγκεφάλου-μηχανής (BMI). Στην ουσία θέλουν να καταφέρουν μέσα από εμφυτεύσιμη τεχνολογία να επιτρέψουν στον ασθενή να χειρίζεται συσκευές με την σκέψη. Νομίζατε οτι δεν θα γινόταν ποτέ; Κάθε επίτευγμα της τεχνολογίας ήταν κάποτε σενάριο επιστημονικής φαντασίας.

Αυτή η τεχνολογία είναι σημαντική γιατί έχει την δυνατότητα να βοηθήσει με ποικίλες αναπηρίες. Πιο συγκεκριμένα, ένα παράλυτο άτομο θα μπορεί με την σκέψη και μόνο να ελέγχει προσθετικά μέλη. Είναι πιθανό να δοθούν θεραπείες για νευρολογικές διαταραχές και να ενισχυθούν ακόμη και γνωστικές ικανότητες. Μέσω μικροσκοπικών ηλεκτροδίων λαμβάνεται η δραστηριότητα των νευρώνων ή γίνεται η διέγερσή τους.

Όπως κάθε άλλο τεχνολογικό και ιατρικό θαύμα, έτσι και το εμφύτευμα της Neuralink μέχρι τα τέλη Ιανουαρίου 2024 είχε δοκιμαστεί μόνο σε ζώα για να ελεγχθεί η αποτελεσματικότητα και η ασφάλεια του. Και εδώ μπαίνει το drumroll…Τελευταία μέρα του Ιανουαρίου έγινε η πρώτη εμφύτευση σε άνθρωπο. Τα νέα τα μάθαμε από το twitter του …το Χ…αυτό τέλος πάντων.

Το μεγάλο αυτό βήμα μοιάζει να ανοίγει μια καινούργια πόρτα στην νευροεπιστήμη και την νευροτεχνολογία. Στη πραγματικότητα βέβαια, η πόρτα έχει ανοίξει εδώ και μερικά χρόνια και τώρα ίσως βάλαμε επιτέλους καλό φωτισμό σε αυτό το δωμάτιο. Πλέον μπορούμε και βλέπουμε πιο καθαρά.

Μοτίβα

Ο ανθρώπινος εγκέφαλος έχει την ικανότητα να μαθαίνει μοτίβα. Δίνοντας στον εγκέφαλο πολλές φορές τα ίδια μοτίβα, ο εγκέφαλος θα μάθει να βγάζει νόημα από αυτό το μοτίβο. Η διαδικασία αυτή γίνεται ασυνείδητα. Αυτήν ακριβώς την ικανότητα του εγκεφάλου μπορούμε να την εκμεταλλευτούμε για κάτι το οποίο λέγεται “sensory enhancement” στο χωριό του Elon, εν ονόματι Silicon Valley. Πρόκειται στην ουσία για την ενίσχυση των αισθήσεων παρουσιάζοντας μοτίβα στον εγκέφαλο με τεχνητό τρόπο. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.

David Eagleman

Ας συστηθούμε με έναν άλλο τύπο, τον David Eagleman. Το σχετικό έργο του Δαβίδ ονομάστηκε VEST (Versatile Extra-Sensory Transducer). Πρόκειται για ένα γιλέκο, το οποίο λαμβάνει δεδομένα μέσω bluetooth και τα μεταφράζει σε δονήσεις. Με μία εβδομάδα εκπαίδευσης ο εγκέφαλος καταφέρνει να βγάλει νόημα απο τα μοτίβα που του παρουσιάζονται και να έχει μάθει στην ουσία μια μορφή καινούργιας γλώσσας…σχεδόν καινούργιας αίσθησης.

Στο εργαστήριο του Ντέιβιντ ένα άτομο φόρεσε το γιλέκο. Άρχισε να δέχεται δονήσεις απο το γιλέκο στον κορμό του. Οι δονήσεις ήταν δεδομένα που μεταδίδονταν στο γιλέο μέσω bluetooth και κάθε μοτίβο δονήσεων σήμαινε κάτι διαφορετικό. Ζητήθηκε από το άτομο να αρχίσει να διαλέγει πράσινο ή κόκκινο ανάλογα με τις δονήσεις που λαμβανε κάθε φορά. Ανάλογα με την επιλογή του κέρδιζε ή έχανε. Ύστερα από λίγο, ο εγκέφαλος του είχε μάθει πως να επιλέγει έτσι ώστε να κερδίζει κάθε φορά. Είχε μάθει μια νέα γλώσσα. Στο τέλος του πειράματος το άτομο ενημερώθηκε ότι τα δεδομένα που λάμβανε αφορούσαν το χρηματιστήριο. Μόλις είχε αποκτήσει μια έκτη αίσθηση για να διαλέγει αλάνθαστα πότε θα πουλήσει και πότε θα αγοράσει. Και όλο αυτό, χάρη στην ικανότητα του εύπλαστου εγκεφάλου να μαθαίνει μοτίβα.

Έκτη αίσθηση

Αυτό τώρα μπορούμε να το ανάγουμε σε ένα άτομο που υστερεί στην όραση ή την ακοή. Ο κωφός μπορεί πλέον να “νιώθει τον ήχο” στον κορμό του. Αυτό θα έπρεπε να μας κάνει να αμφισβητούμε τις αισθήσεις όπως τις ξέρουμε σήμερα. Οι αισθήσεις είναι σχετικές και η πραγματικότητα που αντιλαμβανόμαστε είναι δυναμική. Σήμερα φαίνεται ότι μπορούμε να ακούμε τα χρώματα και να αισθανόμαστε τα είδωλα.

Ο κόσμος είναι ανήσυχος και οι ανάγκες αλλάζουν. Γνωρίζουμε κάθε μέρα και καλύτερα τον ανθρώπινο, μαγικό εγκέφαλο. Οπότε ίσως είναι η ώρα να αρχίσουμε να αντιμετωπίσουμε αυτό το ενιαίο όργανο ως έναν υπολογιστή με πολλές υποδοχές. Μπορεί μέχρι σήμερα να ξέραμε οτι η υποδοχή υπεύθυνη για την όραση συνδεόταν με τα μάτια. Όμως o Neil Harbisson έχει μια κεραία-εμφύτευμα που του επιτρέπει να ακούει τα χρώματα, και έτσι θεράπευσε την αχρωματοψία του και πλέον είναι καταξιωμένος καλλιτέχνης. Σήμερα ντύνεται ώστε να “ακούγεται” ωραία το συνολάκι του.

Ο εγκέφαλός μας είναι ίσως έτοιμος να δει μια πραγματικότητα εντελώς διαφορετική. Μπορεί τελικά να είναι στο χέρι μας να αμφισβητήσουμε -κυριολεκτικά- τα πάντα. Η Neuralink προχώρησε στο εμφύτευμα του τσιπ σε άνθρωπο και ο David Eagleman χώρεσε την τεχνολογία του γιλέκου σε ένα ρολόι. Τα cyborg πλέον ζουν ανάμεσά μας, καλύτερα από εμάς τους προνομιούχους “υγιείς” τεμπέληδες, και θεραπεύουν νευρολογικές παθήσεις και αναπηρίες.

Τέτοια βήματα με κάνουν να αναρωτιέμαι πόσα πράγματα έχουμε ξεχάσει να κοιτάξουμε. Πόσο αποκλίνει η δική μας αντίληψη της πραγματικότητας από την αντικειμενική; Και άραγε, υπάρχει αντικειμενική πραγματικότητα αν όλα είναι απλώς μεταφράσεις του ανθρώπινου εγκεφάλου; Μήπως τελικά η Θεσσαλονίκη έχει μετρό πριν το Λονδίνο, και απλώς δεν το είδα εγώ επειδή άκουγα για πολλοστή φορά το Papa Was a Rolling Stone όσο βολτάριζα; Τι να κάνω όμως που ήθελα να δημιουργήσω μια πιο κουλ -δική μου- πραγματικότητα με τα ακουστικά μου; Θα δούμε.