Από πότε η συγκίνηση απαγορεύεται στη δημοσιογραφία;

Δεν άρεσε σε κάποιους το γεγονός πως η δημοσιογράφος Ευλαμπία Ρεβή συγκινήθηκε από το δράμα ενός ηλικιωμένου ανθρώπου που καίγονταν ο τόπος του και τον αγκάλιασε, τον παρηγόρησε και έκλαψε μαζί του μπροστά στην κάμερα σε πανελλήνια μετάδοση. Και δήλωσαν ευθαρσώς, οι ίδιοι «κάποιοι», πως αυτό… «δεν είναι δημοσιογραφία».

Δεν την γνωρίζω την Ευλαμπία Ρεβή και ήδη νιώθω πολύ άσχημα ως πολίτης και ως συνάδελφός της, που εγώ παρακολουθώ τα γεγονότα από την ασφάλεια των διακοπών μου ενώ αυτή και πολλοί ακόμα δημοσιογράφοι, οπερατέρ, φωτογράφοι, οδηγοί, τα παρακολουθούν από κοντά, από μέσα, από τόσο μέσα που και καλύτερα τα γνωρίζουν και απείρως περισσότερα διακινδυνεύουν με πρώτο και σημαντικότερο την ίδια τη ζωή τους.

Αρχικά, λοιπόν, ας ξεκαθαρίσουμε πως οι ενστάσεις για την ποιότητα της δουλειάς της ρεπόρτερ του OPEN είναι απλώς χαζομάρες. Για να μην ξεχάσουμε κι αυτά που ξέρουμε, αυτό που κάνει καθημερινά η Ρεβή είναι κλασική, ατόφια δημοσιογραφία: παρουσία στην καρδιά των γεγονότων, συνεντεύξεις με τους πρωταγωνιστές, καταγραφή ειδήσεων από πρώτο χέρι, με εικόνα και ήχο. Το λέω γιατί πλέον στις μέρες μας υπάρχει και η δημοσιογραφία «από μακριά». Εξίσου σημαντική όταν είναι αξιόπιστη: με το τηλέφωνο, μέσω συνεργατών, μέσω πρακτορείων ειδήσεων ή μέσω rewriting ρεπορτάζ άλλων ΜΜΕ. Κι αυτό που κάνω εγώ τώρα, όπως κι αυτό που έγραψαν πολλοί ως ένσταση για την «δημοσιογραφία» της Ρεβή, είναι ΕΞΙΣΟΥ δημοσιογραφία. Είναι γραφή δημόσια, η οποία, ωστόσο, θα ήταν κενή περιεχομένου αν δεν προηγούνταν η δουλειά των ρεπόρτερ όπως η Ευλαμπία Ρεβή.

Της προσάπτουν επίκληση στο συναίσθημα και υποκειμενικότητα αυτοί οι «κάποιοι». Δεν μας λένε, όμως, γιατί αποκλείουν από την καταγραφή των γεγονότων το συναίσθημα και την υποκειμενικότητα. Άλλωστε, δεν κατέγραφε τις θέσεις αντιπάλων πολιτικών για να οφείλει να είναι αντικειμενική, ούτε μετέφερε απόψεις της κυβέρνησης ή της αντιπολίτευσης για να αφήσει στη άκρη το συναίσθημα της. Σκοπός της ήταν να μεταφέρει στους θεατές τι ακριβώς συμβαίνει στο μέτωπο της πυρκαγιάς κι αυτό το πέτυχε και με το παραπάνω. Αντί, λοιπόν, να της δώσουμε τα εύσημα που ήταν εκεί που έπρεπε (για λογαριασμό της κοινής γνώμης) σε αντίθεση με την πλειοψηφία των ΜΜΕ τα οποία «σφυρίζουν αδιάφορα» μένοντας μακριά από την ουσία των γεγονότων και την ανάλυση των αιτιών της καταστροφής, αφήνουμε δημοσιολογούντες να εκφράζουν αναιτιολόγητες «ενστάσεις» με μικροπρέπεια και κακοήθεια.

Η εξήγηση που δίνω σε αυτό το «φαινόμενο» είναι πως πρόκειται για τη συνέχεια μιας αμήχανης αντίδρασης στη μοιραία σύγκριση μεταξύ ομίλων μέσων ενημέρωσης για τη «ζέση» με την οποία καλύπτουν ή δεν καλύπτουν τις πολλαπλές πυρκαγιές ανά την Ελλάδα. Κοινώς: Όσα δε φτάνει η αλεπού τα κάνει κρεμαστάρια. «Να σεβαστούμε το δράμα των ανθρώπων που έχασαν τα σπίτια τους», έγραφε ο άλλος για τις καταπληκτικές φωτογραφίες που κατέγραφαν την αντίδραση των ηλικιωμένων ανθρώπων στη θέα της καταστροφής. Τις χίλιες όλο νόημα λέξεις της κάθε φωτογραφίας, βρέθηκε κόσμος να τις χαρακτηρίσει «αδιακρισία» κι όχι «καθήκον» των φωτορεπόρτερ να ευαισθητοποιηθεί η κοινή γνώμη για όσα συμβαίνουν μακριά της. Τώρα άρχισε και το «μάθημα δημοσιογραφίας» με αφορμή τη αυθόρμητη συγκίνηση μιας ρεπόρτερ. Και δώστου οι ενστάσεις: «συγνώμη, αλλά αυτό ναι μεν φέρνει θεαματικότητα αλλά δεν είναι δημοσιογραφία. Είναι λαϊκισμός».

Βέβαια, αυτές οι τόσο ευαίσθητες «πένες» οι οποίες θίγονται από την εμπλοκή του συναισθήματος του δημοσιογράφου στη δουλειά του, δεν μας είπαν ποτέ τη γνώμη τους για το μονταρισμένο δάκρυ του υπουργού υγείας σε βιντεοσκοπημένη εκπομπή εν μέσω πανδημίας. Ο υπουργός δικαιούται να συγκινηθεί αναλογιζόμενος από την ασφάλεια του γραφείου του το τι έζησε μήνες πριν στην κορύφωση της πανδημίας και να κλάψει με ένα κλάμα που τελικά δεν κόβεται ούτε στο μοντάζ αφού είναι ανθρώπινο. Για την Ευλαμπία Ρεβή, απο την άλλη, που είναι μέσα στο μέτωπο της φωτιάς, αποκαμωμένη από το πολύωρο ρεπορτάζ, πνιγμένη από καπνούς, ακούγοντας κόσμο να θρηνεί και βλέποντας τη φύση να καταστρέφεται, δε δικαιολογείται το να εκφράσει τις σκέψεις της, ούτε να επικαλεστεί το συναίσθημα που εντελώς ξαφνικά της γεννήθηκε από την επαφή με έναν άλλον άνθρωπο.

Ίσως κάποιοι έχουν συνηθίσει στα ρεπορτάζ του γυμνόστηθου πρωθυπουργού που συνεχίζει «αλύγιστος τις διακοπές του στα Χανιά». Ίσως επίσης να έχουν εθιστεί στη συναναστροφή τους με τις «πηγές» των υπουργείων και να θεωρούν πως δημοσιογραφία είναι μόνον η μεταφορά της άποψης των κυβερνώντων και όχι του κόσμου. Το ζήτημα είναι πως για ακόμα μία φορά αυτοί οι ελάχιστοι δημοσιογράφοι οι οποίοι κάνουν κάτι διαφορετικό από την τεράστια πλειοψηφία του χώρου, μπαίνουν στο στόχαστρο με ανυπόστατα επιχειρήματα που σχετικοποιούν ακριβώς αυτό που φοβούνται: την σύγκριση μεταξύ δημοσιογραφικών επιλογών πίσω από τις οποίες κρύβονται επιλογές πολιτικές και συμφέροντα επιχειρηματικά. Άλλωστε, μόνο τυχαία δεν είναι η πρόσφατη επίθεση εναντίον δημοσιογράφου του OPEN, του μόνου σταθμού που «σήκωσε» το ζήτημα των πυρκαγιών, σε αντίθεση με όλα τα υπόλοιπα μέσα που το κάλυψαν μονομερώς, διεκπεραιωτικά και από απόσταση.

Υ.γ.: Η βρισιά εναντίον του πρωθυπουργού που έγινε viral στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι περισσότερο μια ευκαιρία για τον πρωθυπουργό να ερεθίσει τα αντανακλαστικά των ψηφοφόρων του και να τους συσπειρώσει. Από την άλλη είναι κι ένα σαφές μήνυμα πως «το πουλόβερ ξηλώθηκε». Όλο. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης βρίσκεται από καιρό μπροστά σε όλα τα κομβικά ζητήματα τα οποία έφθειραν την προηγούμενη κυβέρνηση: πυρκαγιές, οικονομία, εθνικά θέματα. Καλή η επικοινωνία και οι δικαιολογίες τύπου «χάος παραλάβαμε» αλλά όταν περνάει ο «μήνας του μέλιτος», διά της εις άτοπο απαγωγής, και οι πιο φανατικοί οπαδοί καταλαβαίνουν πως η κυβέρνηση αυτή είναι κενή περιεχομένου και θα τη θυμόμαστε μόνο για το αντιλαϊκό της πρόσωπο, το μένος της εναντίον του πολιτισμού και τα πειράματα της σε υγεία και Παιδεία. Κι έχουμε ακόμα πολλά να δούμε τα επόμενα δύο χρόνια.

Update: Όσο γράφονταν αυτό το άρθρο, ο υφυπουργός Νίκος Χαρδαλιάς δάκρυσε στην ερώτηση για ενδεχόμενη παραίτησή του. Είναι, άραγε, λαϊκισμός να εκφράζεις ένα συσσωρευμένο συναίσθημα έχοντας αντιμετωπίσει 586 πυρκαγιές μέσα σε 10 μέρες; Όχι βέβαια. Είναι βαθιά ανθρώπινη και υγιής αντίδραση. Αλλά αυτό ήδη το σχολιάζουν θετικά όσοι βρήκαν υπερβολική την αντίδραση της Ρεβή από το μέτωπο της πυρκαγιάς.