Από τα sms στην άνευ όρων παράδοση

Ήμουν πέμπτη δημοτικού νομίζω. Το πρώτο μου κινητό αποτέλεσε μία νέα πραγματικότητα. Η χαρά μου μεγάλη. Από τις πρώτες ημέρες θυμάμαι τη συνεχή ανταλλαγή γραπτών μηνυμάτων με φιλικά πρόσωπα. Ήδη από τότε, κάπου στο μακρινό 2003, είχαν κάνει την εμφάνισή τους τα πρώτα πακέτα προσφορών των εταιρειών τηλεφωνίας. Αρχικά στις εορταστικές περιόδους και στη συνέχεια καθιερώθηκαν καθ΄όλη τη διάρκεια του έτους. Από τότε μου γεννήθηκε η απορία: Με τόσα λίγα (χρήματα), τόσα πολλά;

Η τεχνολογική εξέλιξη συνέχισε να καλπάζει τα χρόνια που ακολούθησαν με ιλιγγιώδεις ρυθμούς. Στην πόρτα του γυμνασίου έπιασα το Walkman mobile ως δώρο για το αριστείο και στα μέσα του λυκείου ήρθε η ώρα των smartphone. Περάσαμε σταδιακά από την εποχή των sms σε αυτήν των δεδομένων και των MB. Tα μηνύματα ήταν πλέον δωρεάν σε ειδικά κατασκευασμένες εφαρμογές και φόρμες επικοινωνίας. Προφανώς κάτι κρυβόταν πίσω απ΄αυτήν την επανάσταση και δεν άργησε να αποκαλυφθεί. Η συλλογή των προσωπικών μας στοιχείων δίχως καμία συγκατάθεση έγινε καθημερινό φαινόμενο για τους κολοσσούς και χτίστηκαν τεράστιες “αποθήκες” data με απώτερο σκοπό την εκμετάλλευσή τους σε βάθος χρόνου.

Αρκετοί ελαφρά την καρδία απεμπόλησαν το δικαίωμα στην ιδιωτικότητα. Θέλετε στον βωμό του εφήμερου πλουτισμού μέσα σε ένα κλίμα γενικής ευημερίας παρασυρόμενοι από το ρεύμα της εποχής; Θέλετε από άγνοια; Aυτό συνέβη και φυσικά συμβαίνει. Μπορεί διάφορα σκάνδαλα να συγκλόνισαν την παγκόσμια κοινή γνώμη και μείωσαν τα ποσοστά εμπιστοσύνης, ωστόσο βρέθηκε η φόρμουλα αποπροσανατολισμού της κοινής γνώμης και τελικά μπήκα στο χρονοντούλαπο της ιστορίας δίχως να επιφέρουν καίρια πλήγματα στο διεφθαρμένο σύστημα παρακολούθησης, χειραγώγησης και πρόβλεψης ανθρώπινων συμπεριφορών.

Σήμερα δεν υπάρχει δικαιολογία. Άπαντες γνωρίζουμε και πρέπει να δράσουμε. Κεκτημένα ετών, ατομικές ελευθερίες, δικαιώματα ευάλωτων ομάδων συρρικνώνονται κι απειλούνται στη βάση τους από άκρη σε άκρη στον πλανήτη. Η ιστορία ακολουθεί μία αντιστρόφως ανάλογη πορεία στον βωμό του αυτοματισμού και της τεχνητής νοημοσύνης. Γιατί η τεχνολογία, ειδικά το κομμάτι του Διαδικτύου, μπορεί να αποτελεί ένα όπλο στα χέρια των απανταχού αδυνάτων, όμως ελάχιστοι είναι αυτοί που γνωρίζουν πως πρέπει να τα χρησιμοποιήσουν προς βραχυπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο όφελός τους με φόντο τη δική τους ασφάλεια και προστασία.

Η παραδοχή της παθητικότητας που συνοδεύεται από ρήσεις του τύπου, “εγώ θα αλλάξω τον κόσμο”, οδηγούν σε μία συνολικά ηττοπαθή θεώρηση, που μας φέρνει συνεχώς έτοιμους να πατήσουμε αποδοχή (cookies). Η παραβίαση ευαίσθητων δεδομένων δεν μπορεί να δεχτεί συμβιβασμούς και να τεθεί υπό συζήτηση. Η οικονομική κρίση φέρνει την ηθική κι κατ΄επέκταση αυτή των αξιών. Έτσι μία τέτοια κουβέντα τείνει να φαντάζει πολυτέλεια και ψιλά γράμματα, όταν απειλείται ακόμα κι η ίδια η επιβίωση, η ανθρώπινη ζωή.

Το τοπίο του Ψυχρού Πολέμου έχει μεταφερθεί στον κυβερνοχώρο. Οι διεκδικητές της κυριαρχίας του ξεπερνούν τους δύο. Όποιος από τους εμπλεκόμενους πόλους πάρει το πάνω χέρι σε αυτόν τον υπόγειο πόλεμο, θα μπορεί να διαμορφώσει συνειδήσεις κατά το δοκούν. Τα γεγονότα που οδήγησαν στην εκλογή Τραμπ, αλλά και στο δημοψήφισμα για το Brexit με την εμπλοκή της Ρωσίας και τον ρόλο της Cambridge Analytica επιβεβαιώνουν τα παραπάνω. Κι όλα αυτά παρ΄ότι η σύνδεση φαντάζει μακρινή ξεκινούν από την κάθε μονάδα ξεχωριστά, δηλαδή από εμάς.