Απόσπαση ή κατά χώραν; Μια διαφορετική πολιτική για την ανάπτυξη

Λέξεις: Γιάννης Α. Μυλόπουλος, καθηγητής Πολυτεχνικής Σχολής ΑΠΘ

Δεν είμαστε επαγγελματίες ευαίσθητοι όπως μας αποκαλούν! (Αν και δεν με ενοχλεί καθόλου ο χαρακτηρισμός μου ως ευαίσθητου. Σε αντιδιαστολή μάλιστα με κάτι αναίσθητους…) Απλώς έχουμε μια εντελώς διαφορετική πολιτική αντίληψη από την τρέχουσα και την αγοραία για τα τεχνικά έργα. Πιστεύουμε ότι τα έργα συμβάλλουν σε μια βιώσιμη, μια ολοκληρωμένη δηλαδή ανάπτυξη.

Οι μεγάλες υποδομές όπως του μετρό, που κοστίζουν δις Ευρώ, δεν είναι μόνον έργα τεχνικά, που εξυπηρετούν συγκοινωνιακούς ή άλλους σκοπούς. Είναι έργα που συμβάλλουν στην οικονομική, κοινωνική, περιβαλλοντική και πολιτιστική ανάπτυξη. Αυτή είναι η διαφορά μας.  Γι αυτό και η δική μας διοίκηση της Αττικό Μετρό ΑΕ ενσωμάτωσε εξ αρχής τα σπουδαία αρχαιολογικά ευρήματα της Βενιζέλου στον σχεδιασμό του έργου, με την κατά χώραν ανάδειξή τους και την εύρεση και εφαρμογή τεχνικής λύσης που να το επιτρέπει. Το ίδιο κάναμε και στην Αγ. Σοφίας, με τη μαρμαρόστρωτη πλατεία που βρέθηκε στο βόρειο τμήμα του σταθμού, στη γωνία των οδών Πλάτωνος και Εγνατίας, η οποία, ως σύμπλεγμα μνημείων, είχε ανάλογη αξία, αλλά και ευαισθησία στην τυχόν μεταφορά, με εκείνη της γωνίας decumanus & cardo, στη Βενιζέλου. Την πλατεία αυτήν την διατηρήσαμε επίσης κατά χώραν, αλλάζοντας συγχρόνως τον σχεδιασμό της βόρειας πρόσβασης του σταθμού, χωρίς να υπάρξει η παραμικρή καθυστέρηση και χωρίς να «ανοίξει μύτη».

Γιατί εμείς έχουμε μια ευρύτερη, από την αγοραία, αντίληψη για την ανάπτυξη. Την αντίληψη της αειφορίας, που θέλει τα έργα να έχουν ολοκληρωμένο χαρακτήρα και να εξυπηρετούν συνέργειες και πολλαπλούς σκοπούς, πέραν από το κέρδος του κατασκευαστή στη διάρκεια κατασκευής του έργου.

Σύμφωνα με αυτήν την αντίληψη, το κέρδος από το έργο του μετρό Θεσσαλονίκης δεν μένει μόνο στην κατασκευή, αλλά επεκτείνεται και στον χρόνο λειτουργίας του. Και αποτιμάται βεβαίως με τα εισιτήρια που θα πωλούνται, αλλά επιπλέον και με το κοινωνικό όφελος από την επίλυση του κυκλοφοριακού προβλήματος της πόλης και με το περιβαλλοντικό όφελος εξ αιτίας της μείωσης των αυτοκινήτων, που δεν σημαίνει μόνο δραστικά μικρότερη κατανάλωση βενζίνης, αλλά και δραστική μείωση των καυσαερίων, της ρύπανσης της ατμόσφαιρας, αλλά και των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου, και μεγάλη συμβολή στην καταπολέμηση των αιτίων που οδηγούν στην κλιματική αλλαγή. Το έργο του μετρό όμως, σύμφωνα με τη δική μας, διευρυμένη αντίληψη της αειφορίας, συμβάλλει και στην ανάδειξη της πολιτισμικής μας κληρονομιάς και στην αποκατάσταση της ιστορικής ταυτότητας της πόλης και στην ενίσχυση του οπλοστασίου μας απέναντι σε όσους αμφισβητούν την ελληνικότητα της Μακεδονίας και τη συνέχεια και διαχρονικότητα του ελληνικού πολιτισμού στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης.

Τέλος, η αντίληψη της αειφορίας στα τεχνικά έργα οδηγεί σε μια διευρυμένη αντιμετώπιση των αρχαιολογικών θησαυρών, ως δυνάμει πηγών και οικονομικής ανάπτυξης, καθώς η συνύπαρξη σταθμού μετρό και αρχαιοτήτων στη Βενιζέλου, διαμορφώνει τις συνθήκες για τη δημιουργία ενός σημαντικού πόλου έλξης μεγάλου αριθμού επισκεπτών από όλο τον κόσμο, με σοβαρές οικονομικές επιπτώσεις στην πόλη. Η τόνωση του τουρισμού και κατά συνέπεια και του εμπορίου και της αγοράς είναι τα… παράπλευρα οφέλη μιας τέτοιας διευρυμένης πολιτικής ένταξης του πολιτισμού στους αναπτυξιακούς σχεδιασμούς.  Γιατί πόλεις με μετρό υπάρχουν πάρα πολλές στον κόσμο. Πόλεις με μετρό και αρχαία, υπάρχουν αρκετές στην Ιταλία και αλλού. Πόλεις όμως με μετρό και αρχαία ενσωματωμένα στους σταθμούς, υπάρχουν ελάχιστες στον κόσμο.

Η κατά χώραν ανάδειξη των αρχαιοτήτων στη Βενιζέλου λοιπόν, αποτελεί εν δυνάμει κινητήριο μοχλό για την οικονομική ανάπτυξη της πόλης.

Μια ευκαιρία για ανάπτυξη που θα χαθεί αν υπερισχύσουν τα ολέθρια σχέδια αλλαγής σχεδιασμού στο μετρό και απόσπασης των αρχαιοτήτων στη Βενιζέλου. Γιατί στην διευρυμένη σύγχρονη αντίληψη της αειφορίας, η οικονομική αποτίμηση ενός έργου δεν εξαντλείται στην αποτίμηση του κόστους κατασκευής του, αλλά στον συνδυασμό του κόστους της κατασκευής και του αναμενόμενου οφέλους από τη λειτουργία του. Και η λύση της απόσπασης των αρχαιοτήτων είναι περισσότερο ακριβή, για δύο λόγους: Αφενός γιατί αυξάνει το κόστος κατασκευής, λόγω ράβε-ξήλωνε και μπρος-πίσω, λόγω μεγαλύτερου χρόνου κατασκευής και λόγω πολύ μεγαλύτερων αποζημιώσεων εξ αιτίας των καθυστερήσεων.

Και αφετέρου, γιατί μειώνει δραστικά τα αναμενόμενα αναπτυξιακά και οικονομικά οφέλη που θα είχαμε από την κατά χώραν ανάδειξη των αρχαιοτήτων στον σταθμό Βενιζέλου. Αυτή είναι η μεγάλη διαφορά προσέγγισης μεταξύ αυτών που υποστηρίζουν την παραμονή και εκείνων που σήμερα επιδιώκουν την απόσπαση των αρχαιολογικών ευρημάτων στη Βενιζέλου.

Αυτοί που επιδιώκουν την απόσπαση κοιτούν κοντόφθαλμα και έχουν εξαιρετικά περιορισμένο ορίζοντα αντίληψης των πραγμάτων.  Εμείς που σήμερα υπερασπιζόμαστε την κατά χώραν παραμονή των αρχαίων βλέπουμε μπροστά, γιατί δεν μας ενδιαφέρει μόνο το παρόν, αλλά και το μέλλον των παιδιών και των παιδιών των παιδιών μας…

Αυτή είναι η πεμπτουσία της έννοιας της αειφόρου ανάπτυξης.