Αριστερός Τραμπισμός ή Τραμπισμός αλά Γκρέκα

Λέξεις: Ανδρέας Βασιλείου

Ο όρος “αριστερός Τραμπισμός” έχει βρεθεί σε αρκετούς τίτλους άρθρων ελληνικών ιστοσελίδων, ειδικά από τα μέσα της προηγούμενης χρονιάς, ενώ τον χρησιμοποίησε και ο πρωθυπουργός.. Συναντάται και στην παραλλαγή “Τραμπισμός αλά Γκρέκα”, πάντα για να στηλιτεύσει την αντιπολιτευτική ρητορική του ΣΥΡΙΖΑ ή των υποστηρικτών του.

Πρόκειται για μια ελληνική πρωτοτυπία καθώς η έννοια του “αριστερού τραμπισμού” είναι απούσα από την διεθνή αρθρογραφία και άγνωστη στην πολιτική επιστήμη. Πώς θα μπορούσε να είναι αλλιώς άλλωστε;

Είναι γνωστές οι σχέσεις του Τραμπ με ηγέτες από ένα συγκεκριμένο φάσμα της δεξιάς, όπως ο Πούτιν, ο Μπολσονάρο, ο Όρμπαν, ο Μόντι, ο Ντουτέρτε και βέβαια ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Για το τελευταίο να θυμηθούμε και τα λόγια του Υπουργού Εξωτερικών του Τραμπ, Μάρκ Πομπέο, κατά την επίσκεψη του στην Ελλάδα όπου αναγνώριζε τις κυβερνήσεις Μπολσονάρο και Μητσοτάκη ως καλούς μαθητές του Τραμπισμού. Φαντάζομαι την υπερηφάνεια των παρισταμένων και θυμάμαι, όταν η υποψηφιότητα του εκατομμυριούχου και γνωστής περσόνας της αμερικανικής τηλεόρασης ακουγόταν ακόμα σαν ανέκδοτο, τον αντιπρόεδρο της ΝΔ να δηλώνει με το χαρακτηριστικό του στυλ, ότι θα ψήφιζε τον Τραμπ “και με τα δύο χέρια” . 

Κύρια ιδεολογικά προτάγματα του Τραμπ ήταν και είναι η πλήρης απορρύθμιση της αγοράς, η μείωση της φορολογίας για τα υψηλά εισοδήματα και δι’ αυτών η δημιουργία θέσεων εργασίας, η συρρίκνωση του κράτους, ο κοινωνικός συντηρητισμός, ο εθνικισμός και η ξενοφοβία, μια συνταγή εκλογικής επιτυχίας που γεφυρώνει  νεοφιλελεύθερους και ακροδεξιούς.

Στον δρόμο του για την κατάληψη της εξουσίας, επένδυσε σε ταυτοτικά ιστορικά ζητήματα που εξάπτουν τα πατριωτικά αντανακλαστικά, υποσχέθηκε επιτυχημένη διακυβέρνηση με εχέγγυα το άριστο βιογραφικό του και την επιτυχία του στον ιδιωτικό τομέα, χάιδεψε το θρησκευτικό συναίσθημα και αγκάλιασε κάθε είδους fake news και θεωρίες συνομωσίας. 

Η κυβερνητική θητεία του χαρακτηρίστηκε από πολλά γεγονότα, θα ξεχώριζα πρώτα τις προσπάθειες του να ελέγξει τους θεσμούς, απαιτώντας όλες οι εξουσίες να αναφέρονται σε αυτόν, σε έναν αντισυνταγματικό στην ουσία και απολυταρχικό στην ιδεολογία του, επιτελικό ρόλο. Συγκεκριμένα προσπάθησε να ελέγξει τις υπηρεσίες ασφαλείας, να κλείσει την μη ελεγχόμενη δημόσια τηλεόραση και κατέβαλε επιτυχείς προσπάθειες να ελέγξει την δικαιοσύνη και ειδικά το ανώτερο Δικαστήριο της χώρας, διορίζοντας τα μέλη του, ακόμα και λίγες ημέρες πριν τις εκλογές. Επιτέθηκε χυδαία σε δημοσιογράφους που τον στρίμωχναν, μέχρι και σε συνεντεύξεις τύπου και, βέβαια, προσπαθούσε να συσπειρώσει το πολιτικό του ακροατήριο, δια του φόβου των “καραβανιών” μεταναστών και προσφύγων που καραδοκούσαν στα σύνορα, απειλώντας την δημόσια και την εθνική ασφάλεια. 

Με την διακυβέρνηση του ενίσχυσε τις ήδη οξυμμένες κοινωνικές ανισότητες, ευνόησε κολλητούς, επέδειξε τραγική ανεπάρκεια στη διαχείριση κρίσεων, όπως από φυσικές καταστροφές και τον COVID-19, προσπάθησε να ιδιωτικοποιήσει την υγεία, εφάρμοσε περιβαλλοντοκτόνες πολιτικές και αδιαφόρησε για τις καταρρέουσες κρατικές υποδομές. Όλα αυτά ενώ είχε αναθέσει σημαντικούς τομείς της κυβέρνησης σε συγγενείς του και λομπίστες μεγάλων εταιρειών. Αναφέρομαι πάντα στον πρώην πρόεδρο των ΗΠΑ, σε περίπτωση που μπερδευτήκατε. 

Αφού θυμηθήκαμε τα βασικά χαρακτηριστικά του Τραμπισμού, ας δούμε πιο αναλυτικά σε ποιες περιπτώσεις οι αρθρογράφοι, ο ίδιος ο πρωθυπουργός και κυβερνητικά και κομματικό στελέχη της ΝΔ έχουν εντοπίσει παραλληλισμούς, μεταξύ της αμερικανικής δεξιάς και της ελληνικής αριστεράς.

“Επιδίδονται σε μια απελπισμένη αριστερή αντιγραφή του QAnon“, διαβάζουμε στο liberal (Γ.Σιδέρης), τον Ιούλιο, με την υπόθεση παιδοφιλίας Λιγνάδη, την καταδίκη, την αποφυλάκιση του και τις αντιδράσεις που η τελευταία προκάλεσε. Εκεί αναφέρεται και στην ανάλογη υπόθεση του (καταδικασμένου για ασέλγεια, αλλά απαλλαγμένου λόγω παραγραφής) Νίκου Γεωργιάδη ως το “ερέθισμα“, αν και δεν είμαι πολύ σίγουρος ότι πρόκειται για την καλύτερη επιλογή λέξης. Ο ίδιος αρθρογράφος θα επανέλθει στο ίδιο μέσο τον Οκτώβριο, μιλώντας για “τραμπισμό αλά Γκρέκα” μετά και την αποκάλυψη της υπόθεσης των βιασμών της ανήλικης στον Κολωνό και της διακίνησης της από τον προφυλακισμένο Μίχο. Βάσιμα μπορούμε να υποθέσουμε ότι και στον επόμενο παιδοβιασμό από κομματικό στέλεχος της ΝΔ ή κολλητό του πρωθυπουργού, ο καλός αρθρογράφος θα επανέλθει με νέα εμπεριστατωμένη ανάλυση. Εδώ απλά να σημειώσουμε ότι σωστά το άρθρο αναφέρεται στην γελοιότητα της θεωρίας συνωμοσίας Qanon και της παλαιότερης pizzagate, μιας φανταστικής κατασκευής που ήθελε μια διεθνή συμμορια σατανιστών να ασελγεί και να καννιβαλίζει παιδιά (αρχικά στο υπόγειο μιας πιτσαρίας στην Ουάσιγκτον!) η οποία αποτελεί χυδαίο εργαλείο για την Δεξιά στις ΗΠΑ. Και λέω κατασκευής, καθώς ούτε καταγγελίες υπήρξαν, ούτε θύματα βρέθηκαν, ούτε κάποιο αποδεικτικό στοιχείο, ούτε βέβαια καταδίκες. Τώρα όποιος θέλει, ας κάνει τις συγκρίσεις με τις υποθέσεις Ν.Γεωργιάδη, Λιγνάδη και Μίχου. 

Με αφορμή την κριτική στην δικαστική απόφαση για την αποφυλάκιση Λιγνάδη, διαβάζουμε στη Μακεδονία της Κυριακής (Μ.Βοϊτσιδης): “Μια οργανωμένη αμφισβήτηση της Δικαιοσύνης που ισοδυναμεί με ελληνική μορφή του Τραμπισμού. Στον πυρήνα της υπάρχει ένας μηχανισμός που έχει στήσει ο ΣΥΡΙΖΑ. Συνδυασμός κομμουνιστογενών και αυριανιστών που εχθρεύεται το πολίτευμα, προσπάθησε να το ανατρέψει -μεγίστως χάρη στην αντοχή της Δικαιοσύνης- και τώρα προσπαθεί να την περιαγάγει σε ομηρία ενόψει της Δεύτερης Φοράς Αριστερά που ονειρεύεται.” Όλα αυτά γράφονται βέβαια λίγο πριν λήξει η περιπέτεια της Τουλουπάκη, της δικαστικού που μετατράπηκε σε κατηγορούμενη γιατί τόλμησε να διερευνήσει τη διαφθορά “αστέρων” του πολιτικού συστήματος και πριν ο κυβερνητικός βουλευτής Τζαβάρας στην τηλεόραση να σκάσει στα γέλια ρωτώντας αν πιστεύει κανείς ότι στην Ελλάδα έχουμε ανεξάρτητη δικαιοσύνη 

Πρόσφατα, στην ίδια λογική, για την καταδίκη Παππά, η ανακοίνωση στήριξης του ΣΥΡΙΖΑ στον πρώην υπουργό ερμηνεύτηκε επίσης ως Τραμπισμός. Όπως δήλωσε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος: “Σε μία φιλελεύθερη ευρωπαϊκή δημοκρατία, όπως είναι η Ελλάδα, ισχύει η διάκριση των εξουσιών και η δικαστική λειτουργία ασκείται από τα δικαστήρια και μόνο. Ο ΣΥΡΙΖΑ, μη αποδεχόμενος αυτή τη θεμελιώδη συνταγματική πρόβλεψη, αμφισβητεί το σκληρό πυρήνα του Συντάγματος και του Πολιτεύματος. Πρόκειται για απόψεις που συνιστούν τον τραμπισμό αλά γκρέκα…” Το λες και τραγελαφικό, όταν τις μέρες που γράφεται αυτό το κείμενο, ο πρωθυπουργός υπαγορεύει στον εισαγγελέα του Αρείου Πάγου τις διαδικασίες για την δικογραφία των Τεμπών και ο τελευταίος αρνείται να συναντήσει επιτροπή του Ευρωκοινοβουλίου, συντασσόμενος με την κυβερνητική πολιτική,.

Ακόμα και για την υπόθεση των υποκλοπών, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος δεν δίστασε να προσδώσει στους αντιπάλους του την ίδια κατηγορία:: “…γίνονται ο υποστηρικτής ρυπαρών δικτύων ώστε να πουν ότι η κυβέρνηση παρακολουθούσε πολιτικούς και δημόσιους λειτουργούς. Και σπεύδουν να προκαταβάλουν τη δικαιοσύνη ώστε να έχουν την ευκαιρία από το σκοτάδι να σπιλώσουν τον πρωθυπουργό και την κυβέρνηση προτού τα πραγματικά στοιχεία από τη δικαστική διερεύνηση έρθουν στο φως (…) Όλα αυτά και πολλά άλλα που θα μπορούσα να αναφέρω συνιστούν την επιτομή του Τραμπισμού αλά γκρέκα του οποίου εκφραστής, εμπνευστής και ηγέτης είναι ο ίδιος ο κ. Τσίπρας.” Ωμή αντιστροφή της πραγματικότητας, όπου οι κακοποιητές των θεσμών, είτε με τις ίδιες τις υποκλοπές, είτε με την προσπάθεια συγκάλυψης, τον πόλεμο εναντίον των ανεξάρτητων αρχών, το κουκούλωμα στην επιτροπή της Βουλής, τα χονδροειδή ψέματα (θυμάστε την δήθεν εμπλοκή της Αρμενίας και της Ουκρανίας:) τις επιθέσεις σε  δημοσιογράφους και μέσα (ελληνικά και ξένα), αλλά και την διεθνή κατακραυγή, εμφανίζονται οι ίδιοι ως προστάτες των θεσμών. Πιο απλά, δεν γίνεται στην ίδια πρόταση να μιλάς για “ρυπαρα δίκτυα” και να εγκαλείς τους άλλους για Τραμπισμό.

“Ο τραμπισμός έχει κάτι κοινό με την Αριστερά. Την ανάγκη ενός «ζωτικού ψεύδους» το οποίο αποτελεί συνθήκη επιβίωσης” γράφουν το Νοέμβριο τα Νέα (Γ.Πρετεντέρης). Εδώ με αφετηρία πάλι τις υποκλοπές, τις οποίες χαρακτηρίζει “μάνα (!) εξ ουρανού σε μια αντίληψη που αποστρέφεται το προφανές…” Ανάμεσα σε άλλα διαβάζουμε για την συσχέτιση της θεωρίας συνομωσίας περί γέννησης του Ομπάμα στην Κενυα με την αποτυχημένη υπόσχεση του ΣΥΡΙΖΑ για κατάργηση των μνημονίων με ένα νόμο και ένα άρθρο κι ότι .και ο παράδεισος που ευαγγελιζόταν η αριστερά τον 20ο αιώνα είναι στην ίδια κατηγορία ψεμάτων. Ο έμπειρος δημοσιογράφος φροντίζει να διευκρινίσει ότι δεν αναφέρεται σε μια ιδεολογική αλλά στην μεθοδολογική ταύτιση, του υποκειμενισμού, όπως τον ονομάζει, καθώς, όπως ο Τραμπ μιλάει δήθεν εξ ονόματι των “αληθινών” Αμερικανών, έτσι και ο Τσίπρας μιλάει δήθεν εξ ονόματι των πολλών.  Αυτό το τελευταίο, είναι ο Μπέρνι Σάντερς που το λέει στις ΗΠΑ, αλλά αυτός δεν “πουλάει” σαν “απόλυτο κακό”. Αλλιώς, και μιας που θάβουμε τον εθνικισμό, επειδή ακυρώνει τις ιδεολογίες, ας θάψουμε μαζί και τις ιδεολογίες. Κλείνοντας έρχεται και μια ευχή, ίσως και προειδοποίηση. “Τουλάχιστον ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει ακόμη αμφισβητήσει ευθέως εκλογικό αποτέλεσμα, όπως συνηθίζει ο Τραμπ. Κι ελπίζω να μην προκύψει.”

Η τελευταία ίσως είναι η σημαντικότερη πτυχή της επικοινωνιακής επίθεσης περί Τραμπισμού: το ζήτημα της αδιαβλητότητας των εκλογών. “Ο “τραμπισμός αλά Γκρέκα” και η απαξίωση των θεσμών δεν καλύπτουν την πολιτική του ένδεια. Στις εκλογές θα αντιμετωπίσει ό,τι φοβάται περισσότερο: την ετυμηγορία των Ελλήνων!” δήλωνε τον Οκτώβριο ο κος Γαϊτάνης, εκπρόσωπος τύπου της ΝΔ κατηγορώντας τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης γιατί έθεσε σχετικό ζήτημα. Ένα μήνα πριν στο δελτίο ειδήσεων του Μέγκα, η πάντα καλά ενημερωμένη κυρία Κοραή, μετέφερε ρεπορτάζ σχετικά με σύσκεψη που έγινε στο Υπουργείο Εσωτερικών με την Singular Logic, προκειμένου να αντιμετωπιστεί ενδεχόμενη παρέμβαση στη διαδικασία της συγκέντρωσης των αποτελεσμάτων από τον Πούτιν. Μάλιστα, η Κοραή σημείωσε ότι στο τραπέζι έπεσε και η χρήση μηχανημάτων (scanner) αντί της παραδοσιακής καταμέτρησης, γεγονός που προκάλεσε την αντίδραση του Ευαγγελάτου, που υπενθύμισε ότι η χρήση των μηχανημάτων είναι που έδωσε το πάτημα για την αμφισβήτηση των εκλογικών αποτελεσμάτων στις ΗΠΑ. Η αντιπολίτευση αντέδρασε και η κυβέρνηση, που δεν διέψευσε το ρεπορτάζ, αντεπιτέθηκε με τις κατηγορίες για Τραμπισμό. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός, έβαλε τη σφραγίδα του το Νοέμβριο: “Τώρα προετοιμάζουν την ήττα τους αμφισβητώντας ακόμα και το σημαντικότερο κεκτημένο της ίδιας της μεταπολίτευσης, την ακεραιότητα των εκλογών και την ομαλή μετάβαση της εξουσίας στον νικητή. Ο αριστερός τραμπισμός σε όλο του του μεγαλείο.”

Συνοψίζοντας, μπορούμε να πούμε ότι όλη αυτή η ρητορική αποτελεί μια συνέχεια της εγχώριας αρθρογραφίας που, απευθυνόμενη σε κεντρώα ακροατήρια, εδώ και μια δεκαετία, στηλιτεύει τον λαϊκισμό του ΣΥΡΙΖΑ, ενώ την ίδια στιγμή ευχαριστεί τον Θεό για τον Μωυσή Πρωθυπουργό. Είναι μια αναγκαία επικαιροποιηση, αποτέλεσμα της απαξίωσης του brand name Τραμπ και της ταύτισής του με τα θυμωμένα πλήθη στο Καπιτώλιο. Δεν είναι τυχαίο ότι τα εν λόγω άρθρα εμφανίζονται σαν μανιτάρια στην ελληνική δημόσια σφαίρα τον τελευταίο χρόνο, μετά τα γεγονότα του 2021 και την αποτυχημένη προσπάθεια του Τραμπ να επιβάλλει την παραμονή του στην εξουσία. Ούτε το ότι ο επικοινωνιολόγος του πρωθυπουργού έχει ιστορία με τους Δημοκρατικούς. Τέλος είναι προφανώς βολικοτερο να χρησιμοποιείται το χαρτί του Τραμπισμού σε αυτή την περίοδο όπου ο πρώην πρόεδρος κάνει αντιπολίτευση και μπορούν να αποφευχθούν οι άμεσοι συσχετισμοί των κυβερνητικών πολιτικών Τραμπ και Μητσοτάκη. 

Είναι άλλωστε διαχρονικό το φαινόμενο οι κυβερνήσεις να εγκαλούν τους επικριτές τους για λαϊκισμό. Πολύ περισσότερο στην εποχή μας όπου ο όρος έχει εργαλειοποιηθεί για να ακυρώσει οποιαδήποτε κριτική στην εξουσία, ενώ ο απολυταρχισμός προελαύνει και οι κοινωνικές ανισότητες διογκώνονται. Το ελληνικό εφεύρημα του “αριστερού Τραμπισμού” είναι ένα μικρό βήμα παραπέρα στην απόπειρα δαιμονοποίησης κάθε αμφισβήτησης αλλά κι ένα μεγάλο άλμα λογικής.

*Ο Ανδρέας Βασιλείου είναι Πολιτικός Επιστήμονας – Ιστορικός