Ας φροντίσουμε να μην μετατραπεί η ματαίωση αυτής της γενιάς σε τοξική οργή

Λέξεις: Φωτεινή Τσιμπιρίδου

Στις αρχές Απριλίου πραγματοποιήθηκε στο ΠΑΜΑΚ η ημερίδα με τίτλο “Φταίει η κακιά η (χ)ώρα”: βιοπολιτικές, περιφράξεις, ανατροπές στη ζωή των νέων, πριν και μετά την οικονομική κρίση στη Ελλάδα.

Μία ημερίδα αφιερωμένη στη μνήμη της φοιτήτριας του ΒΣΑΣ (Τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών & Ανατολικών Σπουδών) Φραντζέσκας Μπέζα και όλων των θυμάτων του τραγικού δυστυχήματος στα Τέμπη.

Στην εισαγωγική της τοποθέτηση, η Φωτεινή Τσιμπιρίδου, Πρόεδρος Τμήματος Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών-ΠΑ.ΜΑΚ, ανέφερε σχετικά:

Η εκδήλωση, αυτή γίνεται στη μνήμη της αδικοχαμένης φοιτήτριάς μας Φραντσέσκας Μπέζα, και των 57 θυμάτων της τραγωδίας των Τεμπών. Η εκδήλωση γίνεται σε συμπαράσταση του πένθους για οικείους και συμφοιτητές/τριες στο Τμήμα ΒΣΑΣ του ΠΑ.ΜΑΚ.

Αποτελεί ένα συμβολικό και ουσιαστικό τρόπο στην υπόσχεση που δώσαμε από την πρώτη στιγμή του τραγικού δυστυχήματος, ομόφωνα στη Συνέλευση του Τμήματος και στη Σύγκλητο στη συνέχεια, ότι ο άδικος θάνατος της Φραντσέσκας θα πρέπει να βρει κάποια δικαίωση μνήμης εντός της πανεπιστημιακής μας κοινότητας.

Η δραματική και ειρωνική κορύφωση της τραγωδίας των Τεμπών μας προτρέπει να αφουγκραστούμε, να αναστοχαστούμε και να συζητήσουμε την άμεση αντίδραση των νέων και το αυθόρμητο σύνθημα στις διαμαρτυρίες τους : «Φταίει η κακιά η (χ)ώρα»! Η εκδήλωσή μας, καθώς υποκαθιστά την προγραμματισμένη ετησίως για το ΒΣΑΣ, «Ημέρα καριέρας», θα εστιάσει στη γενεαλογία βιοπολιτικών, περιφράξεων και ανατροπών στις ζωές των νέων, πριν και μετά την οικονομική κρίση στη χώρα μας. Από κοινού φοιτήτριες, απόφοιτοι, νέοι της διασποράς, επιστήμονες, ερευνήτριες και πανεπιστημιακοί δάσκαλοι αναστοχαζόμαστε πάνω στις συνθήκες υπονόμευσης και υπεξαίρεσης του μέλλοντος των νέων στη χώρα μας, ενώ παράλληλα αφουγκραζόμαστε εμπειρίες και επιλογές στην πράξη.

Σε ότι με αφορά, και συμβάλλοντας στη συζήτηση θα ήθελα με  τα παρακάτω εισαγωγικά σχόλια να επισημάνω τα εξής:

1. Οι ευθύνες της γενιάς της μεταπολίτευσης στην υπονόμευση του μέλλοντος των νέων στη χώρα μας είναι μεγάλες, έχουν συζητηθεί αρκετά  και έχουν αποτελέσει τη βάση της ρητορικής  αυτό-ενοχοποίησης και εντέλει αυτό-αποικιοποίησης από τη σαρωτική επέλαση της παγκοσμιοποίησης με τα νεοφιλελεύθερα χαρακτηριστικά, στη δίνη της οποίας μπήκε η Ελλάδα συστηματικά από την εποχή της τελευταίας οικονομικής κρίσης και των Μνημονίων.
2. Οι ανατροπές στις ζωές των νέων της χώρας ξεκίνησαν με προθύστερα σχήματα  διαμαρτυρίας, όπως το 2008 όταν ο άδικος θάνατος του Αλέξη Γρηγορόπουλου έφερε στην επιφάνεια τα αδιέξοδα και την αγανάκτηση των νέων για το επισφαλές τότε παρόν και μέλλον τους. 15 χρόνια μετά τα πράγματα είναι ακόμη πιο δύσκολα, καθώς τα παιδιά μας πειραματίζονται έως και ματαιοπονούν για να σχεδιάσουν και να βρουν το βηματισμό τους εντός της χώρας, ξενιτεύονται, παλινδρομούν, πέφτουν και με αξιοπρέπεια ξανασηκώνονται.
3. Αυτό γιατί οι επάλληλες βιοπολιτικές λιτότητας που συνοδεύουν την κρίση χρέους της χώρας από το 2010, οδηγούν στη συρρίκνωση της οικονομίας, τόσο στο δημόσιο τομέα, όσο και στην αγορά εργασίας ευρύτερα, αλλά κυρίως επιβάλλουν την αναγκαστική επισφαλή απασχόληση  ή τους οδηγούν στη μετανάστευση. Μια ολόκληρη γενιά παιδιών ζει ήδη υπό αυτές τις συνθήκες και την ακολουθεί  τάχιστα μια δεύτερη.
4. Οι αναγκαστικές περιφράξεις κοινών αγαθών και δημόσιων υποδομών, έτσι όπως συνοδεύονται συχνά από αδιαφανείς και ανεπιτυχείς πρακτικές ιδιωτικοποιήσεων, δεν αφήνουν κενά στην κατανόηση για τις ευθύνες όσων διοικούν, σχεδιάζουν και παίρνουν αποφάσεις. Όταν δυστυχώς η κακιά η ώρα προκύπτει, η ευθύνη δεν μπορεί να αποδοθεί ούτε στην τύχη, ούτε σε απλό ανθρώπινο λάθος. Σε μια ευνομούμενη χώρα δεν υπάρχει άλλος δρόμος από την νηφάλια αποτίμηση και απόδοση ευθυνών σε κυβερνώντες και εμπλεκόμενους, συνάμα όμως και στην αναζήτηση διεξόδων από νοσηρές καταστάσεις. 
5. Η φροντίδα για όλα αυτά δεν ανήκει μόνο στη δικαιοσύνη. Είναι θέμα παιδείας και καλλιέργειας η θωράκιση με εργαλεία και δεξιότητες για σωστή κριτική αποτίμηση, αλλά και για διαβούλευση στις κοινότητές μας γύρω από οράματα, στρατηγικά πλάνα και αναπτυξιακά σχέδια, με στόχο την αναζήτηση εναλλακτικών διεξόδων από τις κρίσεις που δυστυχώς συνεχίζουν έρχονται πάνω μας κατά κύματα.  Το πανεπιστήμιο είναι ένας κατ’εξοχήν τόπος τέτοιας της φροντίδας για την ανάπτυξη νηφάλιας κριτικής αποτίμησης, επιστημονικού σχεδιασμού και παροχής δεξιοτήτων, πάντα σε διάδραση με την κοινωνία, και όχι στο είδος του γυάλινου πύργου της αυθεντίας.  Δεν υπάρχουν μαγικές συνταγές για να πετύχουμε, όπως δεν υπάρχουν λόγια παρηγοριάς για να ξεπεράσουμε την οδύνη από τόσο τραγικά γεγονότα.  Το πένθος είναι βαρύ για τους οικείους των, κυρίως νέων, θυμάτων της τραγωδίας των Τεμπών, και συνάμα μεγάλο χρέος για τη δική μας κοινότητα . Ας φροντίσουμε να μην μετατραπεί η ματαίωση αυτής της γενιάς σε τοξική οργή, ας μην αφήσουμε τις προσωπικές αγωνίες των νέων ανθρώπων να καταλήξουν σε φθόνο και κοινωνικό φασισμό. Ελλοχεύει πάντα αυτός ο κίνδυνος. 

Η ημερίδα αυτή γίνεται για να μπορέσουμε από κοινού να μοιραστούμε την οδύνη του πένθους, αλλά και να αναστοχασθούμε πάνω στις δυνατότητες που θα μας βοηθήσουν να το υπερβούμε. Πιστεύω ότι η εκδήλωση μνημόνευσης και αναστοχασμού, στη μνήμη της συμφοιτήτριάς σας σάς παρέχει, έστω και δειλά, μικρά πατήματα για να οραματιστείτε στο  ή προς το παρόν. Ως πανεπιστημιακοί καθηγήτριες και καθηγητές, ερευνήτριες και ερευνητές είμαστε και θα παραμείνουμε στο πλευρό σας για να υπερβούμε τη θλίψη και τη ματαίωση από κοινού, και για όσο μας χρειάζεστε για να ανοίξετε τα δικά σας μονοπάτια στο μέλλον που ονειρεύεστε.  

Θα ακολουθήσει η δημοσίευση δυο κειμένων φοιτητών.

*Η Φωτεινή Τσιμπιρίδου είναι Καθηγήτρια Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Πρόεδρος του ΒΣΑΣ-Πα.ΜΑΚ