Χαρούκι Μουρακάμι: Το δάσος και το δέντρο

Αν υπολογίζω καλά, ο Τόρου Βατανάμπε θα πρέπει να είναι σήμερα 57 χρονών. Πάνω κάτω στην ίδια ηλικία με τον συγγραφέα του. Στο «Νορβηγικό δάσος» των Beatles σίγουρα έχουν προστεθεί κι άλλα τραγούδια. Το καθένα με τη σειρά του θα χρωματίζει και μια διαφορετική ηλικία, έναν διαφορετικό έρωτα. Το 1969 όμως, τη χρονιά που ο 19χρονος Βατανάμπε σπουδάζει στο Τόκιο και μένει στη φοιτητική εστία αρένων, τη χρονιά που μοιράζεται ανάμεσα στην καταθλιπτική Ναόκο –το κορίτσι του καλύτερου του φίλου- και τη μπερδεμένη Μιντόρι, αρκεί μονάχα ένα τραγούδι (αυτό το τραγούδι) για να περιγράψει το μοναχικό κυνήγι της καρδιάς. Αθόρυβα αλλά ανήσυχα, ο Βατανάμπε θα ερωτευτεί τα δυο κορίτσια, χαρίζοντας στο πρώτο τις Κυριακές του και στο δεύτερο τις τύψεις του κάθε φορά που το ξεχνάει. Ενδιαμέσως, άλλα κορίτσια θα τον διεκδικήσουν αλλά θα είναι αρκετά πιωμένος για να μην πιαστεί στα δίχτυα καμιάς καινούργιας υπόσχεσης. Θα κάνει σεξ ερωτευμένος ή όχι, θα αποπλανήσει ή θα τον αποπλανήσουν, θα καεί αλλά θα ξεχάσει, θα τριγυρίσει σε δρόμους, μαγαζιά, εστιατόρια, σ’ ένα ίδρυμα ψυχικής αποκατάστασης κι ένα δωμάτιο πάνω από ένα οικογενειακό βιβλιοπωλείο. Στο τέλος κάθε βόλτας θα επιστρέφει στο δωμάτιο της εστίας σιωπηλός…Πίσω από το παράθυρο, το Τόκιο θα μεταμορφώνεται αδιάκοπα μέχρι να γίνει η υπερφυσική πόλη που είναι σήμερα. Όμως ο Βατανάμπε δεν βιάζεται. Ούτε ο Χαρούκι Μουρακάμι. Η χαμηλότονη αφήγηση της συναισθηματικής και σεξουαλικής ενηλικίωσης του ήρωά του οργανώνεται σαν παραλλαγές στο ίδιο θέμα: της μοναξιάς. Καμία σχέση με το δαιδαλώδες, κρυπτικό και πολυεπίπεδο «Κουρδιστό πουλί». Εδώ τα μοτίβα επαναλαμβάνονται ρυθμικά αλλά οι επαναλήψεις δεν είναι παρά οι απόπειρες του συγγραφέα να σε ναρκώσει για να σε ξυπνήσει απότομα μερικές σελίδες παρακάτω.

Έβαλα το βιβλίο στην άκρη αμέσως μόλις το τέλειωσα, χωρίς να επιστρέψω μετά. Τις επόμενες μέρες, σκεφτόμουν διάφορα άσχετα: ότι, για παράδειγμα, αν το «Νορβηγικό Δάσος» μεταφερόταν ποτέ στο θέατρο, τον ήρωα θα τον έπαιζε ο Θάνος Σαμαράς, που μπορεί να μην είναι Γιαπωνέζος αλλά έχει κάτι απ’ την εύθραυστη χάρη και το σαν μαγεμένο βήμα του Βατανάμπε στο μισοσκόταδο (των ερώτων). Ή πως ο Μουρακάμι έχει στο Τόκιο ένα τζαζ μπαρ. Λίγο πριν νυχτώσει, μαζεύεται κόσμος τελειώνοντας τη δουλειά του και το ρίχνουν στις μπύρες και τα μαλτ υπό τους ήχους της τρομπέτας του Τόμας Σίφλινγκ. Είναι πολύ πιθανό να περνάει κι ο ίδιος ο συγγραφέας από κει και ν’ αστειεύεται με τους φίλους του, που θα τον παροτρύνουν να γράψει το επόμενο βιβλίο του ειδικά για να το κατεβάσεις και να το διαβάσεις από το κινητό σου, ανταποκρινόμενος στην τελευταία τρέλα των Γιαπωνέζων εφήβων, που αλλάζει τα δεδομένα στον χώρο των εκδόσεων του Τόκιο(ακριβώς όπως έκανε η Λίλι Φράνκι πουλώντας 2 εκ. τέτοια «αντίτυπα» και υποχρεώνοντας τους μεγαλοεκδότες να δημιουργήσουν ανάλογες υπηρεσίες τηλε-ανάγνωσης με πρόσβαση σε περισσότερους από διακόσιους τίτλους).

Κι ύστερα το βιβλίο σταμάτησε να μου δίνει αφορμές. Μου έμεινε μόνο κάτι απ’ τη μελαγχολία του, συναίσθημα πρόσφορο καθώς μπήκαμε στο μεταξύ στο official site της άνοιξης. Μάιος μήνας, μετά από ένα χειμώνα που έστειλε τους μετεωρολόγους αδιάβαστους.

Δεν ξέρω πώς είναι τα πράγματα στη μακρινή Ιαπωνία και ποιος Βατανάμπε ξυπνάει σε ποια κρεβάτια, αλλά εδώ, στην κοντινή Θεσσαλονίκη της ανοιξιάτικης πλήξης, μπορείς να βγεις μια βόλτα στους απογευματινούς δρόμους και να σαστίσεις με τους ανθρώπους που μιλάνε μόνοι τους. Είναι πολλοί, χειρονομούν και μουρμουρίζουν ή τραγουδάνε το δικό τους τραγούδι, που μπορεί να είναι το “Norwegian wood”, μπορεί και όχι. Στην αρχή τρομάζεις λίγο, κυρίως όταν σου απευθύνονται. Αισθάνεσαι κάπως σαν υποχρεωμένος να απαντήσεις αλλά μετά καταλαβαίνεις πως ο παραλήπτης δεν είσαι εσύ, ούτε εκείνοι ξέρουν ποιος είναι, κι απλώς αφήνεις όλα αυτά τα ανεπίδοτα λόγια να κατακάτσουν σαν γύρη. Κι όπως η πόλη σου πέφτει στενή, δεν έχεις άλλη επιλογή απ’ το να γυρίσεις σπίτι και να καθίσεις στο πάτωμα, δίπλα στη μπαλκονόπορτα, κοιτάζοντας έξω μέχρι να νυχτώσει το δέντρο που πρασίνισε. Αν και θα προτιμούσες να ‘μενε όπως ήταν όλο το χειμώνα, κι αν ήταν σώνει και καλά ν’ ανθίσει κάτι, ν’ άνθιζε ένας έρωτας στα πίσω δωμάτια. Πράγμα το οποίο μπορεί και να συμβεί, οπότε διάλεξε τραγούδι για να ‘σαι έτοιμος.

*Ο Χαρούκι Μουρακάμι, που θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους σύγχρονους Ιάπωνες συγγραφείς, γεννήθηκε στο Κιότο το 1949. Η τεράστια επιτυχία του μυθιστορήματός του “Norwegian Wood” (1987) τον έκανε διάσημο στη χώρα του. Ύστερα εγκατέλειψε την Ιαπωνία κι επέστρεψε το 1995. Ακολούθησαν πολλά βιβλία. Έχει μεταφράσει στα ιαπωνικά έργα του Φ. Σκοτ Φιτζέραλντ, του Τρούμαν Καπότε, του Τζον Ίρβινγκ και του Ρέιμοντ Κάρβερ. Η πιο πρόσφατη από πολλές διακρίσεις του είναι το βραβείο Yomiuri Literary Prize, με το οποίο έχουν τιμηθεί επίσης, στο παρελθόν, οι Γιούκιο Μισίμα, Κενζαμπούρο Όε και Κόμπο Αμπέ. Φέτος ήταν το πρώτο φαβορί για το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας, που τελικά απονεμήθηκε στον Κινέζο Μο Γιαν. Πριν λίγες μέρες κυκλοφόρησε το καινούριο του βιβλίο IQ84 από τις εκδόσεις Ψυχογιος

Βιβλιογραφία στα ελληνικά :

IQ84, Ψυχογιος (2012)

    Για τι πράγμα μιλάω, όταν μιλάω για το τρέξιμο, Ωκεανίδα (2012)     Νότια των συνόρων, δυτικά του ήλιου, Ωκεανίδα (2010)     Μετά το σεισμό, Ωκεανίδα (2009)     Σπούτνικ αγαπημένη, Ωκεανίδα (2008)     Νορβηγικό δάσος, Ωκεανίδα (2007) και Ψυχογιός (2012)     Ο ελέφαντας εξαφανίζεται, Κοάν (2007)     Το κουρδιστό πουλί, Ωκεανίδα (2005)     Σκληρή χώρα των θαυμάτων και το τέλος του κόσμου, Καστανιώτη (1996)     Το κυνήγι του αγριοπρόβατου, Καστανιώτη (1993)