Δ.Ε.Θ.: Δώσ’ του κλότσο να γυρίσει, παραμύθι ν’ αρχινίσει…

Λέξεις: Νίκος Φωτίου

Ροδάνι πάει το στόμα τους, από τους στοχοπροσηλωμένους υπουργούς της κυβέρνησης μέχρι τον αγκυροβολημένο πρόεδρο της Δ.Ε.Θ. Από επιχειρηματικούς συλλόγους και φθίνοντα επιμελητήρια σε διατεταγμένη υπηρεσία μέχρι το συντεχνιακό Τ.Ε.Ε./Τ.Κ.Μ. Από ελάχιστους φιλοκυβερνητικούς αυτοδιοικητικούς μέχρι τον άσο στα ακροβατικά δήμαρχο της πόλης. Άπαντες πασχίζουν να παραμυθιάσουν τους Θεσσαλονικείς με μια ξεθυμασμένη συναισθηματική εκδοχή της πάλαι ποτέ σχέσης πόλης-Δ.Ε.Θ. Ότι δήθεν στη σχεδιαζόμενη ωμά real estate ανάπλαση, τα επιχειρηματικά συμφέροντα θα συγχρωτιστούν αγγελικά με την επινοημένη «πολιτισμική παράδοση», με τα «ιστορικά και πολιτιστικά πλεονεκτήματα» και με τη φαντασιακή αγαπησιάρικη διαχρονική σχέση της πόλης με την Έκθεσή «της». Μέχρι και «εθισμένους» διέγνωσαν τους Θεσσαλονικείς στις ψυχοτρόπες ουσίες που τους ψεκάζει η «αυθεντική γιορτή του φθινοπώρου».

Παλαιά και νέα πολιτισμική ταυτότητα της Δ.Ε.Θ.

Την παρελθούσα ανεπιστρεπτί ταυτότητα της λαϊκής «Έκθεσης» προηγούμενων δεκαετιών, τη θυμούνται πλέον μόνον οι μεγαλύτερων ηλικιών Σαλονικιοί και οι αρχειοδίφες: Μαύρη μπίρα και λουκάνικο, λούνα πάρκ, ακροβατικά, πυροτεχνήματα, τρένο-φάντασμα, ψιλοτζόγος και «κρίκοι», γύρος του θανάτου, τιγροειδείς τοξοκρόταλοι του Αμαζονίου και Τζαμάγια, το κορίτσι-λάστιχο. Ήταν οι εποχές χωρίς τηλεόραση, κινητά και ίντερνετ, όταν συνέρρεε στην «Έκθεση» ο κόσμος από τις συνοικίες και την επαρχία διψασμένος για χάζι και θεάματα, για σουλάτσο στο κέντρο της πόλης και στις βιτρίνες, για μυρουδιά από νέα προϊόντα και τεχνολογίες. Οι πιτσιρικάδες μάζευαν φυλλάδια και διαφημιστικά δωράκια από σταντ περιπτέρων και διασκέδαζαν στα «παιχνίδια» του λούνα παρκ.

Δ.Ε.Θ., Πολιτισμός και Τέχνη

Παράλληλα με τη λαϊκή κουλτούρα, όμως, υπήρχε και μια σοβαρή πτυχή παραγωγής έντεχνου πολιτισμού, υψηλού ή χαμηλότερου προφίλ.

Περίοδος δεκαετίας ’60 – Παραγωγή – «Φεστιβάλ Ελληνικού Τραγουδιού» (1962-2008): Δεκάδες συνθέτες, ενορχηστρωτές και ερμηνευτές, καταξιωμένοι αλλά και νέοι δημιουργοί και καλλιτέχνες συνέθεταν και ερμήνευαν τραγούδια για την ετήσια διοργάνωση της Δ.Ε.Θ. – “Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου” (1960-2024): Η Δ.Ε.Θ., η «Μακεδονική Καλλιτεχνική Εταιρεία» και η Κινηματογραφική Λέσχη της “Τέχνης” (πρόεδρος Παύλος Ζάννας) συνέπραξαν στη δημιουργία αυτού του σπουδαίου πολιτισμικού θεσμού. Πρώτη κριτική επιτροπή: Στρατής Μυριβήλης, Μάριος Πλωρίτης, Κατίνα Παξινού, Ελένη Βλάχου, Γιάννης Μόραλης. Περίοδος μεταπολίτευσης και εντεύθεν – Κατανάλωση Μετά τη δικτατορία, η Δ.Ε.Θ. άρχισε να λειτουργεί κυρίως ως χώρος εμπορικών συναλλαγών, αφήνοντας πίσω τα λαϊκά της χαρακτηριστικά και την ταυτότητα της «εμποροπανηγύρεως», με την οποία την είχε ιδρύσει ο Νικόλαος Γερμανός. Αργότερα, και μέχρι σήμερα, εξελίχθηκε και σε βήμα πολιτικών εξαγγελιών χωρίς αντίκρισμα από τους εκάστοτε πρωθυπουργούς της χώρας. Στη νεότερη ταυτότητα της Δ.Ε.Θ. αυξήθηκαν σταδιακά τα περίπτερα των υπουργείων και των κρατικών οργανισμών και, κατά καιρούς, κυριάρχησε ο πολιτισμός των νεοσκυλοκαψοτράγουδων. Συναυλίες με εμπορικές φίρμες προς δελεασμό του κόσμου που εγκαταλείπει την Έκθεση και την πόλη, ενώ αγανακτισμένοι από τη νυχτερινή ηχητική ρύπανση περίοικοι σπάνε τα τηλέφωνα της αστυνομίας. Το δε «Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης», κατασκευασμένο με ευρωπαϊκά χρήματα, ασφυκτιά καγκελόφρακτο, γιατί συχνά-πυκνά η διοίκηση της Δ.Ε.Θ. νοικιάζει τον ζωτικό χώρο του σε επιχειρηματίες της θορυβώδους διασκέδασης. Τοιούτος σεβασμός στην Τέχνη και στον πολιτισμό!

Ο άλλος μύθος.

Κ. Ποζρικίδης-CEO (15/9/24): «Ξεπέρασε τις προσδοκίες η φετινή Δ.Ε.Θ. με 221.000 επισκέπτες». Ένα ακόμη παραμύθι που σερβίρουν οι διοικούντες, είναι η «αυξανόμενη επισκεψιμότητα». Οι αριθμοί, όμως, δείχνουν τη μεγάλη φυγή, και δεν κάνουμε σύγκριση με τους 1.600.000(!) επισκέπτες της 15νθήμερης διάρκειας Δ.Ε.Θ. του 1966. Αριθμός επισκεπτών της 10ήμερης Δ.Ε.Θ.: 2000: 300.000, 2006: 261.067, 2013-2014: 250-255.000, 2017-2019: 250-260.000, 2022: 212.000, 2024: 221.000. Είναι ηλίου φαεινότερο ότι η Δ.Ε.Θ., όπως εξελίχθηκε, δεν αποτελεί πλέον για τους Θεσσαλονικείς τη διαφημιζόμενη πάνδημη «γιορτή του φθινοπώρου». Αλλά, όλο και περισσότερο, μιαν οχληρή και αδιάφορη διοργάνωση που επιδεινώνει και απορρυθμίζει την καθημερινότητά τους. Το ομολογεί, άλλωστε, αντιφάσκοντας τραγικά και ο δήμαρχος: «Ένα μεγάλο μέρος των Θεσσαλονικέων αντί να μένουν το Σαββατοκύριακο και να μετέχουν σε αυτή τη γιορτή, πηγαίνουν στα εξοχικά τους στη Χαλκιδική και δικαίως, γιατί η πόλη είναι αποκλεισμένη» (8/9/24).

Για τη νέα ταυτότητα θα μιλήσει κανείς ή μπα;

Μέχρι στιγμής δεν ακούστηκε κουβέντα για το πώς αυτή η δήθεν «αδιάσπαστη πολιτισμική παράδοση» θα συνεχιστεί. Δηλαδή, ποια θα είναι η νέα ταυτότητα της Δ.Ε.Θ.

Ακούγονται διάφορα για «βιοκλιματικό ψηφιακό εκθεσιακό κέντρο», για «κατασκευαστικό επίτευγμα», για «καινοτομία και υποστήριξη της επιχειρηματικότητας», για «τεύχη δημοπράτησης». Για την πολιτισμική ταμπακιέρα αλαλία! Τι νέο θα δούμε, λοιπόν, να συνδέει το παλιό με το σύγχρονο; Τη Τζαμάγια σε hologramma; Το τρένο-φάντασμα σε augmented reality-thriller, τους τιγροειδείς τοξοκροτάλους σε robotics; Ή μήπως τον Άλκη Στέα live μέσω της artificial intelligence;

Στη σχεδιαζόμενη ανάπλαση προβλέπονται χώροι πολιτισμού; Ποιος θα τους κουμαντάρει; Το Τ.Α.Ι.Π.Ε.Δ., η διοίκηση ή ο επενδυτής ιδιώτης; Πώς θα αποτυπωθεί η συνέχεια και η εξέλιξη στα συναλλακτικά ήθη; Μήπως με τα σπάνιας ευρηματικότητας δείγματα που έδωσε ο πρόεδρός της; «Θα ψηφιοποιηθούν όλες οι υπηρεσίες, με τη διοίκηση να διατηρεί φυσικές τις εκθέσεις κι όχι διαδικτυακές, καθώς η ανάγκη του ανθρώπου να επικοινωνεί και να κλείνει συμφωνίες σφίγγοντας τα χέρια, δεν μπορεί να αντικατασταθεί» (15/5/24). Η αναντικατάστατη «μπέσα» του τύπου «όταν σφίγγουν το χέρι» είναι η πολιτισμική κορωνίδα στη νέα ταυτότητα της Δ.Ε.Θ.; Και καπάκι! (8/9/24): «Η Δ.Ε.Θ. συνδυάζει το εμπορικό κομμάτι με την ψυχαγωγία, τον πολιτισμό, τη μουσική και την πολιτική. Είναι συλλεκτικό κομμάτι σε όλη τη Ευρώπη». Πολύ πετυχημένο! Όλοι έχουν δει «συλλεκτικά κομμάτια» σε προθήκες μουσείων…

Αυτό το φιλέτο ποιος θα το πάρει;

Στην ειδική συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου (13/11/24) για την ανάπλαση και το πάρκο τα πράγματα ξεκαθάρισαν. Αυτοί που χτίζουν και κατασκευάζουν, που εμπορεύονται και πουλάνε κι αυτοί που τους εξ-υπηρετούν, μόνο ως φενάκη χρησιμοποιούν την πολιτισμική παράδοση και τη σχέση Δ.Ε.Θ.-Θεσσαλονικέων. Στο μυαλό τους δεν υπάρχει άλλο από το real estate και το «business as usual». Το οικόπεδο-φιλέτο στο κέντρο της πόλης, προικοδοτημένο με 200.000.000€ από τα λεφτουδάκια μας, αποτελεί μιάν ακόμη ευκαιρία κέρδους για τον «επενδυτή» αλλά την τελευταία για την ανάσα και την ποιότητα ζωής της πόλης. Όσο για την παραμύθα περί «μητροπολιτικού πάρκου», διολίσθησε κι αυτή ζούλα και ανεπαισθήτως σε απλό ‘αστικό’, ώσπου ο καθ’ ύλην αρμόδιος αντιδήμαρχος το ξεκαθάρισε: «Μητροπολιτικό πάρκο γιοκ»! Τέλος, αφού οι διοικούντες είναι σίγουροι για τον συνεχιζόμενο εθισμό των Θεσσαλονικέων στην επαπειλούμενη νεοπλασία της Δ.Ε.Θ., ας αποτολμήσουν ένα αξιόπιστο και διαφανές δημοψήφισμα. Γιατί το να σέβεσαι τη βούληση των πολιτών, κι αυτό πολιτικός πολιτισμός είναι!

*Ο Νίκος Φωτίου είναι τέως αντιδήμαρχος Δήμου Θεσσαλονίκης