Δεν είναι Κορονοϊός. Πανούκλα είναι

Όσο κι αν προσπαθώ να βρω κάτι αισιόδοξο στην εγχώρια ειδησεογραφία, δεν τα καταφέρνω. Μαζεύτηκαν πολλά τον τελευταίο καιρό. Τα παρακολουθούμε, λέμε: «πιάσαμε πάτο, δεν έχει πιο κάτω» κι αυτόματα μας διαψεύδει η πραγματικότητα παρασύροντάς μας ακόμα πιο χαμηλά.

Τα γεγονότα έχουν ανοίξει ένα τεράστιο χάσμα μέσα στην κοινωνία. Μια ρωγμή έσκισε ξαφνικά το έδαφος που πατάμε και απομάκρυνε τις δυο πλευρές του ίδιου τόπου χωρίζοντας όσους έμειναν σύξυλοι από τη μια και από την άλλη μεριά.

Δύο βασικά θέματα κυριαρχούν στην κάθε μέρα μας και στον απόηχο τους εξελίσσονται παράλληλα αρκετά ακόμη εξίσου σημαντικά. Ο Κορονοϊός και η κατάσταση στον Έβρο είναι οι βασικοί πυλώνες.

Στον Έβρο έγινε τεράστια ζημιά που προκαλεί εφιαλτικούς συνειρμούς. Φασίστες εγχώριοι και αλλοδαποί βολτάρουν στα σύνορα, πέφτουν αληθινές σφαίρες, σκοτώθηκαν τουλάχιστον δυο πρόσφυγες από ανεξέλεγκτα πυρά και τραυματίστηκε ένας αστυνομικός από αυτόκλητους πολιτοφύλακες που τον πέρασαν για «εισβολέα». Παροξυσμός: αγρότες ψεκάζουν ανθρώπους και επευφημούνται από ένστολους, σύλλογοι κυνηγών συστήνουν «πειθαρχία και αυτοοργάνωση» και δηλώνουν έτοιμοι να πάρουν τα όπλα, ο Λαγός κόβει βόλτες στα σύνορα, Αυστριακοί φασίστες μάς αποθεώνουν και Έλληνες πολίτες στην ενδοχώρα μαζεύουν ξυραφάκια και κάλτσες για τους φαντάρους μας. Το κλίμα στα σύνορα παρασέρνει και την υπόλοιπη Ελλάδα. Στη Θεσσαλονίκη πατριωτικές οργανώσεις, που τις ξεχάσαμε μετά το Μακεδονικό, στήνουν συγκεντρώσεις, βρίζουν τους μετανάστες, δέρνουν και δέρνονται. Στα νησιά μας βολτάρουν μισάνθρωποι. Καίνε σχολεία, αυτοκίνητα εθελοντών… Το επικοινωνιακό επιτελείο της κυβέρνησης αρπάζει την ευκαιρία: υιοθετεί ή αφήνει χαλαρές τις εκφράσεις μίσους στελεχών της, τα ποσοστά δημοφιλίας της Νέας Δημοκρατίας ανεβαίνουν. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν πως το κοινό επιβραβεύει αυτή τη στάση. Κι ας μας «παίζει» όπως θέλει ο Ερντογάν. Κι ας μας αγνοούν οι Ευρωπαίοι «ξεπετώντας» μας με κάποιες εκατοντάδες εκατομμύρια οικονομικής ενίσχυσης. Επώνυμοι και ανώνυμοι θιασώτες του «Μένουμε Ευρώπη» δε λένε κουβέντα γι αυτήν και τις ευθύνες της. Σημασία δεν έχει η ουσία αλλά το θυμικό. Ξεθάβονται εθνικιστικά αντανακλαστικά. Μας χορταίνουν με υπερηφάνεια και μισαλλοδοξία.

Στον άλλον πυλώνα, τις εξελίξεις στο σοβαρό θέμα εξάπλωσης του Κορονοϊού, δεν ξέρεις αν πρέπει να κλάψεις ή να γελάσεις: Παπάδες καλούν τον κόσμο να εκκλησιάζεται και να κοινωνεί γιατί δεν κινδυνεύει. Λοιμωξιολόγοι συνηγορούν στα περί θείας κοινωνίας, πανεπιστημιακοί αφήνουν υπονοούμενα συνωμοσιολογικά, οι πολιτικοί δηλώνουν με περηφάνια ότι «κοινώνησαν». «Έτσι είναι αν έτσι νομίζετε» ή αλλιώς «λέμε αυτό που θέλει να ακούσει ο πελάτης – ψηφοφόρος». Την ώρα που κανείς δε διαμαρτύρεται για το ανοργάνωτο σύστημα υγείας μας, που κανείς δεν απαιτεί προσλήψεις, οικονομική ενίσχυση των νοσοκομείων και επαγρύπνηση, οι εκκλησίες παραμένουν ανοιχτές, ευπαθείς ομάδες βολτάρουν στα καφενεία, ανενημέρωτοι ασθενείς μεταδίδουν τη νόσο σε ανυποψίαστους ανθρώπους. Χθες, ενώ οι επιστήμονες σύστηναν αποφυγή χειραψιών, ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης, ο πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου και βουλευτές της κυβέρνησης φωτογραφήθηκαν με ιερές εικόνες ανά χείρας. Εικόνες που πιάνουν και φυλάνε χιλιάδες πιστοί. Κι αυτό το έκαναν είτε γιατί το πιστεύουν είτε γιατί ξέρουν ότι «αρέσει» στον κόσμο. Τοπικοί άρχοντες λένε στους ψηφοφόρους τους αυτό που θέλουν να ακούσουν κι έτσι δεν τους ζητά κανείς εξηγήσεις για το Μετρό, τον ΟΑΣΘ, τα αρχαία, την καθαριότητα. Παλιά συνταγή και άκρως πετυχημένη. Μέσα σε αυτό το παραλήρημα, κυκλοφόρησε πριν λίγες ώρες κι ένα βίντεο στο οποίο ο πρώην Μητροπολίτης Αμβρόσιος δίνει οδηγίες στους πιστούς για το πως θα ψεκάζουν με αγιασμένο νερό το πρόσωπο και τα χέρια τους ώστε να προφυλάσσονται από ασθένειες. Κι έχει και συνέχεια: η Ιερά Σύνοδος εξέδωσε μόλις ανακοίνωση: κανένας πιστός δεν κινδυνεύει μέσα στις εκκλησίες και από την κοινή χρήση της θείας μετάληψης. Τύφλα να έχει η κεραλοιφή του Κυριάκου Βελόπουλου.

Ανάμεσα στα δύο αυτά τεράστια γεγονότα, περνούν «ξυστά» ειδήσεις που θα καθορίσουν την καθημερινότητά μας καταλυτικά: αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης, περικοπές επιδομάτων, αρχίζουν οι πλειστηριασμοί, ολοκληρώνονται ιδιωτικοποιήσεις, παραγράφονται πρόστιμα. Ζητήματα που κάποτε θα μας έβγαζαν από μόνα τους στο δρόμο, μάς αφήνουν ασυγκίνητους. Τουλάχιστον σε αυτά η κυβέρνηση αποδεικνύεται συνεπής. Ούτε μας υποσχέθηκε, ούτε περιμέναμε να δράσει διαφορετικά. Κανονικότητα.

Το ζήτημα, φυσικά, παραμένει ένα: εμείς τι κάνουμε για όλα αυτά; Πριν έναν μήνα διάβαζα στο ρεπορτάζ του συνάδελφου, Γιάννη Ανδρουλιδάκη, την αγόρευση του Θεόδωρου Θεοδωρόπουλου, συνηγόρου του ΠΑΜΕ στη δίκη της Χρυσής Αυγής. Είχε, λοιπόν, ο εξαίρετος νομικός χρησιμοποιήσει στο κλείσιμό του ένα απόσπασμα από την «Πανούκλα» του Αλμπέρ Καμύ και συγκεκριμένα το σημείο στο οποίο ο γιατρός της φανταστικής πόλης του Οράν, αρνούνταν να συμμεριστεί τη χαρά των συμπολιτών του για τη σωτηρία από την μεταδοτική ασθένεια. Πίστευε ο πρωταγωνιστής του Καμύ ότι «ο βάκιλος της πανούκλας δεν πεθαίνει ούτε χάνεται ποτέ, μπορεί να μείνει δεκάδες χρόνια ναρκωμένος στα έπιπλα και στα ρούχα, περιμένοντας υπομονετικά μέσα στα δωμάτια, τα υπόγεια, τα σεντούκια, τα μαντίλια, τα χαρτιά, και πως θα ερχόταν ίσως μια μέρα που η πανούκλα, για να βασανίσει ή για να διδάξει τους ανθρώπους, θα ξυπνούσε και πάλι τα ποντίκια της και θα τα έστελνε να ψοφήσουν μέσα σε μια ευτυχισμένη πόλη» (sic).

Τα είπε όλα ο Καμύ στην «Πανούκλα» και είναι ανατριχιαστική η επικαιρότητα του αντιφασιστικού του μυθιστορήματος σε σχέση με όσα ζούμε τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα: η υποκρισία των εκπροσώπων της θρησκείας, η αδυναμία των ανθρώπων να διακρίνουν τον κίνδυνο εγκαίρως, τα μικροσυμφέροντα, η γραφειοκρατία, ο πανικός που διασπείρεται πέρα από κοινωνικές τάξεις και μορφωτικό επίπεδο…

Θυμήθηκα, λοιπόν, διαβάζοντας το άρθρο του Ανδρουλιδάκη (ο οποίος σωστά διέκρινε ότι η αναφορά του εκπροσώπου του ΠΑΜΕ σε έναν αντιφασίστα συγγραφέα που δεν ανήκε στο ορθόδοξο κομουνιστικό στρατόπεδο είναι ίσως και μια συμβολική κίνηση να μείνει η αριστερά ενωμένη μπροστά στον φασισμό) ένα άλλο σημαντικό απόσπασμα από την «Πανούκλα». Σε αυτό, ο γιατρός Ριέ, που προσπαθεί εγκλωβισμένος μέσα στην πόλη να σώσει τους ανθρώπους, διαπιστώνει το εξής: «το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνει ένας επιστήμονας για να βρει το αντίδοτο για την πανούκλα είναι… να παραδεχτεί ότι πρόκειται για πανούκλα».

Τι είναι άραγε αυτή η «πνευματική μας αρρώστια»; Θα το παραδεχτούμε ότι υπάρχει πρόβλημα; Τι άλλο θα φέρει; Είναι μόνο τα ποντίκια που πέφτουν νεκρά στους δρόμους ή πεθαίνουν και άνθρωποι από τον «βάκιλο του φασισμού»; Υπάρχει αντίδοτο;

Διαβάζω πολλούς να κάνουν έκκληση για ψυχραιμία και ενότητα. Δεν καταλαβαίνω πως το εννοούν. Ψυχραιμία όταν ακούς να εκφράζονται μεσαιωνικές αντιλήψεις; Ενότητα με ανθρώπους που μισούν καθετί διαφορετικό; Συμπόρευση με σκοταδιστές; Όχι. Προσωπικά να μου λείπει αυτή η ομοψυχία. Το χάσμα στο έδαφος έχει ήδη βαθύνει. Φώναξα πολλές φορές τους ανθρώπους που ένιωθα κοντά μου, να πηδήξουν από την εδώ πλευρά. Τους έτεινα το χέρι μου. Είδα κι άλλους που γνωρίζω και εμπιστεύομαι να κάνουν το ίδιο κι έμεινα μαζί τους πιστεύοντας ότι πατάω σε έδαφος στέρεο. Πλέον ας αποφασίσει ο καθένας για τον εαυτό του τι θα κάνει και με ποιους θα συμπορευτεί.

Δεν είναι Κορονοϊός πλέον. Είναι πανούκλα.