Δεν υπάρχει ειρήνη χωρίς δικαιοσύνη

Λέξεις: Βασίλης Παπαστεργίου

Την ώρα που οπλίζουν οι σκανδάλες και οι εκτοξευτές, δεν έχω κάτι πραγματικά πρωτότυπο να πω, έτσι κι αλλιώς δεν έχει και κάποια σημασία.

Η βία της Χαμάς είναι αποτρόπαιη, οι δολοφονίες των αμάχων φρικιαστικές, οι ομηρίες ηθικά απαράδεκτες.

Και πέρα από το ηθικό κομμάτι, η πολιτική στρατηγική της Χαμάς που αρνείται την ύπαρξη του κράτους του Ισραήλ, είναι εντελώς λάθος. Εβδομήντα πέντε χρόνια μετά το 1948, σχεδόν ογδόντα μετά το Ολοκαύτωμα, οι αραβικές χώρες θα πρέπει να αναγνωρίσουν την πραγματικότητα. Το κράτος του Ισραήλ υπάρχει και πρέπει να υπάρχει.

Η – εξαρχής λανθασμένη – θέση της μη αναγνώρισης του Ισραήλ υπονομεύει την ειρήνη και την συνύπαρξη.

Ωστόσο.

Ωστόσο, έχει μεγάλη σημασία να μην χάνουμε την κριτική μας ικανότητα, την στοιχειώδη εντιμότητα να αξιολογούμε αυτά που βλέπουμε μπροστά στα μάτια μας.

Η απόφαση του ΟΗΕ του 1947 αλλά και όλες οι αποφάσεις των Ηνωμένες Εθνών έκτοτε, μιλούν για δύο κράτη, ένα ισραηλινό και ένα αραβικό (παλαιστινιακό). Το γεγονός ότι η απόφαση αυτή – 75 χρόνια μετά – δεν έχει υλοποιηθεί σε σχέση με την Παλαιστίνη δεν είναι απλά ένα ιστορικό ατύχημα. Είναι μια συνειδητή επιλογή του Ισραήλ, ενός κράτους και μιας κοινωνίας που βαθμιαία και σταθερά κινείται προς τον πιο ακραίο φυλετικό φανατισμό.

Είμαι αρκετά μεγάλος ώστε να θυμάμαι τις συμφωνίες του Όσλο, τον “οδικό χάρτη” που είχαν συνομολογήσει ο Ράμπιν με τον Αραφάτ για την ειρήνη στην περιοχή μέσα από την αμοιβαία αναγνώριση των δύο κρατών και τις ελπίδες που είχαν γεννήσει.

Ο Ράμπιν δολοφονήθηκε λίγο αργότερα από έναν Ισραηλινό ακροδεξιό – ακριβώς εξ αιτίας της βούλησής του να αναγνωρίσει το Παλαιστινιακό κράτος – και οι επίγονοί του (ο Σαρόν κυρίως) αμέσως μετά ανέλαβαν να υπονομεύσουν με κάθε τρόπο την προοπτική ενός ανεξάρτητου Παλαιστινιακού κράτους.

Λίγα χρόνια μετά, οι επίγονοι έφτασαν στο σημείο να αποκλείσουν τον Αραφάτ στο αρχηγείο του, τον υποχρέωσαν να εγκαταλείψει την Παλαιστίνη, τον ταπείνωσαν (τον ίδιο και την Φατάχ) και ταυτόχρονα δρομολόγησαν νέους εποικισμούς. Με αυτόν τον τρόπο στην πράξη αρνήθηκαν την ύπαρξη παλαιστινιακού κράτους με εδαφική συνέχεια και καταδίκασαν τους Παλαιστίνιους σε μια συνεχή ομηρία.

Η Δυτική Όχθη είναι στην πραγματικότητα ένα έδαφος υπό κατοχή, ενώ οι Άραβες εντός του Ισραηλινού κράτους είναι πολίτες δεύτερης κατηγορίας.

Αν αναζητούμε μια πραγματική αιτία για την χαίνουσα πληγή του Παλαιστινιακού, δεν μπορούμε παρά να την βρούμε στην συνεχιζόμενη παραβίαση των αποφάσεων του ΟΗΕ, στην συνεχιζόμενη άρνηση του Ισραήλ να αναγνωρίσει την ύπαρξη ενός Παλαιστινιακού κράτους, στην άρνησή του να σταματήσει τις αυθαίρετες κατεδαφίσεις, τις αυθαίρετες φυλακίσεις, τα βασανιστήρια, τις δολοφονίες Παλαιστινίων, να σταματήσει να εγκαθιστά συνεχώς εποίκους, φανατικούς σιωνιστές από τις ΗΠΑ ή άλλες χώρες που μια ωραία πρωία με την αρωγή του Ισραηλινού στρατού εγκαθίστανται σε σπίτια, διώχνοντας τους Άραβες κατοίκους τους.

Οι δολοφονίες αμάχων από την Χαμάς είναι αυτονόητα αποτρόπαιες. Η ίδια η Χαμάς είναι μια ισλαμιστική οργάνωση που επιδιώκει καταστατικά την καταστροφή του κράτους του Ισραήλ και την εγκαθίδρυση ενός θεοκρατικού καθεστώτος τύπου Ιράν. Ελπίζω όμως ότι οι μη φανατικοί φίλοι μου θα καταλαβαίνουν ότι την ίδια με την Χαμάς απαξία για την ανθρώπινη ζωή δείχνει το ίδιο το κράτος που σκότωσε την τελευταία μόνο εβδομάδα εκατοντάδες αμάχους, μεταξύ τους γυναίκες και παιδιά, που εφαρμόζει εδώ και χρόνια χωρίς καμία αναστολή την λογική της συλλογικής ευθύνης.

Και δεν είναι η πρώτη φορά.

Η Γάζα, αλλά και τα κατεχόμενα έχουν γνωρίσει την ωμή βία του κράτους του Ισραήλ χιλιάδες φορές. Είναι χιλιάδες οι Παλαιστίνιοι, μεταξύ τους γυναίκες και παιδιά που πυροβολήθηκαν από Ισραηλινούς στρατιώτες ή ανατινάχτηκαν από Ισραηλινές οβίδες στην βάση μιας απλής υποψίας ή γιατί απλά είχαν την ατυχία να ζουν στο ίδιο οικοδομικό τετράγωνο με κάποιο στέλεχος της Χαμάς.

Μια χώρα δεν μπορεί να τοποθετείται μονόπλευρά σε μια τέτοια διαμάχη, δεν μπορεί να φωταγωγεί το Κοινοβούλιό της με την σημαία μιας χώρας που ακολουθεί τέτοιες πρακτικές.

Μπορεί οι χθεσινοί φανατικοί αντισημίτες σήμερα να μεταμορφώνονται σε φίλους του Ισραήλ, για να εξιλεωθούν από χθεσινό τους φλερτ με τον ναζισμό, αλλά όσοι είμαστε από θέση αρχής αντίθετοι στο αντισημιτισμό, όσοι κλίνουμε το γόνυ στα εκατομμύρια των Εβραίων που υπήρξαν θύματα του ναζισμού, οφείλουμε να υπερασπιστούμε την αλήθεια.

Όσο λοιπόν φρικιαστική είναι η βία της Χαμάς τόσο φρικώδης είναι η αδιαφορία για την ανθρώπινη ζωή που δείχνει απέναντι στους Άραβες το κράτος του Ισραήλ.

Τίποτα δεν μπορεί να δικαιολογήσει την σφαγή των αμάχων που γίνεται όλα αυτά τα χρόνια ούτε αυτή που προετοιμάζεται αυτή εδώ την νύχτα.

Τίποτα δεν δικαιολογεί τα τελεσίγραφα, τις εκκενώσεις νοσοκομείων, τις απειλές για αδιάκριτη βία σε βάρος αμάχων.

Δεν υπάρχει ειρήνη χωρίς δικαιοσύνη.

Δεν έχω να πω κάτι πραγματικά πρωτότυπο, μπορώ όμως να καταθέσω ένα μικρό βίωμα.

Δεν έχω πάει ποτέ στην Γάζα, βρέθηκα όμως στα κατεχόμενα της Δυτικής Όχθης.

Έχω γράψει για αυτή μου την εμπειρία και παλιότερα.

Βρέθηκα λοιπόν στο Ισραήλ και την Παλαιστίνη με μια αποστολή διεθνούς αλληλεγγύης το 2002, τις μέρες του Παγκοσμίου Κυπέλου Ποδοσφαίρου που τότε διεξαγόταν στην Ιαπωνία και την Νότια Κορέα. Προσγειώθηκα στο Τελ Αβίβ, πέρασα την καθιερωμένη ανάκριση στο αεροδρόμιο και δήλωσα ότι είμαι προσκυνητής του Πανάγιου Τάφου. Πέρασα μια μέρα στην Ιερουσαλήμ, αυτή την μαγική πόλη, τριγυρνώντας στο παζάρι ανάμεσα στους συμβιβασμένους με την ήττα Άραβες πωλητές.

Μετά – περνώντας από ένα check point – βρέθηκα στην Δυτική Όχθη.

Για περίπου δέκα μέρες έμεινα σε νοσοκομεία Παλαιστινιακών πόλεων (Ραμάλα, Ναμπλούς, Βηθλεέμ). Νοσοκομεία σαν κι αυτά που σήμερα εκκενώνονται υπό τα τελεσίγραφα του κράτους του Ισραήλ. Η αποστολή μου ήταν να διανέμω φάρμακα με ασθενοφόρα του Ερυθρού Σταυρού στα Παλαιστινιακά σπίτια. Γιατί – ξέχασα να σας το πω – ήταν εκείνες οι μέρες που το Ισραήλ είχε αναγορεύσει την κυκλοφορία στις πόλεις της Δυτικής ΄Όχθης. Κανένας δεν μπορούσε να κυκλοφορήσει και κάθε παράνομη μετακίνηση θα μπορούσε να έχει ως συνέπεια τον πυροβολισμό. Κάθε πέμπτη ημέρα, ο Ισραηλινός στρατός κατοχής επέτρεπε μεταξύ 9πμ-3μμ την έξοδο των φυλακισμένων κατοίκων από τα σπίτια τους για ανεφοδιασμό. Στις 9 το πρωί η νεκρή πόλη ζωντάνευε, τα ρολά ανέβαιναν οι δρόμοι γέμιζαν. Ο κόσμος έπαιρνε ψωμί, γάλα, κρέας, φρούτα. Ταυτόχρονα αυθόρμητες διαδηλώσεις σχηματίζονταν με τον κόσμο να ανεμίζει την Παλαιστινιακή σημαία. Μια απελπισμένη αντίδραση απέναντι στην καθημερινή βία. Στις 3 παρά πέντε θα έπρεπε όλα να έχουν κλείσει. Μετά τις 3 δεν υπήρχε τίποτα να κινείται στους δρόμους. Στους δρόμους τους χαραγμένους από τις ερπύστριες των Ισραηλινών τανκς.

Έχω πολλές αναμνήσεις από εκείνες τις ημέρες.

Θυμάμαι το τσάι που μας πρόσφεραν στα Παλαιστινιακά σπίτια όπου μπαίναμε για να διανείμουμε τα φάρμακα. Τις κουβέντες των φυλακισμένων στα σπίτια τους Παλαιστινίων: “Θα πείτε στην χώρα σας και κάτι για μας;”

Θυμάμαι την ημέρα του τελικού του Μουντιάλ που με βρήκε στο νοσοκομείο της Ραμάλα. Εκατοντάδες κρεβάτια, γέροι και γριές άρρωστες, κάποιοι τραυματίες από τις πρόσφατες ανδραγαθίες του Ισραηλινού στρατού. Όλοι  στο νοσοκομείο υποστήριζαν την Βραζιλία. Πέρα από τους αμιγώς ποδοσφαιρικούς λόγους, ίσως για αυτούς ήταν μια εκπρόσωπος των αδικημένων αυτής της γης απέναντι στην προνομιούχο Δύση. Την στιγμή που ο Καν έχασε την μπάλα μέσα από τα χέρια του μετά το σουτ του Ριβάλντο και ο Ρονάλντο (ο παλιός, ο καλός) την έσπρωξε στα δίχτυα, ακούστηκε μια κραυγή χαράς μέσα σε όλο το νοσοκομείο. Σκέφτομαι τι θα σήμαινε ένα τελεσίγραφο εκκένωσης σε εκείνο το νοσοκομείο τότε, σκέφτομαι τι σημαίνει να εκκενώνεις ένα νοσοκομείο υπό οποιεσδήποτε συνθήκες.

Μα πιο πολύ θυμάμαι τους εξευτελισμούς των Παλαιστινίων στα check points, στα σημεία εισόδου και εξόδου από το Ισραήλ στα κατεχόμενα. Γιαγιάδες, γέροι, μανάδες με μωρά, να περιμένουν στον ήλιο κάτω από το αδιάφορο, το χωρίς οίκτο, βλέμμα των Ισραηλινών στρατιωτών που είχαν τον απόλυτο έλεγχο για το πότε θα περάσουν. Καψώνια, αναμονές για πολλές ώρες χωρίς λόγο, μια καθημερινή ταπείνωση. Θυμάμαι τον δικό μου θυμό, θυμάμαι την δική τους υπομονή και μοιρολατρία.

Για την Παλαιστίνη θα μπορούσα να μιλάω και να γράφω για ώρες.  Φτάνω όμως γρήγορα στο τέλος. Όταν τελείωσαν οι μέρες του ταξιδιού μου, με ένα παράνομο ταξί, πέρασα από την Δυτική Όχθη στο Ισραήλ, γύρισα στην Ιερουσαλήμ και από εκεί στο Τελ Αβίβ.

Στο αεροδρόμιο, οι Ισραηλινοί μας περίμεναν με άσχημες διαθέσεις. Προφανώς τους ήταν ήδη γνωστό που πήγαμε, που μείναμε και τι κάναμε. Το Ισραήλ είναι ένα βαθιά αστυνομικό κράτος. Ήταν φανερά στραβωμένοι. Μας έγδυσαν, μας πήραν τα κινητά (και ερεύνησαν τις κάρτες sim ενώπιόν μας), μας είπαν (ψαρωτικά) ότι θα μας κρατήσουν. Μας ανέκριναν, μας εξευτέλισαν, μας ειρωνεύτηκαν.

Στο τέλος, σε μένα ήρθε μια πολύ νέα – περίπου 20 χρονών –  κοπέλα για να μου πει το αντίο

– Τι ήρθες να κάνεις εδώ;

– Ήρθα να δω τι συμβαίνει και να βοηθήσω τους Παλαιστίνιους

– Και τι είδες;

– Ότι τους έχετε κάνει το βίο αβίωτο

– Μάλλον δεν τους βοήθησες και πολύ μάλλον, μέσα σε 15 μέρες φεύγεις. Φοβερή αλληλεγγύη, ωραίος τύπος είσαι!

(Αριστοτεχνικό παιχνίδι με τις ενοχές μου).

Και με αποχαιρετά λέγοντάς μου

– If you want to know what goin’ on in Israel, stay home and watch CNN.  And don’t even visit Israel again. Yοu’re not welcome here.

Το τελευταίο ίσως δεν χρειαζόταν να μου το πει.

Έτσι κι αλλιώς, δεν θα ήθελα να επιστρέψω παρά μόνο σε μια Μέση Ανατολή όπου πλάι στην σημαία του κράτους του Ισραήλ θα κυματίζει – ισότιμη και περήφανη – και η Παλαιστινιακή σημαία.

Υστερόγραφο 1: Ούτε ένα χρόνο μετά, μια Αμερικανίδα ακτιβίστρια, η Ρέιτσελ Κόρι, δολοφονήθηκε από μια Ισραηλινή μπουλντόζα προσπαθώντας να αποτρέψει την ετσιθελική κατεδάφιση μιας Παλαιστινιακής κατοικίας στην Γάζα. ΟΙ ΗΠΑ που ξεσηκώνουν τον κόσμο για οτιδήποτε αφορά υπηκόους τους, για την Ρέιτσελ Κόρι έκαναν την πάπια.

Η δολοφονία της με συγκλόνισε. Στο πρώτο σχόλιο θα βρείτε ένα σχετικό βίντεο. Είναι δύσκολο να το δεις και να μείνεις ψύχραιμος και ασυγκίνητος. Αν υπήρχε παράδεισος, η Ρέιτσελ Κόρι θα βρισκόταν ήδη εκεί. Καθώς όμως δεν υπάρχει, θα πω ότι η Ρέιτσελ Κόρι έχει μια θέση στο δικό μου κοσμικό εικονοστάσι.

Υστερόγραφο 2: Όπως έγραψα πιο πάνω, δεν βρέθηκα ποτέ στην Γάζα, αλλά έτυχε να υπερασπιστώ σαν δικηγόρος τον καπετάνιο ενός από τα καίκια που προσπάθησαν να σπάσουν τον αποκλεισμό της Γάζας πριν αρκετά χρόνια.

Ήταν ένας υπέροχος Αμερικάνος τύπος, που μου εξομολογήθηκε ότι ανέλαβε αυτή την αποστολή επηρεασμένος από τους στίχους του Imagine του John Lennon! Η Ελληνική δικαιοσύνη του άσκησε κακουργηματική δίωξη, από την οποία στην συνέχεια απαλλάχτηκε.

Ωστόσο θα θυμάμαι πάντα τους ανθρώπους που χρηματοδότησαν την υπεράσπισή του (και εν μέρει όλη την αποστολή), που ήταν μια ομάδα Εβραίων της Νέας Υόρκης, που αγωνίζονται ενάντια στην Ισραηλινή κατοχή και χρηματοδοτούν εγχειρήματα αντίστασης και αλληλεγγύης στον παλαιστινιακό λαό. Αυτοί, οι “προδότες” της φυλής τους, αυτοί είναι το αλάτι της γης.

Υστερόγραφο 3: Η εποχή δεν είναι για ελαφρά αναγνώσματα, αλλά έχοντας πάει στην Παλαιστίνη, δεν μπορώ να σκεφτώ καλύτερο ανάγνωσμα για να πάρει πρέφα για το τι συμβαίνει εκεί από το Palestine του Joe Sacco (εκδόσεις ΚΨΜ). Εκεί βρίσκεται ό,τι είδα κι εγώ στην Παλαιστίνη: η ηττοπάθεια, η παραίτηση, η ωμή βία, η ταπείνωση, αλλά και η ελπίδα. Αν και δεν ξέρω την Γάζα, πιστεύω ότι ότι και το Footnotes in Gaza είναι το ίδιο ακριβές.

Υστερόγραφο 4: Το τραγούδι στο δεύτερο σχόλιο: Tom Waits – Road to Peace. Μια ευχή τόσο μακρινή πια, σχεδόν γελοία στην αφέλειά της.

Καθώς μια ακόμα μέρα φρίκης ξημερώνει, αν και δεν είμαι θρησκευόμενος, το μόνο που σκέφτομαι είναι ο – όποιος διαθέσιμος – Θεός να βάλει το χέρι του.

*Ο Βασίλης Παπαστεργίου είναι δικηγόρος.