Διαβαίνοντας το ρουβίκωνα

Λέξεις: Πέτρος Σατραζάνης

Crossing Rubicon

”I’m guided by a signal in the heavens I’m guided by this birthmark on my skin ” Leonard Cohen

Και ξαφνικά, συνέβη. Χωρίς προειδοποιητική βολή ή μάλλον ειδοποιώντας σε ανύποπτο χρόνο τον ήδη υποψιασμένο για τα χειρότερα εαυτό μας. Πανδημία, την ώρα που ο ορίζοντας δεν έχει καθαρίσει από τη σκόνη του χρόνου, τη γκρίζα υποψία των μελλούμενων ότι μπορεί να ζήσουμε χειρότερα από τους πατεράδες μας.

H Ευρώπη ξεκαθαρίζει ποιος τρόπος είναι αυτός που θα μας γλιτώσει. Θα είναι δρόμος της ”ατομικής ευθύνης” όπου τέμνοντάς την η κρατική εντολή την κάνει πληρεξούσιο καταστροφέα του ίδιου της του μέλλοντος ή μήπως η λογική ενός προστατευτικού τείχους το οποίο θα μπει από όσους δυστυχώς θα ”αποσυμφορήσουν” πληρώνοντας με τη ζωή τους; Ένα από τα δυο ή μήπως και τα δυο μαζί;

Έχω την υπόνοια πως η λογική της ανοσίας της αγέλης, υπολογίζει πολύ στη συνδρομή του ενστίκτου τη αγέλης, αυτού που προστάζει αγελαία τον άνθρωπο να πράξει με τρόπο ακαριαία απάνθρωπο κι ορμώντας διεκδικητικά σαν άγριο ζώο να εξασφαλίζει σε μια κάθοδο χαρτί τουαλέτας για τους 4 επόμενους μήνες. Την ώρα που ο διπλανός δεν έχει δικαίωμα να ελπίζει , εφόσον δεν έτρεξε τόσο γρήγορα ή δεν ξύπνησε τοσο νωρίς ώστε να προλάβει το τελευταίο πακέτο με ρύζι στο ράφι του supermarket.

Δυστυχώς η επιλεκτική μείζονα ηλεκτρονικοεπικαιρότητα προτάσσει και ενίοτε επεξεργάζεται σε πάσης φύσης πάνελ τον homo-selfish, ατόφιο παράδειγμα ηγεμονικής ενστικτώδους εγωμανίας. Εμμένει στον τύπο αυτού του τραγελαφικά ηλίθιου που οργιάζει παροξυσμένος νεκρανασταίνοντας το παλιό μα όχι ξεχασμένο μότο του Β’ Παγκοσμίου πολέμου ότι ‘’όταν στους δρόμους υπάρχει αίμα, αγόραζε γη’’.

Μιλώντας για κανονικότητα και ρυθμούς ανάπτυξης θα επιχειρήσουμε ένα μικρό σχόλιο για το ραγιάδικο συμφραζόμενο της υποτακτικής προς τους Τροϊκανούς ‘’Θεσμούς’’ αντίδρασης της Ελληνικής κυβέρνησης.

Η κοινή αίσθηση που απορρέει είναι πως η Ευρώπη μας βοηθάει τώρα που βαλλόμεθα πανταχόθεν απ’ τον κορονοιό. Μα εάν είναι τόσο καλή, γιατί δεν το έπραξε νωρίτερα χωρίς την κρίση της πανδημίας ; Είναι σαν να μας πληρώνει έτσι ώστε να ανακάμψουμε για να μας αφαιμάξει εκ νέου. Σαν τον ισοβίτη φυλακισμένο, όπου ταΐζοντάς τον μένει ζωντανός για όση ζωή του απομένει στα δεσμά του. Η φυλακή υψίστης ασφαλείας στην οποία είναι καταδικασμένη η χώρα και οι άνθρωποί της, είναι το Χρέος που κι αυτό λόγω δανεισμών γιγαντώθηκε και όρκισε έναν υπο-θεσμό ο οποίος δεν κρατάει καν πρακτικά των συνεδριάσεών του ( Eurogroup) εγγυητή της σταθερότητάς της.

Για την ώρα οι κρίσεις είναι πολλαπλές. Ξεκινούν από τον κλειδωνισμό του Κεφαλαίου το οποίο ενόσω σεισμικά συγκρούεται με την ανθρώπινη δραστηριότητα που το παράγει, καταφέρνει ως άλλος κορωνοϊός να βρίσκεται ένα βήμα μπροστά. Ενσωματώνοντας στη συνείδηση την πλαστικότητα, του πλαστικού χρήματος της πλαστικής μας κάρτας κι επεκτείνοντας την αγοραστική δυνατότητα με βάση την πιστωτική δύναμη. Στην ιστορική αυτή στιγμή, η διεθνική αυτοκρατορία του Κεφαλαίου -οι τράπεζες- ορίζουν το μέτρο ανθρωπιάς επανεγγράφοντας τις άυλες γεννεσιουργές αξίες ( καλή πίστη, αγάπη για την εργασία καθαυτή, φιλότιμο) τροποποιώντας τες παραυτα ως εμπορεύσιμες για να μπορούν να εκβάλλουν στο ζόφο του τεχνικοποιημένου νέου ορίζοντα. Ποτέ δεν θα αγοραστεί ‘’Ευτυχία’’ σε κατάστημα , ούτε ‘’Δικαιοσύνη’’ στο Amazon. Κι ίσως ποτέ δε θα βρούμε την ‘’Ελευθερία’’ σε κουτί ή μπουκάλι- ο καπιταλισμός δείχνει να καταφάσκει σε συνθήκες αποαγιοποίησης των αξιών που προάγουν την ποιοτική και έμψυχη εργασία την ίδια στιγμή όπου τελείως παράδοξα ζητά το πιο κερδοφόρο αποτέλεσμα με το μικρότερο κόστος. Η επιβίωση ενός τέτοιου συστήματος δεν σταθεροποιείται μόνο επειδή στον κόσμο υπάρχουν πλούσιοι/πλουσιότεροι και φτωχοί/φτωχότεροι.

Το μαρξικό θεώρημα ερευνώντας την πυρηνική διάταξη της έννοιας του Κεφαλαίου, της αποθήκευσης συσσωρευμένου πλούτου, έτεινε να αποσυμπιέσει την ανθρώπινη εργασία από την καταναγκαστική της διαδικασία διάθεσης προτάσσοντας –κι αυτή ίσως η κορυφαία συμβολή του- την ιδέα της υποψίας. Την υποψία ότι μια άλλη προοπτική ελεύθερου ανθρώπου είναι παρούσα όχι μόνο ως νόημα αλλά κι ως αξία .Άλλωστε κι η διδαχή της κριτικής του σαφέστατα υπέδειξε ότι πίσω και μέσα στην έννοια της λέξης πλούσιος συχνά βρίσκεται ένας φτωχός με επιθυμία να πλουτίσει, χωρίς αυτό να αναιρεί ένα ηθικής τάξης δέλεαρ· το να στοχαστεί τη ζωή του έξω από τη λογική του ‘’συσσωρεύω άρα ζω’’. Το να σταθούμε στο ένα πόδι της θέλησής μας για ζωή δεν αποτελεί κάποια κρατική εντολή που πρέπει να υπακούσουμε.

Είναι ίσως η πιο καθηλωτική προσταγή που τόσο σιωπηλά μας κυκλώνει. Έτοιμοι να περάσουμε το δικό μας ποταμό Ρουβίκωνα, για να θυμηθούμε τη ρήση του Καίσαρα και την καταβολή της. Η άκρη του ματιού μας βλέπει την ξέφρενη πορεία του νέου αιώνα γεμάτου κραδασμούς άλλοτε ως πρόβα τζενεράλε που από κρίση σε κρίση χορευτικά επιζεί κι άλλοτε ως σπουδή σε αιώνια μελαγχολία. Θα τον διασχίσουμε.

Κοιτάζοντας στην οθόνη του tablet ή του smartphone γίνεται όλο και πιο ελκυστική η οσμή της υστερόβουλης ηδονής που μας προσφέρουν. Παρόλα αυτά μια σειρά ζωτικών υπαινιγμων κραδαίνουν αινιγματικά το πεπρωμένο μας. -Πόσο θα κρατήσει; -Θα νοσήσω; -Τι θα έρθει μετά;

Και οι απαντήσεις, τώρα περισσότερο από ποτέ θα πρέπει να είναι ερωτηματικές. Σε απόσταση αιχμής από το τώρα, το μέλλον του κόσμου θα συνεχίσει να θέλει να γίνει παρόν· αδιαφορώντας για όσους προσδιορισμούς του προσάπτουμε καθώς κι αυτό σαν το οτιδήποτε κρινόμενο, αναγεννάται.