Διαβάζοντας το «Ελεύθεροι Δήμοι & Κομμουναλισμός: η πολιτική κληρονομιά του Μπούκτσιν»

Λέξεις: Ηλίας Σέκερης

Το έργο του Eirik Eiglad, Ελεύθεροι Δήμοι και Κομμουναλισμός, το οποίο κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις «Αυτολεξεί»,  αποτελεί μια ευσύνοπτη αλλά εντούτοις εμβριθή διερεύνηση της πολιτικής σκέψης του ελευθεριακού στοχαστή Μάρεϊ Μπούκτσιν και της κληρονομιάς του στον σύγχρονο ριζοσπαστικό στοχασμό. Ο Eiglad δεν προσεγγίζει το έργο του Μπούκτσιν ως μια αποστεωμένη διανοητική κατασκευή, αλλά ως μια ζώσα και αναπτυσσόμενη θεωρητική πρόταση, η οποία φιλοδοξεί να απαντήσει στο αίτημα της δημοκρατίας πέραν των αυταρχικών κανονιστικών δομών του έθνους-κράτους.

Το βιβλίο εδράζεται πάνω σε μια κεντρική έννοια: τον κομμουναλισμό, ο οποίος δεν συνιστά απλώς μια επαναστατική φαντασίωση του Μπούκτσιν, αλλά μια ρεαλιστική πρόταση επανίδρυσης της πολιτικής. Η ιδέα της άμεσης δημοκρατίας, όπως αυτή αντλεί τις καταβολές της από τις αρχαίες αθηναϊκές πολιτειακές μορφές, την Παρισινή Κομμούνα και τις σύγχρονες δημοκρατικές πειραματικές κοινότητες, συγκροτεί την ουσία της κομμουναλιστικής προοπτικής. Ο Eiglad ανιχνεύει την ιστορική διαλεκτική μεταξύ του κεντρικού κράτους και των αυτοδιοικούμενων κοινοτήτων, αναδεικνύοντας τη διαρκή σύγκρουση ανάμεσα στην πολιτική ελευθερία και την κρατική ηγεμονία.

Από θεωρητική σκοπιά, το έργο δεν περιορίζεται στην απλή περιγραφή των θέσεων του Μπούκτσιν, αλλά επιχειρεί να τις τοποθετήσει μέσα σε ένα ευρύτερο πλαίσιο κοινωνικής θεωρίας στο σήμερα. Στο παρόν βιβλίο, ο Eiglad αναδεικνύει τις εντάσεις που υπάρχουν ανάμεσα στον ελευθεριακό δημοτισμό και σε άλλες ριζοσπαστικές τάσεις, όπως ο αναρχισμός και ο μαρξισμός, καταδεικνύοντας τα όρια και τις δυνατότητες της κομμουναλιστικής πρότασης. Επιπλέον, μέσα από μια κριτική ανάλυση, ο συγγραφέας αποκαλύπτει τις θεωρητικές αντιφάσεις που μπορούν να προκύψουν από τη σύγκρουση ανάμεσα στην τοπική αυτονομία και την αναγκαιότητα μιας συνομοσπονδιακής οργάνωσης.

Η ακαδημαϊκή αξία του βιβλίου έγκειται στο ότι δεν αντιμετωπίζει τον κομμουναλισμό ως μια άκαμπτη ουτοπική ιδέα, αλλά ως ένα δυναμικό πεδίο εν εξελίξει, ανοιχτό στον διάλογο και την κριτική. Ο Eiglad κατορθώνει να διατηρήσει τη λεπτή ισορροπία μεταξύ της πολιτικής θεωρίας και της πρακτικής εφαρμογής, αποφεύγοντας τους σκοπέλους τόσο του στενού δογματισμού όσο και του επιφανειακού πραγματισμού.

Ταυτόχρονα, η συμβολή του βιβλίου στην πολιτική θεωρία είναι ουσιώδης. Σε μια εποχή όπου η κεντρική κρατική εξουσία ενισχύεται και η δημοκρατία συρρικνώνεται στη διαδικαστική διαχείριση της συναίνεσης, το έργο του Eiglad προτείνει έναν ριζοσπαστικό επαναπροσδιορισμό της πολιτικής, θεμελιωμένο στην τοπικότητα, την άμεση συμμετοχή και τη δημοκρατική αυτοθέσμιση. Αντλώντας από τη σκέψη του Μπούκτσιν, ο συγγραφέας θέτει τελικά το ερώτημα: μπορεί η πολιτική να ανασυσταθεί ως ένα πεδίο συλλογικής αυτονομίας και ελεύθερης αλληλεπίδρασης; Η απάντησή του είναι καταφατική, υποστηρίζοντας πως η αληθινή δημοκρατία δεν συνιστά μια ιστορική αναδρομή, αλλά μπορεί –και οφείλει να είναι– ένα πρόταγμα του παρόντος για το παρόν και το κοινό μέλλον.

Συνολικά, το Ελεύθεροι Δήμοι & Κομμουναλισμός αποτελεί μια εξαιρετική εισαγωγή στην πολιτική θεωρία του κομμουναλισμού, προσφέροντας ταυτόχρονα μια στοχαστική και κριτική ματιά στη δημοκρατική αυτοθέσμιση. Ο συγγραφέας διαχειρίζεται το θέμα του με ακρίβεια, βάθος και φιλοσοφική ευαισθησία, καθιστώντας το βιβλίο αναγκαίο ανάγνωσμα για όσους ενδιαφέρονται για την εξάπλωση της ριζοσπαστικής δημοκρατικής σκέψης στον 21ο αιώνα.

————————————————

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου:

Εδώ και καιρό, ο ριζοσπαστικός χώρος μοιάζει να εγκαταλείπει την πολιτική και να επιδίδεται μόνο σε καθαρά αμυντικές δράσεις και στρατηγικές. Ο «μέγιστος στόχος» φαίνεται να είναι απλώς η υπεράσπιση των παλαιών κατακτήσεων της σοσιαλδημοκρατίας ή η χάραξη προσωρινών «απελευθερωμένων ζωνών» που δεν αμφισβητούν με κανέναν τρόπο το σημερινό σύστημα.

Οι ελευθεριακοί χρειάζεται τώρα να δημιουργήσουν μια ουσιαστική νέα πολιτική, καλύπτοντας το κενό που δημιουργήθηκε από την κατάρρευση των παλιών ιδεολογικών βεβαιοτήτων. «Ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός», αλλά μόνο αν είμαστε έτοιμοι-ες να εισέλθουμε στη δημόσια σκηνή, να καθορίσουμε την ατζέντα και να προωθήσουμε μια τολμηρή πολιτική.

Το παρόν βιβλίο επιχειρεί να φωτίζει την πολιτική κληρονομιά του μεγάλου ελευθεριακού στοχαστή Μάρεϊ Μπούκτσιν μέσα από την πρόταση του κομμουναλισμού και της διαφοροποίησής του από άλλες ριζοσπαστικές ιδεολογίες.

Ο κομμουναλισμός εδράζεται στον πανάρχαιο αγώνα μεταξύ της ανεξαρτησίας των πόλεων και των επεκτατικών φιλοδοξιών του κράτους: από τη μία, οι πολίτες αγωνίστηκαν για την επέκταση των αρετών της πόλης και των δημοτικών ελευθεριών, και από την άλλη, οι ευγενείς, οι βασιλείς και οι αυτοκράτορες κατέβαλαν κάθε προσπάθεια για την καταστολή της τοπικής αυτονομίας και του συνομοσπονδισμού.

Σήμερα, η προσπάθεια αναδιαμόρφωσης των Δήμων σε βάρος του συγκεντρωτικού Κράτους καθώς και το ιδανικό μιας «Κομμούνας των Κομμούνων» παραμένει η υποβόσκουσα απειλή για τα σύγχρονα έθνη-κράτη.

Eirik Eiglad, ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΔΗΜΟΙ & ΚΟΜΜΟΥΝΑΛΙΣΜΟΣ. Η πολιτική κληρονομιά του Μπούκτσιν, Αθήνα: Αυτολεξεί, Νοέμβριος 2024, σελ. 128, διαστάσεις 19×13, ISBN 978-960-7280-63-3. Περισσότερα στο: https://www.aftoleksi.gr/2024/11/01/eleytheroi-dimoi-amp-kommoynalismos-politiki-klironomia-mpoyktsin-nea-ekdosi/