Διαίρει και διέλυε τα αρχαία της Βενιζέλου

του Κρίτωνα Αρσένη

Με ανησυχεί η διαφαινόμενη συναίνεση του Δήμου Θεσσαλονίκης στην «απόσπαση και την επανατοποθέτηση των αρχαίων της Βενιζέλου»; Η απόσπαση των αρχαίων της Βενιζέλου σε αυτή τη φάση του έργου κρύβει μια πιθανή παγίδα για την πόλη. Η ανασκαφή στην Βενιζέλου δεν έχει τελειώσει. Αυτό που ανασκάφθηκε είναι η περιοχή πάνω από τον υπόγειο σταθμό του μετρό – τις αποβάθρες όπου οι πολίτες θα περιμένουμε το συρμό. Εκκρεμεί όμως η ανασκαφή της εισόδου – εκεί όπου θα μπαίνουμε στο σταθμό, θα βγάζουμε τα εισιτήρια κτλ.

Πού θα κτιστεί η είσοδος αυτή; Στο σημείο που κάθε μελετητής της αρχαίας Θεσσαλονίκης θα περίμενε να βρεθεί σημαντικό αρχαίο μνημείο της πόλης. Ακριβώς μπροστά στο Οθωμανικό δημόσιο κτήριο του Καραβάν Σαράι, στη θέση του οποίου σήμερα βρίσκεται το παλιό δημαρχείο και ακριβώς πίσω από Χαμάμ Μπεί Τζαμί το γνωστό ως Αλκαζάρ, κτισμένο το 1467. Σε ένα σημείο της πόλης όπου έχουμε επάλληλες διαδοχές σημαντικών δημόσιων κτηρίων, η ανασκαφή είναι ιδιαίτερα πιθανό να μας αποκαλύψει ένα σημαντικό δημόσιο κτίριο της αρχαιότητας. Ας μην ξεχνάμε άλλωστε ότι λίγο παρακάτω βρίσκεται το Μπεζεστένι, ενώ στην έως τώρα ανασκαφή του μετρό στη Βενιζέλου βρέθηκαν δημόσια κτήρια.

Ποια κατά τη γνώμη μου είναι η κρυφή στρατηγική των κατασκευαστών και γιατί δεν πρέπει να συναινέσει η δημοτική αρχή;

Αν κατά την ανασκαφή της εισόδου του μετρό στη Βενιζέλου βρεθεί σημαντικό μνημείο, θα ξεκινήσει η συζήτηση για την διατήρηση ή απόσπασή του. Αν έχουν διατηρηθεί τα αρχαία της έως τώρα ανασκαφής, θα μιλάμε για ένα σύνολο μνημείων, υψηλής σημασία για την πόλη. Αν όμως έχουν αποσπαστεί, όπως τείνει να συναινέσει η δημοτική αρχή, θα μιλάμε για κάποια αρχαία στις αποθήκες και ένα νέο σημαντικό εύρημα. Αυτό θα βόλευε πολύ τους κατασκευαστές. Η απαξίωση του συνολικού ευρήματος. Για να μιλήσω με όρους Αμφίπολης, θα ήταν σαν να αποσπούσαμε την είσοδο του τάφου με τις Σφίγγες για να κατασκευαστεί αυτοκινητόδρομος και μετά να ανακαλύπταμε τις καρυάτιδες και το ψηφιδωτό.

Το σωστό θα ήταν να ολοκληρωθεί η ανασκαφή. Να αποκαλυφθούν οι αρχαιότητες στο σύνολο τους και να αποφασίσει η πόλη τι θέλει να κάνει με το σημαντικό αυτό εύρημα.

Αν αντίθετα αποσπαστούν τα αρχαία και στη συνέχεια ξεκινήσει η αρχαιολογική ανασκαφή της εισόδου του σταθμού Βενιζέλου η πόλη θα βρεθεί σε προαποφασισμένο αδιέξοδο. Η πόλη θα ανακαλύψει πιθανά έναν αρχαιολογικό θησαυρό, που αν επιλέξει να τον διατηρήσει, θα σημαίνει την ακύρωση του Σταθμού Βενιζέλου, καθώς θα είναι απίθανο να βρεθεί τεχνική λύση που να επιτρέπει την διατήρηση των ευρημάτων και την κατασκευή της εισόδου του μετρό, μιας και καταλαμβάνουν μοιραία τον ίδιο χώρο. Αυτό δεν ισχύει για τα έως τώρα ευρήματα που δυσχεραίνουν μεν τεχνικά την κατασκευή των αποβάθρων του σταθμού, αλλά δεν παίρνουν σημαντικό λειτουργικό χώρο από τον μελλοντικό σταθμό, που θα βρίσκεται από κάτω τους- εξού και η ιδέα της μελλοντικής επανατοποθέτησης.

Την ίδια στιγμή όμως που η πόλη θα ανακαλύπτει ένα νέο εντυπωσιακό μνημείο, τα μνημεία της βυζαντινής αγοράς της πόλης που βρέθηκαν στην σημερινή ανασκαφή θα βρίσκονται πλέον σε κούτες σε μια αποθήκη. Χρήματα για την αποκατάστασή τους δεν θα υπάρχουν αν σταματήσουν τα έργα του μετρό. Η πόλη θα έχει ακρωτηριάσει πιθανά οριστικά ένα σημαντικό σύνολο μνημείων της και θα κληθεί να αποφασίσει τα χέρια με δεμένα. Θα της τεθεί το δίλημμα: να σταματήσει την κατασκευή του σταθμού και να μείνει με τα μισά αρχαία μνημεία στις κούτες ή να προχωρήσει ο σταθμός και να επανατοποθετηθούν όλα τα μνημεία κάπου αλλού όπως εξαρχής ζητούσαν οι κατασκευαστές και είχε αποφασίσει το Κεντρικό Συμβούλιο Αρχαιοτήτων;

Για να αποφύγει προφανή προτετελεσμένα η δημοτική αρχή πρέπει να απαιτήσει την ολοκλήρωση των ανασκαφών για να επιλέξει η πόλη ελεύθερα την λύση που επιθυμεί.