Η δικαιοσύνη στην υπηρεσία των επενδυτών και των managers

Λέξεις: Παναγιώτης Γεωργιάδης

Ο υπουργός Δικαιοσύνης, Κωνσταντίνος Τσιάρας, αναλαμβάνοντας καθήκοντα τον Ιούλιο του 2019, είχε δηλώσει πως στους άμεσους στόχους του είναι να προωθηθούν οι επιλογές που βρίσκονται στην ατζέντα των πολιτικών επιλογών της Νέας Δημοκρατίας. Σύμφωνα με αυτές η δικαιοσύνη αντιμετωπίζεται ως βασικός μοχλός ανάπτυξης για τη χώρα, και σε αυτή την κατεύθυνση υλοποιούνται κομβικές μεταρρυθμίσεις, που θα αλλάξουν το πρόσωπο της.

Στα θετικά του έργου του, πιστώνεται η μεγάλη πρόοδος που συντελέστηκε, ιδίως κατά την διάρκεια της πανδημίας, στην ψηφιοποίηση της Δικαιοσύνης. Πλέον είναι δυνατή η ηλεκτρονική πρόσβαση των πολιτών, σε πληθώρα ψηφιακών πιστοποιητικών της Δικαιοσύνης, όπως έκδοσης ποινικού μητρώου, μη δημοσίευσης διαθήκης, μη λύσης εταιρίας κλπ. Ηλεκτρονικά γίνονται οι έρευνες στο κτηματολόγιο, οι καταθέσεις δικογράφων στα Διοικητικά δικαστήρια σε όλη την Επικράτεια, όπως επίσης και στα Πολιτικά δικαστήρια Αθηνών, Θεσσαλονίκης και Χαλκίδας. Βεβαίως όλη αυτή η πρόοδος δεν συντελέστηκε ΄΄εν μια νυκτί΄΄, διότι είναι το αποτέλεσμα της υλοποίησης του Ολοκληρωμένου Συστήματος Διαχείρισης Δικαστικών Υποθέσεων (ΟΣΔΔΥ), η σχετική σύμβαση του οποίου με προϋπολογισμό για την πρώτη φάση 24,1 εκατ. ευρώ (χρηματοδότηση μέσω ΕΣΠΑ 2014-2020), είχε υπογραφεί ήδη από το 2014.

Στην ίδια φιλοσοφία σχεδιάζεται η ίδρυση ειδικών τμημάτων στα Δικαστήρια που θα δικάζουν fast track υποθέσεις σημαντικού οικονομικού ενδιαφέροντος (ανταγωνισμού, ενέργειας, τηλεπικοινωνιών, εμπορικές που διαθέτουν στοιχεία αλλοδαπότητας κλπ.). Τα νέα αυτά τμήματα που θα συσταθούν αρχικά σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, θα στελεχωθούν από τους πλέον ικανούς δικαστές, με ανάλογη εμπειρία, και μεταπτυχιακούς ή διδακτορικούς τίτλους σπουδών. Η επιλογή αυτή αιτιολογείται από την ανάγκη οι υποθέσεις αναπτυξιακού ενδιαφέροντος, να δικάζονται σε χρόνους που θα καθιστούν τη χώρα «κανονική» για τους επενδυτές, δηλαδή να καταργηθεί ένας εκ των βασικών ανασταλτικών παραγόντων για την προσέλκυση επενδύσεων.

Στον αντίλογο ωστόσο υποστηρίχθηκε – άποψη που εξέφρασε και ο Πρόεδρος της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων κ. Σεβαστίδης- ότι η δημιουργία των νέων τμημάτων και η στελέχωσή τους, ισοδυναμεί τόσο με ποσοτική αποδυνάμωση των υπόλοιπων δικαστηρίων, καθώς ο αριθμός των υπηρετούντων δικαστικών λειτουργών παραμένει αμετάβλητος, όσο και με ποιοτική, διότι θα αποψιλωθούν από τους ικανότερους δικαστές. Υπάρχει συνεπώς βάσιμος κίνδυνος να δημιουργηθεί δικαιοσύνη δύο ταχυτήτων, καθώς οι υποθέσεις των επενδυτών, προς όφελος της οικονομίας βέβαια, θα εκδικάζονται ταχύτερα και καλύτερα, σε βάρος ωστόσο των υπόλοιπων υποθέσεων των απλών πολιτών που θα καθυστερούν ακόμη περισσότερο.

Επίσης τον Μάρτιο του 2021 εκχωρήθηκε στο υπουργείο Προστασίας του Πολίτη το σύνολο της ακίνητης περιουσίας του ΤΑΧΔΙΚ (τα οικόπεδα που προορίζονται για την ανέγερση φυλακών και άλλα κτίρια) όπως επίσης και η διαχείριση και τα έσοδα τους. Το ΤΑΧΔΙΚ που είναι Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου και λειτουργεί αποκλειστικά με δικούς του πόρους, ιδρύθηκε με το ν.δ. 1017/1971 με καταστατικό σκοπό την κάλυψη των αναγκών στέγασης και εξοπλισμού των δικαστικών κτιρίων, σωφρονιστικών και αναμορφωτικών καταστημάτων. Ωστόσο επιτελεί και κοινωνικό ρόλο καθώς χρηματοδοτεί την δωρεάν νομική βοήθεια σε όσους αδυνατούν να έχουν δικηγόρο, τις προμήθειες όλων των αναγκαίων ειδών για τα καταστήματα κράτησης, τη χρηματοδότηση του μη κερδοσκοπικού ΝΠΙΔ «Επάνοδος» για δαπάνες στέγασης και βοήθειας σε αποφυλακισμένους, τα έξοδα κίνησης επιμελητών κοινωνικής βοήθειας κ.λπ. Η κριτική που ασκείται επικεντρώνεται στο γεγονός, ότι η εκχώρηση της τεράστιας αυτής περιουσίας αλλά και των εσόδων της, έγινε με προχειρότητα και χωρίς να υπάρχει καμία μελέτη για το τι σημαίνει αυτό οικονομικά για το ΤΑΧΔΙΚ και τον ρόλο που θα ασκεί στο μέλλον, ως προς την άσκηση κοινωνικής πολιτικής χωρίς τους αναγκαίους πόρους.

Από την επισκόπηση των ανωτέρω στρατηγικών επιλογών, γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι η  κυβέρνηση επιχειρεί να εργαλειοποιήσει την δικαιοσύνη, ως μοχλό ανάπτυξης της οικονομίας και την αντιμετωπίζει με ανάλογο τρόπο. Οι αποφάσεις που την αφορούν, λαμβάνονται πρωτίστως με χρηματοοικονομικά κριτήρια και με λογική management. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι ο ίδιος ο Υπουργός Δικαιοσύνης δεν είναι καν νομικός, αλλά μικροβιολόγος, ότι νέες διατάξεις που αφορούν τον τρόπο απονομής της δικαιοσύνης, συμπεριλαμβάνονται σε άσχετα νομοσχέδια, όπως πχ για την λειτουργία των κομμωτηρίων ή την αλιεία, ότι ΚΥΑ για την λειτουργία των δικαστηρίων δημοσιεύονται Σάββατο βράδυ με άμεση εφαρμογή την Δευτέρα και πλήθος άλλων παραδειγμάτων.

Με αυτή την λογική η αντιμετώπιση των παραγόντων της δικαιοσύνης από την πολιτική ηγεσία της, προσομοιάζει περισσότερο με σχέση διευθύνοντος συμβούλου προς τους υφισταμένους του και όχι με σχέση ισοτιμίας που επιβάλλεται από την αρχή της διάκρισης των εξουσιών. Η Ένωση Δικαστών και Εισαγγελέων καταγγέλλει παραγκωνισμό, διότι δεν κλήθηκαν εκπρόσωποι τους, ούτε στη Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή για τον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, ούτε στη Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή για την αναμόρφωση της Εθνικής Σχολής Δικαστών, ούτε στο αρχικό σχεδιασμό των επιτροπών που συγκροτήθηκαν για την αντιμετώπιση της πανδημίας στα Δικαστήρια). Η αντιμετώπιση αυτή έχει εξοργίσει τους εκπροσώπους τους δικαστικού σώματος, αναγκάζοντας την Ένωση Δικαστών και Εισαγγελέων να προσφύγει τον περασμένο Μάρτιο στις Ευρωπαϊκές και Διεθνείς Ενώσεις, καταγγέλλοντας τον αποκλεισμό τους από την σύνταξη Νομοσχεδίων που τους αφορούν. Η αντιπαράθεση πήρε διεθνείς διαστάσεις, καθώς η Ευρωπαϊκή Ένωση Δικαστών απέστειλε επιστολή προς τον υπουργό Δικαιοσύνης Κ. Τσιάρα εκφράζοντας την έντονη ανησυχία της και τον προβληματισμό για τους αποκλεισμούς που παραβιάζουν το Ευρωπαϊκό Δίκαιο και τις συμβάσεις που έχει υπογράψει η Ελλάδα.

Ακόμη μεγαλύτερη είναι απαξίωση προς τους δικηγόρους, που αν και θα πρέπει να αντιμετωπίζονται ως συλλειτουργοί στην απονομή της Δικαιοσύνης, αναγκάστηκαν τον Απρίλιο του 2020 να υποστούν, για να λάβουν επιδότηση 600 ευρώ, τον εξευτελισμό της επιμόρφωσης με τα περίφημα προγράμματα ΄΄σκόιλ ελικικού΄΄, που μετά την γενικευμένη κατακραυγή έλαβε άδοξο τέλος. Εδώ και ένα ολόκληρο χρόνο οι ΚΥΑ που αφορούν την λειτουργία των δικαστηρίων δημοσιεύονται κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή, καθώς οι δικηγόροι πληροφορούνται το Σάββατο το βράδυ εάν μπορούν να δικάσουν την υπόθεση που έχουν την Δευτέρα το πρωί. Ενώ ο κ. Πρωθυπουργός στα πλαίσια της κρίσης που αντιμετωπίζουν οι παραγωγικοί φορείς λόγω της πανδημίας, αν και έχει δεχθεί σε συνάντηση ακόμη και ιδιώτες, όπως ο ηθοποιός κ. Μαρκουλάκης και ο ΣΕΦ κ. Λαζάρου, μόλις στις 1 Μαρτίου του τρέχοντος έτους, εν τέλει δέχθηκε την αντιπροσωπεία της Ολομέλειας των Προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων Ελλάδος για να εισακούσει τα αιτήματα ενός κλάδος που αριθμεί 44.000 επιστήμονες, παρά τις επανειλημμένες εκκλήσεις τους εδώ και ένα ολόκληρο χρόνο.

Ο συνταγματικός ρόλος του θεσμού της Δικαιοσύνης είναι πολλαπλός. Ο θεσμικός της ρόλος ως θεματοφύλακα των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων όλων των πολιτών και ως εγγυητή της εύρυθμης λειτουργίας της κοινωνίας δεν αναιρεί το ρόλο της Δικαιοσύνης ως μοχλού ανάπτυξης της οικονομίας της χώρας μας. Ωστόσο δεν θα πρέπει να συγχέονται οι δύο ρόλοι, ούτε να προκρίνεται ο ένας έναντι του άλλου.

*Ο Παναγιώτης Γεωργιάδης είναι Δικηγόρος Παρ΄ Αρείω Πάγω, Μέλος ΔΣ – Υπεύθυνος Δημοσίων Σχέσεων του Ν.ΙΝΚΑ