Δημήτρης Φατούρος: “Η Θεσσαλονίκη είναι μια πόλη μεγαλειώδης”

Με τον χαρακτηριστικό ήπιο λόγο του ο 83χρονος, σήμερα, Δημήτρης Φατούρος, αρχιτέκτων και πανεπιστημιακός, μας μιλά για τη Θεσσαλονίκη, το μέλλον, την κρίση και εξηγεί γιατί δεν πρέπει να πέσουμε στην παγίδα της αυτοτιμωρίας. 

– Η Θεσσαλονίκη είναι μια πόλη μεγαλειώδης. Την κάνει τέτοια το γεγονός πως εμπεριέχει μέσα της εκείνο το κομμάτι της Ευρώπης που συναντά την Ανατολή. Έχει να επιδείξει ένα τεράστιο πλούτο πνευματικών και φαντασιακών υποθέσεων ζωής. Μέσω της ιστορίας της κατανόησε τι στα αλήθεια σημαίνει συμβίωση των ανθρώπων και έμαθε να εκτιμά την αξία της ανθρώπινης ζωής και της ανθρώπινης ύπαρξης. Είναι η πόλη που έχει δει το πρόσωπο του «άλλου».

– Για να γίνει στην πόλη καλύτερη η ζωή πρέπει πρώτα να αποκατασταθεί η σχέση των ανθρώπων με το μεγαλειώδη, ερωτικό κόλπο του Θερμαϊκού. Το ενεργητικό μέτωπό της πρέπει να επεκταθεί από το αεροδρόμιο μέχρι τις εκβολές του Αξιού. Σήμερα η σχέση μας με τη θάλασσα είναι εξαιρετικά περιορισμένη. Είναι σαν να έχουμε γυρίσει την πλάτη μας σε αυτήν. Η ανάπτυξη μιας νέας, ερωτικής σχέσης με τη θάλασσά μας, με την ικανότητα μιας ευγενούς φαντασίας, όχι μόνο θα μας κάνει καλό αλλά θα φέρει και επισκέπτες στην πόλη. Έχουμε όλοι ανάγκη αυτή τη σχέση ελπίδας και επικοινωνίας.

-Η Θεσσαλονίκη έχει πολλές γοητευτικές γωνίες και κάποια κτήρια που θεωρώ πως λειτουργούν ως ζωντανοί οργανισμοί. Το Αρχαιολογικό Μουσείο, το Βυζαντινό και το Δημαρχείο της χαρίζουν ένα διεθνές πρόσωπο παρά τις αντιρρήσεις που μπορεί να έχουν κάποιοι. Διαθέτει επίσης υπέροχα μουσεία, όπως το Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης ή το Κρατικό, με τη Συλλογή Κωστάκη. Υπάρχουν όμως και περιοχές γεμάτες ασχήμια. Παντού υπάρχει ασχήμια. Θα τη βρει κανείς και στο Παρίσι και τη Νέα Υόρκη και το Βερολίνο.

-Ήρθα στη Θεσσαλονίκη το 1958. Τότε ζούσαν σε αυτήν 250.000 άνθρωποι. Ήταν τελείως διαφορετική η σχέση τους με τον δημόσιο χώρο. Τα προβλήματα νομίζω πως σχετίζονται τόσο με την αύξηση του αριθμού των κατοίκων όσο και τις συνήθειες που καλλιεργήθηκαν μέσα στο χρόνο. Ο ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στα ζητήματα αυτά είναι κρίσιμος. Δεν μπορεί να κλείνει τα μάτια της στην αυθαιρεσία ώστε να εξασφαλίσει την επιβίωση της.

– Ο Γιάννης Μπουτάρης νομίζω πως βρίσκεται στον σωστό δρόμο. Η καθημερινή ζωή όμως δεν είναι δυνατό να βελτιωθεί από τη μια στιγμή στην άλλη. Οι καθημερινότητες δεν αλλάζουν μια Δευτέρα πρωί.

-Η κρίση που τώρα μαστίζει τη χώρα έχει εντελώς διαφορετικό υπόβαθρο από τις δυσκολίες που πέρασε για παράδειγμα στην Κατοχή ή την Χούντα. Τότε, γνώριζες τον εχθρό. Υπήρχε σαφής αντιπαράθεση με τον αντίπαλο. Επιπλέον υπήρχε μια Ευρώπη που με τον πολιτισμό και τις ιδέες της ήταν το όχημα των ελπίδων. Σήμερα ούτε και η Ευρώπη μπορεί να αντιμετωπίσει τη λαίλαπα των Χρηματιστηρίων. Είναι βαθιά συνδεδεμένη με τα διεθνή χρηματοοικονομικά.

– Η γενιά μου έχει τεράστιες ευθύνες για τη δοκιμασία που περνά σήμερα ο τόπος. Έχει κάνει λάθη. Κανείς όμως δεν είναι διατεθειμένος να το παραδεχτεί. Από την άλλη δεν ξεχνώ ποτέ την αλληλουχία των γεγονότων από τη δεκαετία του ’30 έως εκείνη του ’60 και τα όνειρα που χτίστηκαν μέσα σε αυτές. Δυστυχώς όμως πολλά από τα όνειρα αυτά δεν πραγματοποιήθηκαν ποτέ.

-Γι αυτό και με απογοητεύει από το πνεύμα της αυτοκαταγγελίας και του αυτοεξευτελισμού που βλέπω να κερδίζει έδαφος. Η καταγγελία είναι εύκολη. Δεν μας χρειάζεται αυτομαστίγωμα αλλά αναστοχασμός και ψύχραιμη εκτίμηση των γεγονότων.

-Με τρομάζει το πόσο συχνά ακούω γύρω μου τη λέξη «μαλ….». Είναι αποκαλυπτική της απουσίας εκτίμησης του άλλου. Ανησυχώ που μέσω των νέων τεχνολογιών η γλώσσα αρχίζει να συρρικνώνεται μέσα σε λέξεις- σλόγκαν που χρησιμοποιεί η διαφήμιση. Δεν ξέρω γιατί πρέπει αναγκαστικά να αποδεχτώ κάθε καινούργια τάση ή μόδα. Πουθενά δεν υπάρχουν εγγυήσεις ότι ο μελλοντικός κόσμος θα είναι καλύτερος από το σημερινό.

-Το σημαντικότερο πράγμα που έμαθα στη ζωή μου είναι η αξία του να καταλαβαίνεις τον άλλο. Μου μιλούσε γι αυτό ο Πικιώνης, ο δάσκαλος μου, το έλεγα και εγώ στους δικούς μου φοιτητές, Με το χρόνο όμως διαπίστωσα πόσο πολύτιμο είναι να μην ορμάς εναντίον του άλλου αλλά να τον ακούς. Εάν δεν το κάνεις, η αγριότητα που τόσο συχνά διαπιστώνουμε στον δημόσιο χώρο εισέρχεται στην ιδιωτική μας ζωή.