Δημοπρατώντας τη λογική

Συγγνώμη! Πράγματι, περίεργος τρόπος να ξεκινήσει κανείς ένα άρθρο, αλλά δικαιολογημένος. Όταν η θερινή ανάπαυλα απάλυνε, έστω παροδικά, την άδικη ψυχολογική πίεση του κάθε νοικοκυριού, μα εσύ πρέπει να γράψεις για αυτό που έρχεται… Όταν αισθάνεσαι εσύ, εγώ και όλοι μας μέρος της ευθύνης για την οικονομική πτώχευση, την κοινωνική κατάρρευση της χώρας και την αποσάθρωση της δημοκρατίας. Συνυπεύθυνος –η, γιατί δεν αντέδρασες νωρίς ή όχι αποτελεσματικά. Δεν μας μένει άλλο από τη δύναμη του λόγου που μπορεί να μετατραπεί σε πράξη. Γαλουχημένοι στην εποχή της ιδεολογικής επέλασης του νεοκλασικισμού και πιεζόμενοι από την εξελισσόμενη διεθνώς κρίση, απελπισμένα θαρραλέοι και τραγικά σίγουροι, οι σύγχρονοι επίσκοποι του νεοφιλελευθερισμού πεισμώνουν, οδηγούνται σε παροξυσμό, όσο αναδεικνύεται το αδιέξοδο της συνταγής τους. Ο υπουργός οικονομικών σε συνέντευξη του στις 10 Αυγούστου δηλώνει πως «αυτός που πήρε δάνειο και πλήρωσε μία δύο μόνο δόσεις και μετά δεν το ξαναπλήρωσε και έχει περιουσία να το αποπληρώσει, καταλαβαίνετε ότι δεν πρέπει να προστατευθεί». Βεβαίως! Ποιος θα μπορούσε να αρνηθεί την ηθικοπλαστική επιχειρηματολογία  ενός τεχνοκράτη… Όμως για να σοβαρευτούμε, πόσοι από αυτούς που δεν εξυπηρετούν τα δάνειά τους είναι αλήθεια τόσο βιτσιόζοι ή τόσο ηλίθιοι που να πιστεύουν ότι, ενώ διαθέτουν τα επαρκή εισοδήματα και άλλα περιουσιακά στοιχεία (εκτός αυτού που απέκτησαν με το δάνειο), μπορούν να ξεγελάσουν το πιστωτικό ίδρυα που τους δάνεισε; Είναι ακριβώς τόσο πολλοί όσοι οι «κοπανατζήδες» στο δημόσιο. Πρόκειται για την επανάληψη της ίδιας τακτικής: προβολή οριακών, παράνομων ή απαράδεκτων συμπεριφορών για να δικαιολογηθεί μια κοινωνικά ανάλγητη και μακροοικονομικά, επιθετικά υφεσιακή πολιτική. Ας μην παρασυρθούν οι λοιποί «σωστοί» δανειολήπτες, για μια ακόμη φορά όπως οι «σωστοί και πειθήνιοι» εργαζόμενοι, ότι οι προετοιμαζόμενες ρυθμίσεις δεν τους αφορούν. Προσθέτει ο υπουργός: «στην περίπτωση αυτή», που θα συνεχίσουμε να υπερασπιζόμαστε τους κατ’ αυτόν κακοπληρωτές, «απλώς δεν θα έχουμε στεγαστική πίστη. Δεν θα δώσει καμία τράπεζα ποτέ νέο στεγαστικό δάνειο». Ενώ αν απελευθερώσουμε τους πλειστηριασμούς θα σώσουμε τη στεγαστική πίστη; Μα καλά, πόσο βραχεία και επιλεκτική μπορεί να είναι η μνήμη του υποκειμενικού τεχνοκράτη; Ποιος άλλος ήταν αλήθεια ο λόγος της χρηματοπιστωτικής κατάρρευσης στις ΗΠΑ το 2008 παρά η αποδόμηση της τρέχουσας αξίας των υποθηκευμένων ακινήτων, απόρροια ακριβώς της απρόσμενης, για τους αφελείς εκ των τραπεζικών, γενίκευσης της αδυναμίας του δανειοληπτικού κοινού; Βασιζόμενα σε ποιες και ποιας αξίας υποθήκες θα δώσουν στεγαστικά δάνεια τα πιστωτικά ιδρύματα; Είναι λοιπόν ανόητοι; Όχι, απλώς προσηλωμένοι στο στρατηγικό σκοπό τους, επίμονοι έως και αυτοκαταστροφικά αδιάλλακτοι. Αυτός ακριβώς ήταν ο ομολογημένος στόχος της «εσωτερικής υποτίμησης»: η συγκεντροποίηση της κατοχής μέσων παραγωγής και ακινήτων αξιών και η σχετική υποτίμηση της ανταλλακτικής αξίας της εργασίας, για να διευκολυνθεί η επανεπένδυση σε πραγματικούς όρους του διεθνώς υπερσυσσωρευμένου χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου. Με άλλα λόγια, εμμέσως πλην αναντιρρήτως, η μεγαλοαστικής έμπνευσης δήμευση της μικρής και μικρομεσαίας περιουσίας και η περαιτέρω ενίσχυση της κοινωνικής ανισότητας. Όχι από διαβολική κακεντρέχεια, αλλά από κάτι πολύ πιο «επικίνδυνο»: δογματική εμμονή στα σύγχρονα, νεοφιλελεύθερα, αστικά ιδεολογήματα. Τελικό καταφύγιο του κάθε άλλο παρά άσκοπου συστημικού δογματισμού είναι η εξής μόνιμη επωδός: τι προτείνετε; Πώς θα πεισθούν οι δανειολήπτες να συνεχίσουν την αποπληρωμή και πώς θα διατηρηθεί ένας ρυθμός εξυπηρέτησης των στεγαστικών δανείων επαρκής για τη βιωσιμότητα του τραπεζικού συστήματος; Πράγματι, οδηγούμαστε σε αδιέξοδο, όμως ακριβώς λόγω της νεοφιλελεύθερης έμπνευσης πολιτικής της εσωτερικής υποτίμησης. Αλλά παραταύτα, οφείλουμε να προτείνουμε λύσεις, όσο το δυνατόν πιο ανατρεπτικές και ριζοσπαστικές, άμεσα εφαρμόσιμες και ρεαλιστικές: 1) Διατήρηση της γενικευμένης απαγόρευσης πλειστηριασμού των υποθηκών που έχουν τεθεί στη βάση σύναψης στεγαστικών δανείων πρώτης κατοικίας με μία μοναδική εξαίρεση: οι πλειστηριασμοί να επιτρέπονται μόνο όταν το οικογενειακό εισόδημα δεν έχει υποστεί μείωση από τις αρχές του 2009 έως σήμερα. 2) Ανακεφαλαιοποίηση των μέχρι σήμερα συσσωρευμένων καθυστερήσεων τοκοχρεολυτικής εξυπηρέτησης.  3) Συνολικό κούρεμα όλων των στεγαστικών δανείων που έχουν συναφθεί έως και σήμερα, συνυπολογιζόμενης της ανακεφαλαιοποίησης των καθυστερήσεων, αναλόγως της μείωσης της αγοραστικής αξίας των υποθηκευμένων (ακίνητων ή μη) αξιών. Το ποσοστό αυτό θα μπορούσε να ορισθεί συνολικά για τις αξίες (ακίνητες ή μη) σε επίπεδο χώρας ή σε επίπεδο τοπικής κοινωνίας και αγοράς. 4) Θέσπιση ανώτατου ορίου ετήσιου οικογενειακού εισοδήματος ως πρόσθετη προϋπόθεση για την εφαρμογή των σημείων (2) και (3), κλιμακωτά αναλόγως των μελών του κάθε νοικοκυριού. 5) Καθορισμός ενός νέου, προοδευτικού συνολικού πλαισίου διακανονισμού που θα είναι υποχρεωμένα να ακολουθήσουν όλα τα τραπεζικά ιδρύματα για όλα τα στεγαστικά δάνεια και το οποίο θα προβλέπει συνδυαστικά περίοδο χάριτος με πάγωμα της τοκοχρεολυτικής εξυπηρέτησης, επιμήκυνση της διάρκειας αποπληρωμής και περιορισμό του επιτοκίου. Και επειδή οι απολογητές του υποτιθέμενου μονόδρομου θα χαρακτήριζαν το προηγούμενο εναλλακτικό πλαίσιο εξωφρενικό, παράνομο, αντικείμενο στα ιστορικά θεμέλια του τραπεζικού συστήματος και στην ίδια τη σύγχρονη κοινωνικοοικονομική τάξη, προλαβαίνω με τα εξής επιχειρήματα. Δεν ήταν εξίσου εξωφρενική, από πλευράς συστημικής τάξης, η πρόσφατη απευθείας αμφισβήτηση της ασφάλειας των τραπεζικών καταθέσεων και η θέσπιση ορίων στην διεθνή κινητικότητα του κεφαλαίου; Πόσο συνάδει με την αστική οικονομική λογική η ταύτιση των καταθετών με αυτούς που επενδύουν κεφάλαιο σε χρηματοπιστωτικά ιδρύματα; Πώς και δεν κατέρρευσε το τραπεζικό σύστημα παρόλες αυτές τις μέχρι πρόσφατα ανήκουστες για τους νεοκλασικούς παρεμβάσεις; Τέλος, ποια άλλη είναι η απόλυτη προϋπόθεση για την τραπεζική πίστη και το χρηματοπιστωτικό σύστημα, παρά η διατήρηση της κοινωνικής ειρήνης και η ελάχιστη αίσθηση του κάθε πολίτη ότι διασφαλίζονται οι βασικές του ελευθερίες και δικαιώματα;  Όσο και αν αντιδρούν οι επίσκοποι του νεοφιλελευθερισμού, η αλήθεια είναι πως η διέξοδος από την κρίση του συστήματος μπορεί να προκύψει μόνο μέσα από την προώθηση επαναστατικών λύσεων και πολιτικών, πέρα από τις αδιέξοδες εμμονές της «εσωτερικής υποτίμησης». Και για αυτό ομολογώ ότι αισθάνομαι κάπως αμήχανα…