Δημοτικά σφαγεία δένδρων

Λέξεις: Σταμάτης Σεκλιζιώτης

Αυτή η εικόνα από το κέντρο της αγαπημένης Θεσσαλονίκης, κυκλοφορεί από χθες με ποικίλα σχόλια που κεραυνοβολούν τον οποιονδήποτε “δημοτικό αρμόδιο” που δίνει τέτοιες εντολές για τέτοιες πράξεις βαρβαρότητας και χωρίς επαρκείς εξηγήσεις…. Στο μεταξύ συμβαίνει μπροστά στα μάτια περαστικών οι οποίοι φαίνονται εμβρόντητοι και αδύναμοι να αντιδράσουν…

Στη Θεσσαλονίκη εδώ και μήνες παρατηρείται μια επιδρομή του Δήμου κατά παντός όρθιου ζωντανού δένδρου το οποίο είτε κόβεται από τον λαιμό (όπως αυτό της φωτογραφίας…) ή καρατομείται (…..κλαδεύεται) εκεί όπου αρχίζει να διακλαδίζεται αφήνοντας έναν κορμό ή και κορμούς “κολώνες”…. σε παράταξη όρθιων νεκρών, στα πεζοδρόμια και στις πλατείες της πόλης….

Το φαινόμενο δεν είναι να πεις “σημειακό” με κάποιες αναγκαίες κοπές που πρέπει να γίνουν για κάποιος λόγους οι οποίοι ούτε αναφέρονται, ούτε ξεκάθαροι είναι όταν αναφέρονται, ώστε να δικαιολογούν τη σφαγή…., αλλά εδώ πρόκειται για εκτεταμένη επιδρομή η οποία θα έπρεπε να σταματήσει εν τη γενέσει της από την Εισαγγελία….

Η Θεσσαλονίκη δεν φημίζεται για την επάρκεια πρασίνου της, ώστε να υφίσταται πλήγματα σαν και αυτά που συμβαίνουν τελευταία, με “βίαιη” δημοτική επίθεση με απώλεια τεράστιου αριθμού δένδρων και άρα σημαντικού “όγκου πρασίνου” που ελαχιστοποιεί το ήδη ισχνό περιβαλλοντικό αποτύπωμα της πόλης… Όταν αφαιρείς από την πόλη ένα πανέμορφο ώριμο δένδρο 30, 40 και 50 ετών με αρκετό ακόμα προσδόκιμο ζωής, για να το αντικαταστήσεις θα χρειαστείς εκτός από το κόστος, και άλλα τόσα χρόνια για να μεγαλώσει το νεοφυτεμένο ώστε να υποκατασταθεί η εικόνα ενός πολεοτοπίου ή ενός δένδρου “τοπόσημου” ως έχει σήμερα και έχει χαθεί……

Και σαφώς δεν μιλάμε μόνο για ένα δένδρο αλλά για πάρα πολλά όπου πολλαπλασιάζεται η απώλεια των πολύ αναγκαίων περιβαλλοντικών παραμέτρων των οποίων έχει ανάγκη μια μεγαλούπολη όπως η Θεσσαλονίκη και όχι μόνο (ήτοι CO2, σκίαση, δρόσος, αισθητικό σκηνικό, θερμική νησίδα, κλπ).

Συνήθως η κοπή και η πλήρης αφαίρεση δένδρων γίνεται όταν οι αρμόδιες υπηρεσίες (Γεωπονική Υπηρεσία, Δασολόγοι και άλλοι) πιστοποιούν κάποιους κινδύνους, όπως πιθανή πτώση λόγω γήρανσης των δένδρων, επικίνδυνη κλίση, σοβαρή προσβολή από παράσιτα ή ασθένεια που το καθιστούν αδύναμο να σταθεί όρθιο, κάποια ανέλεγκτη χωροκατακτητική συμπεριφορά της ρίζας ή επέκτασης της κόμης (διάτρηση υπόγειων υποδομών, υπογείων χώρων, ενόχληση κατοικιών και καταστημάτων που δεν διορθώνονται με κλάδεμα, κλπ).. Η πείρα από τις δημοτικές αρχές στις πόλεις μας πλην ελαχίστων εξαιρέσεων (Βλ. π.χ. Τρίκαλα Θεσσαλίας, Ιωάννινα, κ. ά.) είναι ότι αδιαφορούν για το αστικό πράσινο ώστε όταν έρχεται η ώρα π.χ. κλαδέματος και περιποίησης δένδρων, να καταφεύγουν σε καρατομήσεις αντί σε συντήρηση & φυτοπροστασία, σε κλαδέματα σχήματος και μορφοποίησης της κόμης τους, πράγμα που απαιτεί γνώση (κάθε είδος δένδρου, φυλλοβόλου ή αείφυλλου, έχει και διαφορετικές απαιτήσεις….), απαιτεί περισσότερη εργασία για τα συνεργεία του Δήμου ή τους συμβασιούχους εργολήπτες “συντήρησης πρασίνου”, και επομένως κάποια αυξημένα κόστη τα οποία οι Δήμοι σπάνια χαλαλίζουν για το πράσινο…

Οι Δήμαρχοι και οι υποψήφιοι “τοπικοί άρχοντες” το πράσινο το θυμούνται “επικοινωνιακά” προ εκλογών όταν όλη την προηγούμενη περίοδο το είχαν ξεχασμένο, τo θεωρούσαν ακόμη και εμπόδιο γι’ αυτούς, το οποίο έπρεπε να αφανίζεται και να λιγοστεύει….

Δεύτερη και σοβαρή η εμπειρία από τις δενδροφυτεύσεις στις πόλεις μας, είναι εκτός από την κοπή των δένδρων και την εγκατάλειψη κομμένων νεκρών κορμών στα πεζοδρόμια και τις πλατείες χωρίς να τους αφαιρούν δεσμεύοντας “δενδροδόχους” για τις νέες φυτεύσεις σε αντικατάσταση των παλιών, είναι η φύτευση νέων δένδρων (όταν και όπου φυτεύονται), άλλοτε ακατάλληλων (βιοκλιματικά και βοτανικά στα σημεία όπου φυτεύονται), άλλοτε πολύ μικρά στο μέγεθος (το μικρό και το σχεδόν “αόρατο” είναι και φτηνό….) πάντοτε αστήριχτα, αραιά και που ποτισμένα, απροστάτευτα και αφημένα στους βανδαλισμούς του κάθε ασυνείδητου…, δέντρα τα οποία κάνουν πολλά χρόνια να μεγαλώσουν, συχνά στραβόκορμα (χωρίς επιλογή των υγιών και ευθύκορμων από τα αξιόπιστα φυτώρια της χώρας όπου φροντίζουν για την ορθοστασιά τους από πολύ μικρά….). Σπάνια οι δημοτικές αρχές περιοδεύουν στα σοβαρά Ελληνικά φυτώρια για να αποκτήσουν εικόνα δένδρων στους τόπους παραγωγής, πράγμα που πρέπει όλοι τους να κάνουν και σε περισσότερα του ενός φυτώρια…

Περιττό να αναφέρω την αντικατάσταση δένδρων με ίδια βοτανικά είδη με τα προϋπάρχοντα, τα οποία μάλιστα είχαν προσβληθεί από παράσιτα τα οποία ήταν δύσκολο έως αδύνατο να καταπολεμηθούν… (βλ. Μουριές Αθήνας, όπου ένας μεγάλος αριθμός αντικαθίσταται πάλι με μουριές….!!!).

Οι Δήμοι και κυρίως οι μεγάλοι Δήμοι Θεσσαλονίκης και Αθήνας, στην τετραετία που πέρασε, έδωσαν εξετάσεις και παραμένουν μετεξεταστέοι σε ότι αφορά το πράσινο της πόλης… (χωρίς να απαλλάσσονται και άλλοι πολλοί κύριοι Δήμαρχοι και αιρετοί στη χώρα…).

Δυστυχώς μέχρι την επόμενη δημοτική κάλπη δεν προλαβαίνουν να μελετήσουν και να συμμορφωθούν… Οι συμπεριφορές τους απέναντι στις πόλεις είναι συμπεριφορές “ιδιόκτητης” πόλης του Δημάρχου, όπου περιφρονείται η άποψη των πολιτών, των ειδικών επιστημόνων, των σοβαρών παραγωγικών μονάδων καλλωπιστικού φυτού, των περιβαλλοντικών κινήσεων των πολιτών και της κοινής λογικής… Συμβουλεύονται άσχετα πρόσωπα περιορισμένης γνώσης και εμπειρίας (συνήθως προσκείμενων πολιτικά κολλητών και κομματικών φίλων “εμπιστοσύνης”…), αγνοώντας συχνά και την ίδια την ύπαρξη έμπειρων Γεωπόνων, Δασολόγων και Αρχιτεκτόνων Τοπίου που υπηρετούν στις δικές τους Υπηρεσίες Πρασίνου και τους πληρώνουν…

Οι πολίτες πάντως προλαβαίνουν να σχηματίσουν γνώμη, αν και για τις δύο μεγάλες πόλεις της χώρας έχουν ήδη σχηματίσει…. Θα έχουμε τον χρόνο να ασχοληθούμε με τα κατορθώματα των δημοτικών “αρχόντων”…. και ας μην εφησυχάζουν…

Ζούμε στις εποχές των εκπλήξεων… Οι πολίτες ελπίζουμε να αρχίζουν πλέον να μετρούν τους υποψηφίους “άρχοντες”, τις ικανότητές τους, τις αδιαφορία τους και τα έργα τους, αλλά και να ζυγίζουν ειλικρίνειες, αναλγησίες, δολώματα και το μέγεθος του εκάστοτε “παραμυθιού” όταν αυτοί οι κύριοι απευθύνονται στους δημότες…

Τέτοιο εξοπλισμό κοπής μεγάλων δένδρων (μόνο για δάση και μεγάλα πάρκα….) σπάνια χρησιμοποιούν σε αστικό χώρο και μάλιστα σε εμπορικό κέντρο, πολύ επικίνδυνο…. Συνήθως κόβονται από αναρριχητές δενδροκόμους-ξυλοκόπους κομμάτι κομμάτι όταν έχει πέσει το φύλλωμα τον χειμώνα. Ίσως κάποιος διέθετε το μηχάνημα και πρέπει να αποσβεστεί… Περίεργα πράγματα. Και εάν ήταν άρρωστο γιατί δεν το διέγνωσαν νωρίτερα;

Η σημερινή ανακοίνωση του δήμου ήταν ανυπόγραφη και υπαγορευμένη από την Δημαρχία Θεσσαλονίκης για ευνόητους λόγους. Αναφέρεται σε “βεβαιωμένα άρρωστα” δένδρα, αλλά από ποια προσβολή; Ποιο είναι το παράσιτο και ποια η ασθένεια; (ιός, μύκητας ή ότι άλλο;).

Καθηγητές του ΑΠΘ εξέφρασαν ήδη την αντίθεσή τους και μάλιστα όχι ένας. Παραπέμπω σε μια τους παράγραφο που εντυπωσιάζει… “.Στη μεγάλη κοπή που έγινε στην οδό Κρήτης, το 10% των δέντρων να ήταν παλιά ή προβληματικά. Δεν έχουν ιδέα τα συνεργεία τι κάνουν. “Μας είπαν να τα κόψουμε έτσι” είναι η απάντησή τους. Η απόφαση για την κοπή των δέντρων είναι πολιτική. Δεν υπάρχει έκθεση για κανένα δέντρο. Θα έπρεπε να υπάρχει μελέτη για κάθε δέντρο ξεχωριστά όσο δύσκολο και αν ακούγεται. Πότε μελέτησες τόσες χιλιάδες δέντρα και κατάλαβες ότι είναι γερασμένα; Πρώτα είχαν ληφθεί οι αποφάσεις και μετά έρχονταν οι εισηγήσεις για κάθε περιοχή ξεχωριστά στην οποία θα γίνουν οι κοπές”.

Προχειρότητα, χωρίς μελέτες, χωρίς εντοπισμό επικινδυνότητας, χωρίς την παραμικρή “απομίμηση” τι κάνουν στην Ευρώπη.

Σύμφωνα με την Δενδροκομική Εταιρία της Βρετανίας (Arboriculture Association) οι φτελιές αποτελούν βασικό δένδρο πόλης και μετά την κρίση του 20ού αιώνα με την ασθένεια Dutch elm disease (DED) που οφείλονταν σε ασκομύκητα (ascomycete microfugi), οι φτελιές ξαναπροτείνονται για το αστικό περιβάλλον.

Υπάρχουν πλέον ποικιλίες οι οποίες έχουν δημιουργηθεί (υβρίδια) ανθεκτικά στην DED. Γενικά οι φτελιές μεγαλώνουν γρήγορα. Ποια είναι τα κριτήρια απόρριψης της φτελιάς της τόσο προσαρμοσμένης στη Βόρεια Ελλάδα.

Η Κελτίς (Μελικουκιά) είναι καλή για τον αστικό χώρο, αλλά δεν κλαδεύεται εύκολα εάν δεν γνωρίζει ο κλαδευτής το πως αναπτύσσεται…., ενώ λερώνει πεζοδρόμια με καρπούς ράγες που ρίχνει. Ισχυρό ξύλο, εύκαμπτα κλαδιά, αλλά μόνο για ηλιόλουστα σημεία φύτευσης, Ρίζα επιφανειακή που ξηλώνει δάπεδα όσο παχαίνει…. Δεν θεωρείται από τα πολύ “αισθητικά” δένδρα, όπως π.χ. η φτελιά.

Στη χώρα μας υπάρχουν περί τα 200 είδη δένδρων που θα μπορούσαν να ομορφύνουν τις πόλεις μας. Δυστυχώς δεν τα γνωρίζουν όσο θα έπρεπε αυτοί που θα έπρεπε.

*Ο Σταμάτης Σεκλιζιώτης είναι Γεωπόνος (ΑΠΘ), Διδάκτωρ Αρχιτέκτων Τοπίου του Τεχν/κού Πανεπιστημίου Birmingham Αγγλίας, κάτοχος τίτλων Master of Philosophy (MPhil) και Doctor of Philosophy (PhD) και εργάστηκε ως ειδικός σύμβουλος στο υπουργείο Γεωργίας των ΗΠΑ