Η εκποίηση του Πολιτισμού
Η Βίκη Φραγκούδη γράφει για την μακροχρόνια απομάκρυνση κινητών συλλογών και μνημείων από την χώρα μας
Εικόνα – Λέξεις: Βίκη Φραγκούδη
Η χώρα μας θεωρείται παγκοσμίως κοιτίδα πολιτισμού. Τα γράμματα, οι τέχνες, η φιλοσοφία, το θέατρο γεννήθηκαν και αναπτύχθηκαν στην Ελλάδα και αποτέλεσαν την βάση της Ευρωπαϊκής σκέψης και το θεμέλιο οικοδόμησης του Δυτικού πολιτισμού.
Σε μια τέτοια περίπτωση, το αναμενόμενο είναι ο πολιτισμός και η πολιτιστική κληρονομιά να αποτελούν την “Βαριά Βιομηχανία” της Ελλάδας: πόλο έλξης για τον τουρισμό -εγχώριο και ξένο-, μαγνήτη για εξειδικευμένο κοινό ( λάτρεις της αρχαιότητας και της πολιτιστικής κληρονομιάς) και επιστήμονες (αρχαιολόγους, συντηρητές έργων τέχνης, διάφορους εμπειρογνώμονες και μουσειολόγους) καθώς και βάση εκπαίδευσης και καλλιέργειας για τον εγχώριο πληθυσμό.
Επί τη βάσει αυτή, πολλές φορές έχει τεθεί ως ζήτημα η επιστροφή αρχαιοτήτων και μνημείων που βρίσκονται σε ξένα μουσεία και συλλογές χωρίς την έγκριση του Ελληνικού κράτους. Αρκετά κινητά μνημεία (και όταν αναφερόμαστε σε κινητά μνημεία εννοούμε μνημεία μικρής κλίμακας που μπορούν να μετακινηθούν όπως αγγεία, αγαλματίδια, νομίσματα κλπ) φιλοξενούνται σε συλλογές διάσημων μουσείων όπως είναι το Ερμιτάζ της Αγίας Πετρούπολης ή το Λούβρο στο Παρίσι. Υπάρχουν όμως και οι περιπτώσεις μη κινητών μνημείων Πολιτιστικής Κληρονομιάς που βρίσκονται σε παρόμοιες συλλογές: Ο ναός της Περγάμου στο ομώνυμο μουσείο στο Βερολίνο και φυσικά, τα Ελγίνεια μάρμαρα στο Βρετανικό Μουσείο.
Σύμφωνα με το Φύλλο Εφημερίδας της Κυβέρνησης που αφορά την πολιτιστική κληρονομιά, “Η προστασία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς έχει ως σκοπό την διατήρηση της ιστορικής μνήμης χάριν της παρούσας και των μελλοντικών γενεών και την αναβάθμιση του πολιτιστικού περιβάλλοντος” (ΦΕΚ 3028-2002). Το ΦΕΚ αυτό όριζε επίσης, στο πλαίσιο της εξωστρέφειας και της διάδοσης του Ελληνικού πολιτισμού, ότι “μπορεί σε εξαιρετικές περιπτώσεις να επιτρέπεται ο δανεισμός δημοσιευμένων κινητών μνημείων που ανήκουν στο Δημόσιο και βρίσκονται στην κατοχή του, σε μουσεία ή εκπαιδευτικούς οργανισμούς για εκθεσιακούς ή παιδαγωγικούς σκοπούς. Ο δανεισμός σε μουσεία γίνεται υπό τον όρο της αμοιβαιότητας. Ο δανεισμός γίνεται για ορισμένο χρόνο που δεν μπορεί να υπερβαίνει την πενταετία και μπορεί να ανανεώνεται με την ίδια διαδικασία”.
Με πρόσφατη αναθεώρηση του συγκεκριμένου ΦΕΚ, το Υπουργείο Πολιτισμού αποφασίζει πως το διάστημα δανεισμού των κινητών μνημείων γίνεται από πέντε έτη μισός αιώνας, δηλαδή πενήντα ολόκληρα χρόνια. Με σχετική ανακοίνωση, μας ενημερώνει ότι ο δανεισμός κινητών μνημείων σε ολόκληρο τον κόσμο (!) είναι για 25 χρόνια, με δυνατότητα παράτασης άλλων 25 χρόνων, με στόχο να ενισχύσει την Ελληνική ομογένεια και την παρουσία της Ελλάδας στο εξωτερικό, γιατί όσοι μένουν στην Ευρώπη δυσκολεύονται να επισκεφθούν την Ελλάδα…
Ο πολιτιστικός τουρισμός αποτελεί αδιαμφισβήτητα μια από τις πιο επικερδείς βιομηχανίες της χώρας μας. Κάθε χρόνο, άνθρωποι από όλο τον κόσμο επισκέπτονται την χώρα μας για να θαυμάσουν τόσο τα περίφημα νησιά μας με το εύκρατο κλίμα, όσο και τα παγκοσμίου φήμης μνημεία μας. Η Ακρόπολη των Αθηνών, οι Μυκήνες και η Κνωσσός, η Επίδαυρος και η Βυζαντινή Θεσσαλονίκη είναι μόνο μερικά από τα μνημεία που συγκεντρώνουν πλήθος τουριστών. Όπως είναι φυσικό, στον πολιτιστικό τουρισμό βασίζεται και ένα μεγάλο κομμάτι του τουριστικού τομέα: Επιχειρήσεις εστίασης (καφέ-μπαρ-εστιατόρια), ξενοδοχεία και δομές φιλοξενίας, μεταφορές και λιανεμπόριο. Με την μακροχρόνια απομάκρυνση κινητών συλλογών και μνημείων το αποτέλεσμα θα είναι να δυσκολέψει περαιτέρω η ήδη δυσχερής κατάσταση στον πολιτιστικό και τουριστικό τομέα.
Σε μια χώρα που σε καιρούς πανδημίας ανοίξαμ(ν)ε τα σύνορα για να έρθει ο τουρισμός, σε μια χώρα που το διασημότερο της μνημείο πλημμύρισε μετά από 2.500 έτη λόγω… μπαζώματος αλλά και σε μια χώρα που έκρυβε τα κινητά της μνημεία σε υπόγεια για να γλιτώσουν από την λεηλασία των κατακτητών αλλά και η ιδιωτική πρωτοβουλία πρωτοστατεί στην διάσωση και ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς, δανείζουμε τις αρχαιότητες μας για 50 χρόνια, αποκλείοντας παράλληλα γενιές Ελλήνων που δεν θα έχουν την ευκαιρία να θαυμάσουν την πολιτιστική τους κληρονομιά σε μουσεία της χώρας τους.
Τα συμπεράσματα δικά σας…
