Εκσυγχρονισμός ή αργός θάνατος…

Λέξεις / Εικόνες: Θόδωρος Καλέσης

Στο άκουσμα και μόνο των λέξεων ελληνικά τρένα, αυθόρμητα ένα συναίσθημα στεναχώριας με κυριεύει. Ο σιδηρόδρομος στη χώρα μας είναι μια πηγή δεινών με πολλές πτυχές. Μια από αυτές θα0 σας διηγηθώ παρακάτω.

Η περιοχή της λίμνης Κερκίνης είναι ένας τόπος χαρισματικός. Εδώ η φύση δημιούργησε ένα οικοσύστημα μοναδικό και ίσως το πιο επισκέψιμο στην Ευρώπη. Η λίμνη αποτελεί ένα διεθνές σταθμό στις μετακινήσεις των πουλιών. Tα πουλιά σταματάνε στη λίμνη για ανεφοδιασμό στα διηπειρωτικά τους ταξίδια.

‘Έχουν δημιουργήσει ένα κόμβο, transit θα λέγαμε στην γλώσσα των μεταφορών, συνδεδεμένο με ένα αντίστοιχο παγκόσμιο δίκτυο. Τα πουλιά λοιπόν κάνανε πολύ καλά την δουλειά τους, δημιουργήσαν τις δικές τους «υποδομές» και τις λειτουργούν μια χαρά.

Ερχόμαστε τώρα στους ανθρώπους. Η ευρύτερη περιοχή της λίμνης Κερκίνης περιλαμβάνει 18 περίπου χωριά με περισσότερους από 5.000 κατοίκους. Στην περιοχή δεν υπάρχουν συγκοινωνιακά δίκτυα (ούτε ΚΤΕΛ, ούτε άλλες λεωφορειακές γραμμές) παρά μόνο η σιδηροδρομική γραμμή Θεσσαλονίκης – Σερρών με κεντρικό σταθμό τη Ροδόπολη. Η γραμμή αυτή πριν 15-20 χρόνια εκτείνονταν μέχρι την Αλεξανδρούπολη, Ορμένιο και εξυπηρετούσε πάνω από 10 δρομολόγια την ημέρα με περισσότερους από 70.000 επιβάτες το χρόνο.

Σήμερα, σε αντίθεση με την εποχή μας που το τρένο σαν μέσο εξελίσσεται, από τον Σταθμό Ροδόπολης αλλά και σε όλη τη γραμμή Θες/νίκης Σερρών κινείται μόνο ένα τρένο και αυτό επιδοτούμενο από το κράτος βάση ν. 4953/2022 (50 εκατομμύρια ευρώ + ΦΠΑ για 15 χρόνια), σύνολο δηλαδή 750 εκατομμύρια + ΦΠΑ.

Ο κύριος προορισμός των κατοίκων είναι η Θεσσαλονίκη που απέχει περίπου μια ώρα. Οι ανάγκες για μετάβαση στην πόλη είναι πολλές και καθημερινές. Εργασία, επισκέψεις σε γιατρούς, κοινωνικές επαφές, εκπαίδευση, τροφοδοσία σε προϊόντα, πρόσβαση σε πολιτιστικά δρώμενα, ψυχαγωγία και πολλά άλλα που λείπουν και τα προσφέρει μια διπλανή μεγάλη πόλη.

Η Hellenic train σχεδίασε τα δρομολόγια χωρίς να απευθυνθεί στην τοπική κοινωνία και να λάβει υπόψη τις ανάγκες των ανθρώπων. Πληρώθηκε για ένα έργο αλλά δεν το παρέδωσε ουσιαστικά.

Έγιναν πολλές προσπάθειες με επιστολές, αναρτήσεις, δημοσιεύσεις και προς την εταιρία και προς το αρμόδιο υπουργείο από φορείς και ιδιώτες και από το Δήμαρχο Σιντικής αλλά καμία εξέλιξη, καμία θετική απάντηση.

Τα ερωτήματα είναι πολλά, γιατί αρνείται η εταιρία να αλλάξει τα δρομολόγια; γιατί σιωπά το υπουργείο; τι άλλο έχουμε να περιμένουμε από ένα κράτος αν δεν μπορούμε να αλλάξουμε ούτε καν τα δρομολόγια ενός τρένου το οποίο το πληρώνουμε; Το πληρώνουμε για να μας εξυπηρετεί, γιατί το αγαθό της μετακίνησης και της προσβασιμότητας είναι μια ανθρώπινη αξία όπως το νερό και ο ηλεκτρισμός. Το αποτέλεσμα όλης αυτής της σκοτεινής κατάστασης είναι ο συγκοινωνιακός αποκλεισμός των κατοίκων σε αντίθεση με τα πουλιά της λίμνης που το δικό τους «κράτος» λειτουργεί άψογα. Και εδώ ερχόμαστε να δούμε τις συνέπειες μια τέτοιας πρακτικής, πολιτικής, αδιαφορίας, διαφθοράς δεν ξέρω πως πρέπει να την κατονομάσω.

Οι περισσότεροι αναγκάζονται να χρησιμοποιούν το ιδιωτικό τους μέσο στο εξίσου κακό οδικό δίκτυο και να επωμίζονται τα υψηλά κόστη των καυσίμων σε μια περίοδο οικονομικής στενότητας. Έρχονται στη Θεσσαλονίκη να επιβαρύνουν την ήδη ασφυκτική κατάσταση στον περιφερειακό και τα κορεσμένα πάρκινγκ στην πόλη. Έρχονται να αφήσουν το ισχυρό ανθρακικό τους αποτύπωμα και να ακυρώσουν με κρότο την πολιτική από τα χάρτινα καλαμάκια και όλη αυτή την θεωρία του Sustainable living.

Οι ασθενείς οικονομικά και οι ηλικιωμένοι, παρακαλάνε τους άλλους, υποχρεώνονται για τις μετακινήσεις τους και μερικές φορές πληρώνουν ταξί από τα πενιχρά τους εισοδήματα για να πάνε κυρίως στον γιατρό. Φανταστείτε μια απλή μετάβαση για ιατρική επίσκεψη που μπορεί στους περισσότερους να κοστίζει στην χειρότερη ένα εισιτήριο λεωφορείου ή μετρό και για ένα ηλικιωμένο στο χωριό πχ. Κάτω Πορόια να κοστίζει το ποσό που θα γράψει ένα ταξίμετρο για 200 χιλιόμετρα πάνε-έλα. Και όμως αυτό συμβαίνει και δεν μπορεί να το καταλάβει κάποιος αν δεν βρεθεί σε αυτή τη θέση.

Οι νέοι της περιοχής είναι οι περισσότερο θιγμένοι από τον αποκλεισμό. Γνωρίζω περιπτώσεις εφήβων που έχουν ικανότητες και θέλουν να συμμετέχουν σε αθλητικές δραστηριότητες και «γονατίζουν» τους γονείς τους και σε χρόνο και σε έξοδα για να τους πηγαινοφέρνουν στα διπλανά αστικά κέντρα. Οι περισσότεροι νέοι του χωριού «βλέπουν» τον κόσμο από το κινητό τους, ενώ με ένα εισιτήριο – χαρτζιλίκι θα μπορούσαν να έχουν πρόσβαση σε πολιτισμό, ψυχαγωγία, ευκαιρίες.

Οι επαγγελματίες του τουρισμού ζητάνε εδώ και πολύ καιρό να γίνει μια σωστή σύνδεση με την Θεσσαλονίκη για να αναπτύξουν τις επιχειρήσεις τους. Αν αυξηθεί η επισκεψιμότητα θα τονωθεί η τοπική οικονομία και αυτό μεταφράζεται σε βιοπορισμό πολλών οικογενειών, όχι κλείσιμο των σχολείων. Έτσι λοιπόν και η περιφερειακή ανάπτυξη και αποκέντρωση ακυρώνεται και αυτή με πολύ κρότο.

Και όλα αυτά γιατί; Δεν υπάρχουν συνθήκες ανάπτυξης σε μια περιοχή που κατέχει τέτοια φήμη και αντικειμενικό πλούτο; Δεν υπάρχουν χιλιάδες άνθρωποι από Θεσσαλονίκη που θέλουν με ένα βιώσιμο κόστος να αποδράσουν σε ένα μοναδικό φυσικό τοπίο; Δεν υπάρχουν πολίτες που θέλουν να μένουν στην περιοχή Κερκίνης και να εργάζονται στην Θεσσαλονίκη ή στην Βιομηχανική ζώνη Κιλκίς;

Όλα αυτά κρέμονται σε μια γραμμή, μια γραμμή από σίδερο που φέρνει την ανάπτυξη, τον πολιτισμό, την πρόοδο. Αυτή η γραμμή έχει περιφρονηθεί, καταπολεμηθεί, καταστραφεί και δεν μπορεί να μεταφέρει πλέον ζωή στα αποκομμένα κομμάτια της χώρας μας που πεθαίνουν αργά, ενώ άλλα πεθαίνουν από μετωπικές συγκρούσεις.

Όλα αυτά βασανίζουν τις ψυχές των κατοίκων της Κερκίνης και στις 15 Φλεβάρη κατέβηκαν στις γραμμές του τρένου στον Σιδηροδρομικό Σταθμό της Ροδόπολης και απέκλεισαν συμβολικά για λίγα λεπτά αυτό, το τρένο που πηγαινοέρχεται σε λάθος ώρες και αποφεύγει τους επιβάτες.

Είναι η πρώτη φορά μετά από πολύ καιρό που είδα συμπατριώτες μου να αρχίζουν και πάλι να πιστεύουν ότι κάτι μπορεί να αλλάξει. Ήταν σύσσωμοι όλοι εκεί μαζί με το Δήμαρχο. Ανάμεσα στα αιτήματά τους, με κυρίαρχο την αλλαγή των δρομολογίων σε πρώτη φάση και στην συνέχεια την προοπτική δημιουργίας προαστιακού, ήταν και η λειτουργία των εκδοτηρίων όπου πριν από λίγες μέρες η Hellenic Train αποφάσισε το κλείσιμό τους.

Τα ΜΜΕ που παραβρέθηκαν στην διαμαρτυρία μετέδωσαν την είδηση ότι όλα αυτά έγιναν για το κλείσιμο των εκδοτηρίων. Έγινε ελλιπής προσέγγιση του θέματος. Δεν θέλω σε καμιά περίπτωση να το γενικεύσω για όλα τα μέσα ενημέρωσης αλλά πιστεύω ότι η οπτική του δέντρου κυριαρχεί σε βάρος της οπτικής του δάσους. Το δάσος στην συγκεκριμένη περίπτωση είναι ο ίδιος ο σιδηρόδρομος που παράγει δυστυχία και επηρεάζει αρνητικά τις ζωές των ανθρώπων. Πιστεύω ότι άμεσα, αύριο, χθες πρέπει να τεθεί δυναμικά στο τραπέζι, σε πρώτο πλάνο, πρώτη είδηση, πρώτο στην κυβερνητική ατζέντα ένα σχέδιο ανασυγκρότησης των σιδηροδρόμων. Έχω διαβάσει για κάτι τέτοιο στα news τον περασμένο Δεκέμβριο αλλά πιστεύω ότι θα πρέπει να έχει το επίπεδο ενός σχεδίου εθνικής σημασίας και προτεραιότητας.

Αναφερόμενος στην περιοχή Κερκίνης, μπορώ να πω ότι η λύση είναι ο προαστιακός σιδηρόδρομος. Πάνω σε ένα τέτοιο έργο μπορεί να χτιστεί ένα νέο μοντέλο ζωής, μια νέα οικονομία. Η υπάρχουσα υποδομή θα μπορούσε να εκσυγχρονιστεί και να αποτελέσει η περιοχή αυτή, μια ζώνη υποδοχής αστικών μεταναστών. Η κλιματική αλλαγή, το μεγάλο κόστος του αστικού τετραγωνικού, η αναζήτηση ποιότητας ζωής, η επανασύνδεση με το φυσικό περιβάλλον, η μη βιωσιμότητα των ελληνικών πόλεων συνηγορούν σε τέτοιες λύσεις. Λύσεις που εφαρμόζονται εδώ και δεκαετίες στην Ευρώπη και όχι μόνο.

Περισσότερο βιώσιμο σχέδιο είναι ο εκσυγχρονισμός των σιδηροδρόμων από το να δημιουργείς νέες υποδομές σε πόλεις για να υποδεχτείς και άλλο κόσμο όπου στην συνέχεια ο επερχόμενος υπερσυγκεντρωτισμός θα δημιουργήσει νέα προβλήματα και ανάγκες για νέες υποδομές.

Είναι σαν να παίρνεις δανεικά από μια τράπεζα για να αποπληρώσεις το χρέος σε μια άλλη και αυτό να γίνεται ένας φαύλος κύκλος.

Ας ξεκινήσει εδώ από τις Σέρρες συμβολικά η αντίστροφη πορεία μιας κατάστασης από ένα ακριτικό δήμο της χώρας μας, το Δήμο Σιντικής, από τους φτωχότερους σύμφωνα με το κατά κεφαλήν εισόδημα Δήμους της χώρας και από τους πλουσιότερους σε φύση, γεωγραφία, ιστορία και ανθρώπους.

Υ.Γ. Περιμένοντας πάντα μια απάντηση από το αρμόδιο Υπουργείο γιατί δεν παρεμβαίνει στην Hellenic Train για να διορθώσει τα επιδοτούμενα δρομολόγια και να εξυπηρετήσει 5000 αποκλεισμένους πολίτες της.

Είμαι σίγουρος ότι τα πουλιά της λίμνης θα γελάνε μαζί μας…

*Ο Θόδωρος Καλέσης είναι σκηνοθέτης