Έλληνας γεννιέσαι ή γίνεσαι;
Νέες περιπέτειες της ελληνικής ιθαγένειας και η οικονομική ένταξη της κυρίας Λάλε Άλατλι
Το 2010 επιτεύχθηκε ο εξορθολογισμός του δικαίου της ελληνικής ιθαγένειας, εφαρμόστηκαν διαφανείς διαδικασίες εξέτασης κριτηρίων ένταξης και καταργήθηκαν χρόνιοι αποκλεισμοί επιτρέποντας να γίνουν Έλληνες πολίτες άνθρωποι που είχαν κατακτήσει με τεράστιο κόπο την κοινωνική τους ένταξη.
Συνεπώς, Έλληνες είναι αυτοί που γεννιούνται από γονείς Έλληνες, αλλά είναι και οι μετανάστες/τριες, που έχουν εγκατασταθεί μόνιμα στην Ελλάδα από χρόνια και οι οποίοι επιθυμούν να λάβουν την ελληνική ιθαγένεια, μεταξύ άλλων, μέσω της διαδικασίας της πολιτογράφησης, εφόσον υφίσταται ουσιαστική κοινωνική και οικονομική τους ένταξη.
Η ελληνική ιθαγένεια έκτοτε έμπλεξε σε δικαστικές περιπέτειες σχετικά με τα παιδιά μεταναστών, αλλά και άλλων ειδικών περιπτώσεων, όταν τα κριτήρια άρχισαν να στενεύουν.
Τους τελευταίους μήνες, πολλοί μετανάστες βλέπουν τις αιτήσεις τους για κτήση της ελληνικής ιθαγένειας να απορρίπτονται με βάση ένα υβριδικό μοντέλο ρυθμίσεων που υιοθέτησε το υπουργείο εσωτερικών και που στην πράξη παρακάμπτει τον νόμο ή τον εφαρμόζει με τόσο στενό τρόπο που εν τέλει στερεί τη δυνατότητα απόκτησης της ιδιότητας του πολίτη σε όσους δεν καταφέρνουν να αποδείξουν ότι κέρδιζαν τον ελάχιστο μισθό για κάθε μήνα επί 5 χρόνια. Κι ας γνωρίζουν καλά την ελληνική γλώσσα, την ιστορία, τον πολιτισμό, κι ας αναγνωρίζουν την Ελλάδα ως πατρίδα τους ζώντας πλήρως ενταγμένοι σ’ αυτή.
Ένα τέτοιο οικονομικό κριτήριο δεν το πιάνει τεράστιο τμήμα της ελληνικής κοινωνίας έτσι κι αλλιώς, ειδικά τα χρόνια της κρίσης και της πανδημίας. Κατά συνέπεια, όσοι μετανάστες και μετανάστριες δεν μπορούν να έχουν αντίστοιχη φορολογική δήλωση και παρά το πνεύμα και το γράμμα του νόμου, στερούνται τη νόμιμη προσδοκία να αποκτήσουν την ιδιότητα του Έλληνα πολίτη διότι δεν κέρδισαν αρκετά χρήματα από την εργασία τους, ακόμα και πριν καν αιτηθούν την απόκτηση της ιθαγένειας. Με άλλα λόγια, οι μετανάστες που τα χρόνια της οικονομικής κρίσης και της πανδημίας έχασαν τις δουλειές τους, που είδαν το εισόδημά τους να συρρικνώνεται και αναγκαστικά δούλεψαν στη μαύρη εργασία δεν αξίζουν να λάβουν την ελληνική ιθαγένεια, δηλαδή το δικαίωμα ισότιμης συμμετοχής στη Δημοκρατία.
Η Λάλε Άλατλι είναι από την Τουρκία και δεν έχει έναν «κανονικό» μισθό επί πενταετία. Ωστόσο, ζει στην Ελλάδα όπου έχει σπουδάσει, έχει μελετήσει όσο λίγοι την ελληνική γλώσσα, γράφει και μεταφράζει ελληνική λογοτεχνία και ποίηση, μετέχει ενεργά όσο λίγοι στην κοινωνία, έχει αποκτήσει ακίνητη περιουσία, συναλλάσσεται, πληρώνει φόρους, λογαριασμούς και κοινωνική ασφάλιση. Κι όμως, για το ελληνικό κράτος η Λάλε δεν είναι ενταγμένη! Παραμένει μετανάστρια, αλλοδαπή, ξένη. Η υπόθεσή της θα εξεταστεί από το Διοικητικό Εφετείο Θεσσαλονίκης, το οποίο καλείται να εξετάσει την άρνηση της διοίκησης να δεχτεί ότι Λάλε Άλατλι είναι και οικονομικά ενταγμένη στην ελληνική κοινωνία. Θα είναι άραγε η αρχή ή το τέλος μιας νέας περιπέτειας της ελληνικής ιθαγένειας;
Η Λάλε Άλατλι είναι ένα από τα χιλιάδες θύματα των πολιτικών που δεν θέλουν οι «ξένοι» να γίνουν «Έλληνες». Η θεμιτή προϋπόθεση που θέτει το ελληνικό δίκαιο για οικονομική ένταξη για την απονομή ιθαγένειας διαστρεβλώνεται από τις πρόσφατες μεταρρυθμίσεις του υπουργού Βορίδη και την καθιστά αδύνατη. Αυτή είναι η κοινωνία της συμπερίληψης που ορίζει ο δημοκρατικός πλουραλισμός και το περιεχόμενο της ιθαγένειας;
*Ο Κωστής Τσιτσελίκης είναι Καθηγητής δικαίου δικαιωμάτων του ανθρώπου, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας