Έμφυλος καταμερισμός εργασιών και ελληνική κουλτούρα

Το ξέρω, λάθος timing, Δευτέρα απόγευμα, παραμονή 25ης Μαρτίου, πριν τον εορτασμό της Ελληνικής Επανάστασης. Όμως, κάποια ζητήματα αξίζουν να συζητιούνται οποιαδήπoτε στιγμή.

Ας θέσουμε, λοιπόν, τις απαιτούμενες βάσεις για τούτη τη συζήτηση. Το “star system” μου φαίνεται comme ci comme ça, αλλά αποτελεί ένα χρήσιμο εργαλείο κοινωνικής παρατήρησης.

Μέσα από τα δημόσια πρόσωπα, που οι περισσότερες/-οι γνωρίζουμε, μπορούμε να παρατηρήσουμε κοινωνικές δομές, πρότυπα και νοοτροπίες που διαιωνίζονται. Δε θα υπεισέλθω σε σχολιασμό ατόμων ή διαμάχες μεταξύ τους, αλλά στα κοινωνικά μηνύματα που μεταδίδουν, συνειδητά ή ασυνείδητα.

“Είμαι νοικοκυρά και είμαι περήφανη”, δήλωσε η Αντελίνα Βαρθακούρη, γούστο της και καπέλο της, θα πω εγώ! Ως υποκείμενο με αυτοδιάθεση, έχει κάθε δικαίωμα να επιλέξει τον τρόπο ζωής της. Το ζήτημα όμως δεν είναι η προσωπική της επιλογή, αλλά η γενικότερη κοινωνική συνθήκη που περιβάλλει αυτή την επιλογή.

Η οικιακή εργασία αποτελεί μη αμειβόμενη εργασία. Για αιώνες, οι γυναίκες που είχαν και έχουν επιφορτιστεί με αυτές τις εργασίες δεν αμείβονται, παρά το γεγονός ότι η ίδια δουλειά αμείβεται όταν εκτελείται από τρίτους. Σκεφτείτε, για παράδειγμα, όταν προσλαμβάνουμε κάποιον/α για να μας βοηθήσει με τις οικιακές εργασίες, πληρώνουμε τις αντίστοιχες εργατοώρες του/της. Όταν όμως το κάνει μια γυναίκα μέσα στο ίδιο της το σπίτι, θεωρείται αυτονόητο και δεν αναγνωρίζεται ούτε ως εργασία ούτε ως συμβολή στην οικονομία.

Στην Ελλάδα, συνεχίζουμε να κινούμαστε κυκλικά γύρω από το κοινωνικοϊστορικό μας εγώ, χωρίς να επιτυγχάνεται ουσιαστική πρόοδος.

Εάν μια γυναίκα έχει την οικονομική δυνατότητα και επιθυμεί να μείνει στο σπίτι, είναι δικαίωμά της. Όμως, τι γίνεται με τον έμφυλο καταμερισμό εργασιών για τη μεγάλη μερίδα γυναικών που εργάζονται και παράλληλα έχουν επιφορτιστεί και με τις οικιακές εργασίες; Τι γίνεται με τις μονογονεικές οικογένειες, όπου μία/ ο ένας γονέας έχει επιφορτιστεί με την οικονομική συντήρηση της οικογένειας και τις οικιακές εργασίες; Σε αυτό το σημείο, δυστυχώς, η κοινωνία μας δεν έχει κάνει μεγάλα βήματα προόδου.

Ακόμα και σήμερα, η γυναίκα θεωρείται η κατεξοχήν υπεύθυνη για το σπίτι, ακόμα και αν εργάζεται τις ίδιες ώρες και υπό τις ίδιες συνθήκες με τον σύντροφό της. Το κοινωνικό στερεότυπο απαιτεί από εκείνη να είναι και “προκομμένη”, να ξέρει να μαγειρεύει, να καθαρίζει, να φροντίζει την οικογένεια. Άλλωστε πως θα γίνει σωστή και καλή μάνα; Το αντρικό φύλο, αντίθετα, παραμένει σε μεγάλο βαθμό απαλλαγμένο από αυτές τις απαιτήσεις. Πολλοί νέοι άνδρες, μάλιστα, δεν γνωρίζουν καν πώς να κάνουν βασικές δουλειές του σπιτιού, επειδή, είτε στο γονικό τους σπίτι είτε στη φοιτητική τους ζωή, υπήρχε μια μητέρα που αναλάμβανε αυτές τις ευθύνες.

Μια πρόσφατη έρευνα του ΟΗΕ αναφέρει ότι οι γυναίκες και τα κορίτσια περνούν 2,5 φορές περισσότερες ώρες σε μη αμειβόμενες οικιακές εργασίες σε σύγκριση με τους άνδρες. Αναλογιστείτε τον χαμένο χρόνο που στερούνται από την προσωπική τους ανάπτυξη, την εκπαίδευση, τη χαλάρωση ή τις δραστηριότητές τους. Και όλα αυτά, γιατί; Επειδή τα έμφυλα στερεότυπα συνεχίζουν να τους επιβάλλουν έναν ρόλο που θα έπρεπε να είναι κοινός για όλα τα μέλη ενός νοικοκυριού.

Ο έμφυλος καταμερισμός εργασιών, ειδικά στον τομέα των οικιακών εργασιών, πρέπει να αλλάξει, τόσο σε επίπεδο αντίληψης όσο και σε πρακτικό επίπεδο. Η φράση “και εγώ βοηθάω τη γυναίκα μου στις δουλειές του σπιτιού” είναι ενδεικτική του προβλήματος. Τι σημαίνει “βοηθάω”; Οι δουλειές του σπιτιού είναι υποχρέωση και των δύο, όταν ζουν στον ίδιο χώρο. Δεν είναι “βοήθεια”, είναι ευθύνη. Η αλλαγή πρέπει να ξεκινήσει από την ανατροφή των παιδιών μας, από το εκπαιδευτικό σύστημα και από την ίδια την κοινωνική κουλτούρα.

Αν θέλουμε πραγματικά μια ισότιμη κοινωνία, πρέπει να αποδομήσουμε τις αντιλήψεις που συντηρούν τις ανισότητες. Η ισότητα δεν είναι απλώς μια ιδεολογική τοποθέτηση, αλλά μια πρακτική στάση ζωής που ξεκινά από την καθημερινότητα. Και αυτή η αλλαγή δεν είναι ευθύνη μόνο των γυναικών, αλλά όλων μας.

Πηγή Εικόνας: pexels / magda ehlers