Έμπνευση=Καινοτομία

Λέξεις: Θανάσης Μπάμπαλης

Μια συνηθισμένη ερώτηση σε ένα σχεδιαστή είναι “πού” ή “πώς βρίσκεις έμπνευση”.

Έχω την αίσθηση πως δεν υπάρχει σχεδιαστής που να μη δυσκολεύεται να απαντήσει σε αυτή την ερώτηση, ενώ την αντιμετωπίζουν οι περισσότεροι, πολύ συχνά, με αμηχανία. Η αλήθεια είναι πως η απάντηση είναι ιδιαίτερα δύσκολη, καθώς η έμπνευση δεν είναι αποτέλεσμα ευθύγραμμης ή λογικής σκέψης.

Στο “δικό” μου κόσμο, το σχεδιασμό αντικειμένων -αυτόν που γνωρίζω καλύτερα-, η διαδικασία σκέψεων που οδηγούν στην έμπνευση είναι ακόμα πιο χαοτική λόγω του πλήθους και της πολυπλοκότητας των δεδομένων μια και στη διαδικασία σχεδιασμού η συνταγή που συνήθως παράγει καινοτομία περιλαμβάνει πολλά επίπεδα συλλογής και καταγραφής πληροφοριών σχετικές με το αντικείμενο σχεδιασμού.

Η ανάλυση όλων των δεδομένων συνιστά τη δημιουργία ενός πλαισίου δράσης (πλαίσιο περιορισμών και ευκαιριών) πριν ακόμα ξεκινήσει η σύνθεση – σχεδιασμός. Η διαδικασία μέχρι εδώ είναι απολύτως ευθύγραμμη και λογική. Ο σκοπός του πλαισίου είναι να καθορίσει τις παραμέτρους αντιμετώπισης του σχεδιαστικού προβλήματος. Το πλαίσιο αυτό μπορεί να έχει την μορφή μιας σχετικά μεγάλης λίστας με πολλές και αντικρουόμενες ενδείξεις και πληροφορίες.

Η σύνθεση – σχεδιασμός ξεκινάει με την επεξεργασία αυτής της λίστας/πλαίσιο και τη δημιουργία ιδεών που καλύπτουν τα ζητούμενα. Το πλαίσιο όμως αυτό είναι ασφυκτικό. Η διαδικασία της σύνθεσης γίνεται χαοτική και κουραστική λόγω του πλήθους των πληροφοριών που έχει συλλέξει ο σχεδιαστής. Η έμπνευση (η καινοτομία) έρχεται μόνο όταν ο σχεδιαστής καταφέρει να βγεί από το πλαίσιο που έχει δημιουργήσει και μπορέσει να δει την συνολική εικόνα του προβλήματος από μια απόσταση. Έχει τότε την ευκαιρία να κάνει την υπέρβαση, παρακάμπτοντας κάποιους περιορισμούς του πλαισίου που ο ίδιος δημιούργησε, και να δημιουργήσει καινοτομία.

Η στιγμή της έμπνευσης, όταν έρχεται, φαίνεται να συμβαίνει τυχαία. Συμβαίνει σχεδόν πάντα όταν το μυαλό έχει καθαρίσει και έχει απομακρυνθεί από την πίεση του πλαισίου δράσης, όταν ο σχεδιαστής εκτελεί κάποια καθημερινή ρουτίνα όπου δεν χρειάζεται να σκέφτεται και απλά ενεργεί μηχανικά (π.χ. όταν οδηγεί). Η έμπνευση είναι αποτέλεσμα ασυνείδητης λειτουργίας του εγκεφάλου, ο οποίος συνθέτει μόνος του τις πληροφορίες και δημιουργεί πιθανά σενάρια λύσεων. Πολλές φορές αυτά τα σενάρια είναι – σε πρώτη ανάγνωση – “τρελά” και μη λογικά, αλλά μετά από περαιτέρω σκέψη εκλογικεύονται και η λύση (ωσάν όραμα) βρίσκεται μπροστά στα μάτια του σχεδιαστή…

Όσο πιο καινοτόμο το αποτέλεσμα του σχεδιασμού τόσο πιο δύσκολο είναι να συνδέσεις εύκολα αυτό που ζητήθηκε από το σχεδιαστή με αυτό που παρουσιάζει σαν λύση του προβλήματος.

Η έμπνευση μεταφράζεται σε καινοτομία. Η καινοτομία παράγει δυνητικά επιτυχημένα προιόντα προς πώληση. Η Ελλάδα χρειάζεται την καινοτομία όσο κάθε χώρα, και ιδιαίτερα σε αυτές τις δύσκολες εποχές όπου πρέπει να δημιουργήσει ανταγωνιστικά προιόντα και υπηρεσίες που θα βοηθήσουν στην ανάπτυξή της και να θέσει τις βάσεις για το μέλλον. Η καινοτομία και συνεπώς η έμπνευση επιτυγχάνονται μόνο σε ένα περιβάλλον ομαδικής δουλειάς και συνέργειας μεταξύ ανθρώπων με κοινό όραμα και στόχους.

Ας βγούμε, λοιπόν, από το πλαίσιο δράσης του μυαλού που επισκιάζει την έμπνευση προσβλέποντας στη δημιουργία των δικών μας καινοτόμων ιδεών και προιόντων.