Ένα άλλο βλέμμα πάνω στην παλιά παραλία

Λέξεις: Τάσος Μουρατίδης

Φαίνεται, λοιπόν, ότι και το νέο Δημοτικό Συμβούλιο είναι αποφασισμένο να προχωρήσει την ιδέα της επέκτασης της παλιάς παραλίας με ξύλινη εξέδρα («ντεκ») σε πλάτος 10 μέτρων.

Ειλικρινά, ήλπιζα ότι κάποια στιγμή θα παρθεί απόφαση από κάποιαν Δημοτική Αρχή, το έργο αυτό να σταματήσει. Να σταματήσει και να αναπροσαρμοστεί, να αναβαθμιστεί σε ένα έργο, το οποίο, εκτός του πρόσθετου χώρου για τους περιπατητές (μέτρο σωστό και απαραίτητο), θα εκπληρώνει και άλλους δυο σημαντικούς στόχους:

Α. Κυκλοφοριακούς/ Πολεοδομικούς, με πεζοδρόμηση της λεωφόρου Νίκης Β. Αισθητικούς/ Περιβαλλοντικούς, με ανάπτυξη πρασίνου και με δημιουργία θυλάκων «περιβαλλοντικής ανάσας» για κατοίκους και επισκέπτες.

Η γοητεία που ασκεί σήμερα η Λ. Νίκης είναι αποκλειστικά συναισθηματική, είναι η εικόνα που μας συνδέει με το «παλιό», με την ιστορία της πόλης, τότε που η παραλία είχε διώροφα και τριώροφα κτίρια, το τραμ, τις ψαρόβαρκες και τα μπρίκια, ίσως και το πανέμορφο περιτείχισμα του Λ. Πύργου. Με την εικόνα αυτήν είμαστε συναισθηματικά δεμένοι και σίγουρα όχι γοητευμένοι από την σημερινή.

Αισθητικά, η σημερινή όψη της παραλίας, με εξαίρεση τους φανοστάτες και τα σκαλάκια των ψαράδων από το παρελθόν, δεν προσφέρει απολύτως τίποτε : τραπεζοκαθίσματα, τσιμέντο και άσφαλτος. Είναι καιρός αυτή η εικόνα να αναστραφεί. Το πιο σημαντικό τοπόσημο της πόλης πρέπει απαραίτητα να αναβαθμιστεί αισθητικά, να αντανακλά τα χρώματα και τις πτυχές μιας διαδρομής μέσα στον χρόνο και να γίνει πιο φιλικό προς τους κατοίκους και το περιβάλλον.

Ως προς το θέμα της κυκλοφορίας οχημάτων στην Λ. Νίκης, νομίζω ότι η μετατροπή σε πεζόδρομο ή σε κάποια οδό ήπιας κυκλοφορίας είναι το αυτονόητο και, μάλλον, νομοτελειακό. Αργά ή γρήγορα, η ανάγκη για μετεξέλιξη του αστικού περιβάλλοντος, η ευαισθητοποίηση και οι προτεραιότητες των πολιτών, οι αρνητικές επιπτώσεις της κυκλοφορίας των οχημάτων, όλα αυτά μαζί και πολλά άλλα, θα οδηγήσουν αναπότρεπτα στην μετάβαση από την αστική οδό στον πεζόδρομο. Το θέμα είναι, γιατί αυτό να μην γίνει όσο το δυνατό νωρίτερα. Η αναβάθμιση της πόλης θα είναι εντυπωσιακή.

Από πλευράς τεχνικής-κατασκευαστικής, στο νέο έργο, θα μπορούσε μια λωρίδα κυκλοφορίας να μετατραπεί σε χώρο πρασίνου και συγχρόνως, στο κρηπίδωμα, ή ακόμα και στην (όχι απαραίτητα) ξύλινη εξέδρα, να προστεθούν στοιχεία που να εκφράζουν την φυσιογνωμία της πόλης. Εξαιρετικό τέτοιο παράδειγμα η Βαρκελώνη. Στο εξωτερικό όριο του υφιστάμενου κρηπιδώματος, ίσως μπορεί να προβλεφθεί μια δενδροστοιχία, ενώ και το θέμα του φωτισμού είναι κρίσιμο. Η θαλάσσια και η παράκτια μηχανική θα πρέπει να έχουν τον πρώτο λόγο στον σχεδιασμό του νέου έργου και στον υψομετρικό σχεδιασμό της επέκτασης και του υφιστάμενου κρηπιδώματος απέναντι σε ακραία κλιματικά φαινόμενα.

Στην εικόνα της μακέτας του έργου της επέκτασης με ξύλινο «ντεκ», φαίνεται κυκλοφορία οχημάτων στην Λ. Νίκης και μια «γυμνή» ξύλινη εξέδρα, που προσφέρει περισσότερο χώρο περιπάτου αλλά όχι και αισθητική αναβάθμιση.

Με όλον τον σεβασμό στην άποψη των εμπνευστών της πρότασης του έργου, καθώς και στον σχεδιασμό από πλευράς μελετητών, θα πρέπει να πω ότι η πρόταση αυτή δεν συμβάλλει ούτε στην αισθητική, ούτε στην κυκλοφοριακή αναβάθμιση της παλιάς παραλίας. Εκείνο που προβάλλει η μακέτα είναι ένα τοπίο χωρίς ταυτότητα, χωρίς ανάσα ζωής και, δίπλα, το αυτοκίνητο να απειλεί περίοικους, παρατηρητές και διαβάτες. Δεν θα θέλαμε κάτι καλύτερο, κάτι πιο όμορφο και πιο φιλόξενο;

Επειδή, όμως, πρέπει πάντοτε να βάζει κανείς ένα ερωτηματικό σε υποκειμενικούς αφορισμούς, έψαξα να βρω ανάλογα παραδείγματα πόλεων με θαλάσσιο μέτωπο, παρόμοιο με αυτό της μακέτας του έργου. Δεν τα κατάφερα. Βρήκα, ωστόσο, πολλά παραδείγματα πόλεων με πανέμορφα, ειδικά διαμορφωμένα, μέτωπα : Βοστώνη, Βανκούβερ, Κάλιαρι, Νίκαια, Οσλο, Πόρτλαντ, Bαρκελώνη, και πολλές, πάρα πολλές, άλλες παραθαλάσσιες ή παραποτάμιες πόλεις, όπου το υγρό στοιχείο συνδέεται με το στεριανό περιβάλλον αρμονικά, με διακριτική, ή και χωρίς καθόλου, παρουσία αυτοκινήτου.

Σε καθεμία από τις πόλεις αυτές, η διαμόρφωση του μετώπου είναι – και πρέπει να είναι- διαφορετική. Εκεί αντανακλάται η φυσιογνωμία του τόπου, η ιστορία, οι προσδοκίες και η αντίληψη για την νέα εποχή. Κάπως έτσι θα μπορούσε να είναι αύριο και η παλιά παραλία της Θεσσαλονίκης. Με χρώμα από την ιστορία και πινελιές από ένα κάλεσμα που ολοένα και δυναμώνει, ένα κάλεσμα για ένα πιο ανθρώπινο, πιο καλαίσθητο και πιο φιλικό προς τους πολίτες περιβάλλον.

*Ο Τάσος Μουρατίδης είναι πολιτικός μηχανικός.