Ένας φωτογράφος χωρίς ιδιότητες

Φωτογράφος του δρόμου, αυτοδίδακτος, ο Σπύρος Στάβερης ξεκινά τη φωτογραφική του πορεία με ένα ταξίδι που χρηματοδοτεί μόνος του στην Τουρκία το 1987. Γυρίζει τον κόσμο και φωτογραφίζει. Έλκεται από τις παραστάσεις του δρόμου και επηρεάζεται καταλυτικά από τον κινηματογράφο. Οι εικόνες του ντύνουν ρεπορτάζ και άρθρα του περιοδικού τύπου από το 1990 και έπειτα. Δεν είναι μόνο τα κορίτσια της οδού Αθηνάς, τα “σκυλάδικα”, η λούμπεν Αθήνα, το lifestyle της κοσμικής νύχτας, οι καλτ φιγούρες που χαρακτηρίζουν τον Στάβερη. Ο υπερρεαλισμός και η σχέση του με την πόλη τον σπρώχνουν στο αστικό τοπίο, εξερευνά τη διονυσιακή πλευρά των νησιώτικων πανηγυριών, καταγράφει στιγμές από την καθημερινή ζωή, επώνυμοι και ανώνυμοι περνούν μπροστά από τον φακό του.

Ο Σπύρος Στάβερης αποφεύγει το «εύκολο» και ό,τι αντιλαμβάνεται ως φολκλόρ πρόσληψη της ελληνικότητας και φωτογραφίζει αυτό που τον περιβάλλει. Η φωτογραφία σταδιακά τον κατακλύζει και γίνεται ζωτική του ανάγκη. Η έννοια του «θεάματος» αποτελεί κεντρικό προβληματισμό του έργου του, αλλά με ανεστραμμένη τη σημασία του: Ο ίδιος δίνει καινούργιο νόημα σε εικόνες της «κοινωνίας του θεάματος» που μοιάζουν οικείες στον καθένα, για να μας τις προσφέρει ξανά σμιλεμένες από την πλάγια ματιά του.

Είναι ένας «φωτογράφος χωρίς ιδιότητες», όπως χαρακτηρίζει και ο ίδιος τον εαυτό του. O κόσμος που δημιουργεί και παρουσιάζεται στην έκθεση περιλαμβάνει το έργο μιας ζωής, και συμπεριλαμβάνει σχεδόν κάθε έκφανση της. Οι ενότητες της έκθεσης το καθιστούν πρόδηλο. Ξεκινά με την «Αρχή», τα πρώτα χρόνια του δημιουργού στο Παρίσι και στην Αθήνα, συνεχίζει με την «Αναζήτηση», τα ταξίδια του που προέκυψαν είτε μέσα από αναθέσεις ή από προσωπική του πρωτοβουλία. Η επόμενη ενότητα είναι το «Θέαμα», όπου κανείς συναντά εικόνες από την κηδεία του αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου μέχρι σκηνές τσίρκου και δημοτικών εκλογών, ενώ στους «Πρωταγωνιστές» υπάρχουν εικόνες από την κοσμική ζωή όπως αποτυπώνονταν σε περιοδικά της εποχής, αλλά και πρωταγωνιστών του δρόμου.

Πριν το τέλος είναι τα «Παρασκήνια» – οίκων ανοχής, στούντιο ριάλιτι, κατασκευασμένων σκηνών που παραπέμπουν σε συμβολισμούς. Τέλος, έρχεται η «Γιορτή»: τα πανηγύρια στα νησιά, το ελληνικό καλοκαίρι. «Ένας κόσμος» πράγματι, «χωρίς περιθώρια».

* Ο Βαγγέλης Ιωακειμίδης είναι διευθυντής του Μουσείου Φωτογραφίας

** Φωτογραφίες: Ελένη Βράκα, Σπύρος Στάβερης

*** Η έκθεση του Σπύρου Στάβερη στο Μουσείο Φωτογραφίας θα διαρκέσει έως τις 4 Δεκεμβρίου.