Ενθάρρυνση: Πώς να πλησιάσουμε σε μια τόσο σημαντική στάση ζωής

Λέξεις: Νάσος Μάντζιος

Ο Carl Rogers έλεγε ότι οι άνθρωποι εξελισσόμαστε σαν την ‘πατάτα στη σκιά’! Κάπως έτσι δόμησε και την προσωποκεντρική του προσέγγιση βέβαια στην ψυχολογία. 

Περιέγραφε πώς η ξεχασμένη αποθηκευμένη πατάτα στη σκονισμένη σκιά του υπογείου θα αναπτυχθεί μέχρι το σημείο όπου το λούζει το φως!

 Αυτά τα θλιβερά, ακανθώδη βλαστάρια θα μεγάλωναν 2 ή 3 πόδια σε μήκος καθώς έφταναν προς το μακρινό φως του παραθύρου. 

Η ζωή δεν θα τα εγκατέλειπε, ακόμα κι αν η πατάτα δεν μπορούσε να ανθίσει υπό φυσιολογικές συνθήκες.

Η ενθάρρυνση σε γενικές γραμμές αφορά μία διαδικασία κατά την οποία συγκεντρώνουμε την προσοχή μας στο ‘φως’ που εκπέμπει ο διπλανός μας. 

Αναδεικνύουμε τα θετικά σημεία των παιδιών μας ή των ανθρώπων που συναναστρεφόμαστε και σε ό,τι ωφέλιμο ή θετικό κάνουν, για να τους καλλιεργήσουμε την αυτοπεποίθηση και την εκτίμηση στον εαυτό τους, καθώς και την πίστη στις ικανότητές τους.

Ο Alfred Adler ήταν αναμφισβήτητα ο πρώτος ψυχολόγος που διατύπωσε εμπεριστατωμένα θεωρία για την ενθάρρυνση. Τη θεωρούσε βασικό χαρακτηριστικό της ανθρώπινης ανάπτυξης και κάθε ψυχοθεραπευτικής διαδικασίας. Πίστευε επίσης, ότι τα ανθρώπινα όντα είναι εγγενώς προσανατολισμένα προς το κοινωνικό συμφέρον – την επιθυμία να ανήκουν και να συνεισφέρουν στους άλλους και την κοινωνία.

Όταν οι άνθρωποι χάνουν το κοινωνικό τους ενδιαφέρον, χρειάζονται ενθάρρυνση. Πράγματι, ο αντλεριανός Rudolf Dreikurs θεώρησε την ικανότητα να ενθαρρύνεις τους άλλους ως το πιο σημαντικό χαρακτηριστικό όσο αφορά τη σύμπλευση με άλλους ανθρώπους.

‘Όση ανάγκη έχει το φυτό από νερό, άλλη τόση έχει το παιδί από ενθάρρυνση’, έλεγε!

Από τις καθημερινές συζητήσεις μεταξύ συντρόφων, τις εκτενείς έρευνες που έχουν γίνει όσο αφορά την μακροημέρευση των σχέσεων, τις οδηγίες που δίνει ένας προπονητής μπάσκετ, αλλά και στον τομέα του management σχετικά με τις ηγετικές δεξιότητες, η ενθάρρυνση είναι πανταχού παρούσα στην καθημερινή κοινωνική ζωή. Αποτελεί έναν από τους πιο συνηθισμένους τρόπους μέσω της οποίας τα άτομα εκφράζουν υποστήριξη το ένα για το άλλο.

Επιπλέον, στη βιβλιογραφία για την ανατροφή των παιδιών και την οικογενειακή επιστήμη, η ενθάρρυνση θεωρείται μια βασική διαδικασία μέσω της οποίας οι γονείς παρέχουν υποστήριξη στα μικρά παιδιά τους και ένας τρόπος φυσικά να ενισχύεται η ανθεκτικότητα της οικογένειας.

Πρακτικά, η ενθάρρυνση έχει να κάνει με φράσεις οι οποίες δε θίγουν προσωπικά τους συνανθρώπους μας όταν δεν ικανοποιούνται οι προσδοκίες μας, που δείχνουν παραδοχή, εμπιστοσύνη, που συγκεντρώνουν την προσοχή στη συνεισφορά, στην εκτίμηση, στα θετικά σημεία του απέναντι. Φράσεις που αναγνωρίζουν την προσπάθεια, τη βελτίωση, και που απέχουν πολύ από το πρότυπο της αποθαρρυντικής ‘τελειότητας’.

Πώς όμως μπορούμε να πλησιάσουμε σε μία τόσο σημαντική στάση ζωής;

• Η πίστη μας στα παιδιά αλλά και στους ανθρώπους γύρω μας είναι η πλέον ενθαρρυντική στάση! Κι αυτό γιατί το άτομο έχει αξία μόνο που υπάρχει! Ανεξαρτήτως επιτευγμάτων, ικανοτήτων, δεξιοτήτων.

• Συνήθως, η ενθάρρυνση έχει μία άρρηκτη σχέση με την αγάπη του εαυτού μας. Αυτό περιλαμβάνει τον αυτοσεβασμό, την αυτοεκτίμηση και τη συναίσθηση της υπερηφάνειας γιατί ‘είμαι αυτός που είμαι΄’!

• Οι ενθαρρυμένοι άνθρωποι αναλαμβάνουν την ευθύνη τους. Δεν τη μεταθέτουν σε άλλους. Είναι πολύ σημαντικό να μην αναζητούμε διαρκώς εξιλαστήρια θύματα. Να μη γινόμαστε ούτε θύματα οι ίδιοι, άλλα και να μη θεωρούμε ότι φταίνε οι άλλοι για ότι μας συμβαίνει επίσης.

• Η ενθάρρυνση πηγάζει από τη συνεργασία και όχι από τον ανταγωνισμό! Όσο πιο πολύ συνεργαζόμαστε τόσο πιο πολύ αποκτούμε την αίσθηση του ‘ανήκειν’.

• Έχει να κάνει και με τις επιλογές. Με εναλλακτικές λύσεις. Δεν δίνεις τελεσίγραφα όταν ενθαρρύνεις, δεν δίνεις διαταγές. Αυτό, στη διαπαιδαγώγηση των παιδιών είναι πολύ ισχυρό. Τους δίνουμε επιλογές, ελευθερία κινήσεων, μέσα σε πλαίσια κανόνων πάντα.

Μπορεί να είναι ιδιαίτερα δύσκολο να εφαρμόσουμε τεχνικές ενθάρρυνσης εάν δεν έχουμε καλά εκπαιδευτεί ή αν δεν έχουμε μεγαλώσει σε ενθαρρυμένο περιβάλλον, αλλά αν καταφέρουμε να χαιρόμαστε με τη μικρή πρόοδο, τότε μπορούμε να αναπτυχθούμε και να κερδίσουμε περισσότερα.

Η πατάτα του Carl Rogers λοιπόν, ακόμα κι αν δεν μπορούσε να ανθίσει υπό φυσιολογικές συνθήκες θα έψαχνε το φως όπως ο άνθρωπος ψάχνει την αναγνώριση, όπως ψάχνει να ‘ανήκει’, όπως υποσυνείδητα ψάχνει να ενθαρρυνθεί!