Αιώνια είδωλα: Bette Davis

Την ονόμασαν βασίλισσα του Χόλιγουντ. Γεννήθηκε στις 5 Απριλίου του 1908 και στις 6 Οκτώβρη του 1989, έφυγε από τη ζωή, αφήνοντας στο σινεμά μια μεγάλη και ένδοξη ιστορία που όμοια της λίγες σταρ δημιούργησαν. Τέσσερις γάμοι, εκατό ταινίες, εξήντα βραβεία και ογδόντα ένα χρόνια ζωής συνοψίζουν το μύθο.

Στις 5 Απριλίου του 1908, στο Lowell της Μασαχουσέτης, ο ουρανός έκρυβε μια τρομερή καταιγίδα. Ηλεκτρικές εκκενώσεις που οι ντόπιοι θυμόταν μετά για καιρό έσκιζαν τον ορίζοντα. Εκείνη τη μέρα η Ruthie Davis έφερνε στον κόσμο τη δεύτερη κόρη της, που την ονόμασαν Ruth Elisabeth. Μερικά χρόνια αργότερα θα άλλαζε το όνομα της σε Μπέτι, όταν διάβασε την νουβέλα του Μπαλζάκ Cousin Betty. Ο πατέρας ήταν δικηγόρος, ενώ η μητέρα αναγκάστηκε να δουλέψει και ασχολήθηκε με τη φωτογραφία. Οι γονείς χώρισαν όταν η Μπέτι ήταν σε πολύ μικρή ηλικία και μαζί με τη μητέρα της και την αδερφή της την Barbara μετακόμισαν στη Νέα Υόρκη. Εκεί σπούδασε σε ιδιωτικά σχολεία και ασχολήθηκε με το χορό, μέχρι την πρώτη γυμνασίου που αποφάσισε πως αν κάτι της πηγαίνει αυτό ήταν μάλλον η ηθοποιία. Έτσι γράφτηκε στο Anderson´s Dramatic Scholl, με συμμαθήτρια τη Λούσι, για να γνωρίσει στα 20 της χρόνια τον George Cukor και να παίξει σε μια παράσταση στο Broadway. Την επόμενη χρονιά, στα 1930, η Universal βλέπει πρώτη ένα μεγάλο ταλέντο και την καλεί στο Χόλιγουντ. Μονάχα που ο άνθρωπος που έστειλαν να την παραλάβει από το σταθμό του τραίνου περίμενε μάλλον κάτι εκθαμβωτικό και γύρισε πίσω χωρίς εκείνη λέγοντας στα αφεντικά του: δεν είδα καμία που να μοιάζει με σταρ! Έμεινε σ’ αυτούς δυο χρόνια παίζοντας βαρετούς ρόλους που την απέδωσαν το χαρακτηρισμό ´´ little brown wren´´ και μετά έρχεται η δελεαστική πρόταση της Warner Brothers που δεν την αφήνει ασυγκίνητη. Επταετές συμβόλαιο και ένα δέσιμο που έκανε πολλούς να μιλάνε για τον τέταρτο αδερφό των Warner. Εκείνη την εποχή στο πανί θριάμβευαν γκλάμορους περσόνες, λαμπερές γυναίκες και πάντως διαφορετικής καλλονής πρόσωπα. Εκείνη σίγουρα δεν διέθετε εκθαμβωτική ομορφιά, αλλά μια ισχυρή προσωπικότητα που αντιστάθηκε σθεναρά ακόμα και στο Μακαρθισμό, αρνούμενη να καταδώσει συναδέλφους της. Συνήθιζε να λέει πως η καταγωγή της από τη Νέα Αγγλία και οι Γιάνκικες καταβολές της την έκαναν σκληρή και ικανή να επιβιώσει στο Χόλιγουντ. Στα 1935 έρχεται η πρώτη της υποψηφιότητα για το Dangerous και το πρώτο της Όσκαρ για να κερδίσει ένα δεύτερο λίγα χρόνια αργότερα, το 38 παίζοντας στην Jesebel. Στο μεταξύ αμέσως μετά το πρώτο της Όσκαρ ο ασυμβίβαστος χαρακτήρας της δεν άντεξε τους περιορισμούς που έθεταν διαρκώς τα μεγάλα στούντιο αποφάσισε να μετακομίσει στη Βρετανία, όπου τα πράγματα ήταν πιο φιλελεύθερα και να δουλέψει εκεί. Όμως οι κυρώσεις της Warner για το σπάσιμο του συμβολαίου την ανάγκασαν να επιστρέψει. Η εμφάνιση της στην Τζεζεμπέλ του William Wyller, με το προκλητικό φόρεμα και την ακόμα πιο προκλητική συμπεριφορά της γυναίκας που παρέσερνε τους άνδρες στην αγκαλιά της και έβαζε μετά το γιο της να τους σκοτώνει, άφησε εποχή και την καθιέρωσε ανάμεσα στις πιο ακριβοπληρωμένες σταρ! Η καριέρα της χωρίζεται σύμφωνα με την ίδια στην πρό και μετά Τζεζεμπέλ εποχή. Μια φοβερή βαμπ είχε γεννηθεί. Με εντυπωσιακά μάτια, σήμα κατατεθέν, που τραγουδήθηκαν χρόνια αργότερα από την Cim Carnes, ύφος σκύλας δόσεις φιλοδοξίας και τραγωδίας και πάντα ένα σύννεφο καπνού από τσιγάρα που δεν έσβηναν ποτέ.  

Η μεγάλη καριέρα

Στα 1942, μεσούντος του πολέμου ήταν η πιο ακριβοπληρωμένη σταρ της Αμερικής. Δεν ήταν όμως αυτό που την ενδιέφερε. Αποφάσισε να αφοσιωθεί στην Hollywood Canteen, μια οργάνωση που βοηθούσε τους στρατιώτες. Μεταμόρφωσε ένα night club του Λος Άντζελες σε χώρο δημιουργίας και χρόνια αργότερα δήλωσε πως είναι από τα πράγματα που την έκαναν περήφανη στη ζωή της. Αργότερα τιμήθηκε με ειδικό βραβείο για τη δράση της. Παράλληλα γύριζε διαρκώς ταινίες αφού δεν σταμάτησαν στιγμή να τη ζητούν. Κορυφαία στιγμή στις ΄΄Μικρές Αλεπούδες΄΄. Οι υποψηφιότητες για Όσκαρ συνεχίζονται και έφτασαν συνολικά τις δέκα. Οι ταινίες αναρίθμητες. Παράλληλα φτιάχνει και τη ζωή της. Ο πρώτος της γάμος με τον Harmon Ham Nelson, έγινε το 32 και χώρισε το 39 για να παντρευτεί ένα χρόνο αργότερα τον Arthur Farnsworth με τον οποίο έμεινε μέχρι το θάνατο του το 43 ενώ δυο χρόνια αργότερα θα παντρευτεί τον William Grant Sherry με τον οποίο έμεινε πέντε χρόνια και απέκτησε την κόρη της Barbara με την οποία η σχέση της δεν εξελίχθηκε ομαλά. Ο τέταρτος γάμος της ήταν με τον Gary Merrill κράτησε δέκα χρόνια μέχρι το 60 και στη διάρκεια του υιοθέτησε δυο παιδιά, τον Michael και την Margo. Από το εξήντα μέχρι το τέλος της ζωής της πέρασε μια μοναχική περίοδο με πολλά προβλήματα υγείας που ξεκίνησαν με μια οστεομυελίτιδα στο σαγόνι που υπέστη παραμόρφωση. Παρά τα προβλήματα και τις ατυχίες που την βρήκαν η ίδια οπλίστηκε με τεράστια υπομονή και ανέπτυξε έντονα το αίσθημα του δικαίου και τη δυνατότητα να ξεχωρίζει το σωστό από το λάθος. Παράλληλα υπήρξε τρομερά αισιόδοξη. ΄΄Προσπάθησα πάντα να φαίνομαι καλά, γιατί ήμουν δημόσιο πρόσωπο και το όφειλα στον κόσμο. Βλέπω όμως ότι οι νέοι δεν το κάνουν συχνά και είναι κακό για τον κόσμο΄΄.  Βαθιά ευγενής, μιλούσε πάντα σε όλους στο πληθυντικό και αρνούνταν να αποκαλέσει κάποιον με το μικρό του όνομα. Είχε επίγνωση της εξωτερικής της εμφάνισης και συχνά έλεγε πως επειδή την έβαζαν να παίζει μεγάλες γυναίκες από τα εικοσιπέντε της δεν ένοιωσε ποτέ την απώλεια της ομορφιάς όπως για παράδειγμα η Τζιν Χάρλοου, και έτσι γέρασε μάλλον φυσιολογικά. Ίσως για αυτό έπαιζε μέχρι τα ογδόντα της χρόνια, για έξι συνεχόμενες δεκαετίες. Ουσιαστικά χάρη σε κείνη δημιουργήθηκε ένα νέο είδος γυναικείας παρουσίας, ανεξάρτητης, σε ένα χώρο που ανδροκρατούνταν, που μπορούσε να διεκδικεί το γράψιμο ρόλων πέρα από τα καθιερωμένα. ΄΄Δεν το έκανα ούτε για τα λεφτά, ούτε για τη δόξα. Ήθελα απλά να είμαι η καλύτερη και αγαπούσα πολύ τη δουλειά μου΄΄. Το πόσο σημαντική ήταν η παρουσία της στο Χόλιγουντ συνοψίζεται στον τίτλο η βασίλισσα που της αποδόθηκε, στο βραβείο American Film Intsitute´s Lifetime Achievement, που για πρώτη φορά το ’77 δόθηκε σε γυναίκα ηθοποιό. Και στα λόγια του  Scott Whiteleather: ´΄Ήταν απλά η βασίλισσα του Χόλιγουντ. Η μεγάλη κυρία της Αμερικάνικης σκηνής. Η καριέρα της άρχισε όταν τα αστέρια ήταν αληθινά αστέρια. Η δύναμη που απέκτησε μοιάζει απαράμιλλη΄΄.

Τα πάθη και τα σφάλματα

Αν και έπαιξε σε πολλές μέτριες ταινίες, αφού υπήρξαν χρονιές που γύριζε δεκάδες,  τα λάθη που έκανε θεωρούνται ελάχιστα. Ένα από αυτά ήταν η απόρριψη του ρόλου της Scarlett O´Hara στο ΄΄Όσα παίρνει ο άνεμος΄΄, γιατί το ρόλο του Rhett Butler θα έπαιζε ο Errol Flynn. Σταθμός στην καριέρα της το ΄΄Όλα για την Εύα΄΄ του  Josef Mankiewicz με την Μέριλιν Μονρό στο πλάι της. Παραδέχτηκε πολλές φορές τα λάθη της και τις έχθρες της. Κυρίως στις συνεντεύξεις της και στα βιβλία που έγραψε, όπου δεν δίστασε να χαρακτηρίσει την Faye Dunaway μη επαγγελματία, την Joan Collins ματαιόδοξη, τον Bob Hope ζηλιάρη.

Η πιο μεγάλη φημολογούμενη κόντρα της όμως θεωρείται αυτή με την Joan Crawford. Συναντήθηκαν στο πλατό των γυρισμάτων του θρυλικού ΄΄Τι απέγινε η Μπέιμπι Τζέιν;΄΄. Δυο παλιές αδερφές, δόξες της σόου μπίζνες στο τέλος τους, κατασπαράσσονται. Ένα φιλμ σταθμός στην ιστορία του σινεμά και μια συνάντηση γιγάντων που τέλειωσε τυπικά με μια φωτογραφία που της αφιέρωσε η Τζόαν με την αφιέρωση: Στη Μπέτι, ήταν εντυπωσιακό, ο θεός να σε ευλογεί, με αγάπη Τζόαν. Πολλά έχουν γραφτεί και ειπωθεί για τη μεταξύ τους σχέση. Τα καμαρίνια τους ήταν δίπλα δίπλα. Η Μπέτι, δώδεκα χρόνια μετά το θάνατο της Τζόαν εξομολογήθηκε πως ποτέ δεν υπήρξε στην πραγματικότητα έχθρα αλλά και ποτέ δεν την γνώρισε καλά στην πραγματικότητα. ΄΄Στο μυαλό του κοινού είμαστε αντίπαλες. Δεν ήταν έτσι. Ήμασταν απλά άλλου τύπου ηθοποιοί’’. Όσοι δούλεψαν μαζί τους τότε έλεγαν πως ήταν και οι δύο άψογες επαγγελματίες, γνώριζαν τα όρια τους και δεν τα ξεπερνούσαν ποτέ. Παρόλα αυτά δηλητηριώδη σχόλια σε παρέες ακούγονταν συχνά και ζήλια της μιας για την καριέρα της άλλης υπήρξε διάχυτη. Αργότερα η Μπέτι εξομολογήθηκε πως έπαιζε μόνο στη σκηνή, ενώ η Τζόαν μέσα από τους ρόλους προσπαθούσε να ξεπεράσει το παρελθόν της. Η καριέρα της δεν γινόταν για να φορά όμορφα ρούχα και να ζει μια γκλάμορους ζωή έλεγε, αφήνοντας αιχμές για την αντίζηλο. Στο πλατό κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων επειδή η Τζόαν διαφήμιζε την Pepsi εγκατέστησε ένα μηχάνημα της Coca Cola. Η απάντηση ήταν άμεση. Η Τζόαν για να την εκδικηθεί στην σκηνή που αναγκάζεται η Μπέτι να σύρει την ανάπηρη αδερφή της έβαλε πολλές πέτρες στην τσέπη για να είναι ασήκωτη! Η τελευταία κοινή τους στιγμή ήταν όταν η κόρη της Ντέιβις ακολουθώντας το παράδειγμα της κόρης της Τζόαν, που είχε βγάλει ένα βιβλίο-καταγγελία με τίτλο Mommy Dearest με αποκαλύψεις για τη μητέρα της, κυκλοφόρησε το 85 ένα σκανδαλώδες βιβλίο με τίτλο My Mother´s Keeper, που εξόργισε την Μπέτι που διέψευσε το περιεχόμενο του, δημοσιοποιώντας μια επιστολή που έλεγε πως όλα είναι αποκυήματα της φαντασίας της. ΄΄Τα πάθη μου, συνήθιζε να λέει, μοιάζουν με τα πέντε δάκτυλα που συγκεντρώθηκαν για να σχηματίσουν μια παλάμη. Όποιος ισχυρίζεται ότι δεν έκανε ούτε ένα εχθρό σε τούτη τη δουλειά δεν έχει θέση εδώ. Όλη μου η εμπειρία βασίστηκε στις ανθρώπινες σχέσεις. Είναι το μόνο που ικανοποιεί και αξίζει΄΄. Σε μια απονομή Όσκαρ, λίγο πριν το τέλος της κλήθηκε να δώσει το βραβείο σε ένα νεαρό ηθοποιό. Στη σκηνή ξέχασε τα λόγια που είχε ετοιμάσει και ένοιωσε μεγάλη ντροπή.

Από δω ως την αιωνιότητα

Η ζωή της χαρακτηρίστηκε σαν μια κούρσα με αυτοκίνητο σε μια μοναχική λεωφόρο. Σε μεγάλη ηλικία της δόθηκε λίγο πριν το τέλος η ευκαιρία να παίξει πλάι στην Lillian Gish και τον Vincent Price στις Φάλαινες του Αυγούστου, ένα μικρό αποχαιρετισμό των θρύλων στην τέχνη τους. Χτυπημένη από καρκίνο του μαστού, προχώρησε σε μαστεκτομή στα 75 της και υπέστη αποπληξία. Παρόλα αυτά συνέχισε να παίζει και μέχρι το θάνατο της, στις 6 Οκτωβρίου του 89 έκανε σχέδια και κάπνιζε σαν μανιακή. Στο τάφο της η επιγραφή γράφει πως τα κατάφερε με το δύσκολο τρόπο. Όχι άδικα. Στη διαθήκη της άφησε το ένα Όσκαρ στην επιστήθια φίλη της Kathryn Sernak και το άλλο στο γιο της. Στη μνήμη της οι δυο τους δημιούργησαν ένα ίδρυμα που τιμά και βοηθά νέους ηθοποιούς. Με μέλη όπως τον Robert Wagner και την Lauren Bacall τίμησαν αξιόλογα πρόσωπα όπως τη Meryl Streep το 1998. Για τις ανάγκες του ιδρύματος έβγαλαν σε δημοπρασία ένα από τα Όσκαρ της Μπέτι, το οποίο αγόρασε ο Steven Spielberg έναντι 578 χιλιάδων δολαρίων για να το χαρίσει μετά στην Ακαδημία. Οι Sunday Times την ανακήρυξαν  ως τη νούμερο δύο ηθοποιό όλων των εποχών. Η μεγάλη καριέρα της στο σινεμά και την τηλεόραση όπου πρωταγωνίστησε για δεκαετίες της απέφερε εξήντα ένα συνολικά μεγάλα βραβεία και υποψηφιότητες στα Όσκαρ, της Κάνες, τη Βενετία, τα Emmy και τα Bafta. ΄΄Είμαι καταδικασμένη σε μια αιωνιότητα καταναγκαστικής εργασίας. Κανένας καθορισμένος στόχος που πραγματοποιείται δεν με ικανοποιεί. Η επιτυχία αναπαράγει μόνο το νέο στόχο. Το χρυσό μήλο που καταβροχθίζεται έχει τους σπόρους. Είναι ατελείωτο.΄΄ Τα λόγια αυτά συνοψίζουν την φιλοσοφία της ζωής της.

Μπείτε και κάντε like εδώ για να ενημερώνεστε για όλα τα γραμμένα αποκλειστικά για το parallaximag.gr άρθρα.