Εθισμένοι στην κρίση

Φταίει το μνημόνιο για τον θάνατο μιας 23χρόνης κοπέλας μέσα στο αυτοκίνητο της; Φταίει το μνημόνιο για τις χωρίς ντροπή ανακοινώσεις πως ο θάνατος της προήλθε από ανακοπή καρδιάς και άρα δεν οφείλεται στις πλημμύρες; Το ελληνικό χάος και η σχεδόν ανύπαρκτη ποιότητα ζωής δημιουργήθηκαν στο σύνολο τους κατά την διάρκεια των τελευταίων τεσσάρων μνημονιακών ετών; Νοσταλγεί κανείς την Ελλάδα του 2008 ως τον ιδανικό τόπο για να ζει;

Οι απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα είναι σχεδόν αυτονόητες και μπορεί να τις δώσει ο καθένας από εμάς. Θεωρώ πως αυτές οι αυτονόητες απαντήσεις, καθώς και η βεβαιότητα ως προς το αποτέλεσμα τους, κρύβουν την απάντηση σχετικά με τα προβλήματα αυτού του τόπου. Η παθογένεια και η κάθε μορφής «σαπίλα» έχουν εισχωρήσει τόσο βαθιά στο DNA του λαού μας που οποιαδήποτε νέα απάτη, σκάνδαλο, κακοποίηση, ανομία και παραβίαση του Συντάγματος περνάει στα ψιλά γράμματα, σχεδόν απαρατήρητη. Θα μπορούσα να συνεχίσω την παράθεση προβλημάτων, σκανδάλων και παραβιάσεων αλλά δεν θα το κάνω, φοβούμενος μήπως καταλήξω γραφικός, καθώς ο καθένας από εμάς διαθέτει ανάλογες προσωπικές εμπειρίες και είναι σε θέση να κατανοήσει απολύτως τα λόγια μου.

Από την εποχή της μεταπολίτευσης γίνεται λόγος για διάφορες προσπάθειες που γίνονται με στόχο την πάταξη των προαναφερθέντων φαινομένων, την δημιουργία κράτους δικαίου και την υιοθέτηση της αξιοκρατίας ως τον απόλυτο τρόπο λειτουργίας του κράτους. Τι συμβαίνει όμως και τελικά δεν αλλάζει τίποτα; Μας λένε ψέματα; Κοροϊδεύουν τον λαό; Αν όλα τα προαναφερθέντα συμβαίνουν τότε ποιος είναι ο λόγος που ο λαός συνεχίζει και παρέχει στήριξη σε κρατικούς μηχανισμούς που τον εξαπατούν;

Η εύκολη απάντηση είναι πως ο λαός είναι «χαζός» και πως η πλειοψηφία του πληθυσμού έχει ήδη βολευτεί και εξυπηρετηθεί από το σύστημα. Θα μου επιτρέψετε να αμφιβάλλω.

Σκεπτόμενος λίγο βαθύτερα καταλήγω πως το πρόβλημα του τόπου δεν είναι οι «χαζοί» και «βολεμένοι» του κάτοικοι αλλά οι έννοιες της «συνήθειας» και της «απάθειας». Είναι προφανές πως δεν αποτελεί φετίχ των πολιτών η επανειλημμένη διακυβέρνησή τους από τα ίδια πολιτικά κόμματα καθώς και η μετατροπή τους σε θύματα εξαπάτησης, βίας, εκμετάλλευσης και γενικότερης ταλαιπωρίας, αλλά έχουν συνηθίσει τα παραπάνω σε τέτοιο βαθμό που τους φαίνονται σαν ένα ακόμη κομμάτι της καθημερινότητάς τους. Αυτό το αίσθημα συνήθειας μπορώ να το παρομοιάσω με το αίσθημα που νιώθει κάποιος όταν επιστρέφει στην χώρα μετά από παραμονή ή διακοπές στο εξωτερικό. Στην αρχή αισθάνεται πως όλα τον πνίγουν, θεωρεί πως δεν ταιριάζει εδώ, πως η Ελλάδα θυμίζει τριτοκοσμικές, υποανάπτυκτες χώρες, πως ήρθε η ώρα για την αλλαγή και τότε ξαφνικά οι μέρες αρχίζουν να περνάνε, η συνήθεια επιστρέφει, όλα φαίνονται φυσιολογικά και τελικά άλλη μια προσωπική «επανάσταση» καταστέλλεται.

Η συνήθεια όμως δεν έρχεται μόνη της, φέρνει μαζί της και καταστάσεις όπως είναι η απαξίωση και η αδιαφορία· ο άνθρωπος κλείνεται στον εαυτό του, γίνεται πιο εγωιστής, έχει ως μοναδικό του στόχο την ικανοποίηση των προσωπικών του αναγκών και όταν κάποια στιγμή «ο κόμπος φτάσει στο χτένι» και αισθανθεί πως πρέπει να αντιδράσει, τότε ή θα ακολουθήσει τον δρόμο της μειοψηφίας και θα το κάνει με πράξεις, η θα επιλέξει μια πιο άνετη, μαζική μέθοδο, γράφοντας ένα πομπώδες status στα social media με τα επακόλουθα like, comments και retweets να απαλύνουν τον πόνο και να κατευνάζουν τα νεύρα του. Δημιουργείται δηλαδή ένας φαύλος κύκλος που οποίο θυμάμαι από τα τελευταία χρόνια, όπως θυμάμαι και την μάνα μου να μου από παιδί να μου λέει πως όλα θα αλλάξουν και πως όταν μεγαλώσω όλα θα είναι καλά. Τίποτα όμως δεν πρόκειται να είναι καλά εφόσον δεν αναθεωρήσουμε εμείς οι ίδιοι τον εαυτό και την προσωπικότητα μας και δεν αποβάλουμε κάθε μορφής κακή συνήθεια. Έτσι κι αλλιώς η συνήθεια δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια μη δημιουργική προσμονή του αγνώστου που έρχεται. Μια φορτισμένη αρνητικά λέξη την οποία χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δικαιολογήσουμε την αδυναμία μας να απαλλαγούμε από κάτι, συνήθως, κακό όπως το ποτό, το αλκοόλ και το τσιγάρο και η οποία μπορεί να δικαιολογηθεί όταν μιλάμε για γέροντες, υπερήλικες και αδύναμους αλλά σε εμάς τους νεότερους μπορεί να δικαιολογηθεί;

Σε αυτή τη περίοδο της κρίσης σε όλους τους τομείς μάλλον ήρθε η ώρα να αναρωτηθούμε: «Αυτό που μας αξίζει στη ζωή είναι η συνήθεια και οι συνέπειές της;»

*H φωτογραφία είναι του Δημήτρη Ζωγράφου της Stereosis