Fly Over και Σχέδιο Ανάπλασης ΔΕΘ: Εκτός αρχών Βιώσιμης Ανάπτυξης

Λέξεις; Γιάννης Μυλόπουλος

Δεν υπηρετούν όλα τα μεγάλα δημόσια έργα και όλες οι μεγάλες πολεοδομικές και χωροταξικές παρεμβάσεις στις πόλεις την υπόθεση της Βιώσιμης Ανάπτυξης. Ούτε αρκεί να βαφτιστεί ένα έργο ως βιώσιμο για να αποκτήσει το άλλοθι της αειφορίας.

Όπως πολύ συχνά στην ιστορία οι έννοιες της Ελευθερίας και της Δημοκρατίας έχουν χρησιμοποιηθεί σαν προσχήματα για εγκλήματα εναντίον της ανθρωπότητας, έτσι και σήμερα, τείνει να γίνει συνήθεια στο όνομα της Βιώσιμης Ανάπτυξης να διαπράττονται εγκλήματα τόσο σε βάρος του Περιβάλλοντος και του Κλίματος, όσο και σε βάρος της κοινωνικής ευημερίας.

Πρέπει λοιπόν να συμφωνήσουμε στις βασικές προϋποθέσεις που πρέπει να υπάρχουν και στα κριτήρια που πρέπει να πληρούνται ώστε ένα έργο να νομιμοποιείται ως έργο Βιώσιμης Ανάπτυξης.

Σύμφωνα με τις διακηρύξεις του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών για τα SDGs, για τους στόχους δηλαδή της Βιώσιμης Ανάπτυξης, (Sustainable Development Goals), για να χαρακτηριστεί μια παρέμβαση ή ένα δημόσιο έργο ως Βιώσιμο, υπάρχουν τέσσερα βασικά κριτήρια που πρέπει να πληρούνται:

1. Η ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΡΟΫΠΟΘΕΤΕΙ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ

Η ταυτόχρονη επίτευξη των στόχων της Οικονομίας, της Κοινωνίας και του Περιβάλλοντος που πρεσβεύει η παραδοχή της Βιώσιμης Ανάπτυξης, απαιτεί να εξετάζονται σε ενιαίο και ολοκληρωμένο πλαίσιο και όχι αποσπασματικά και ανεξάρτητα οι οικονομικές, οι κοινωνικές και οι περιβαλλοντικές συνιστώσες της Ανάπτυξης.

Σύμφωνα με αυτή την αρχή, ο,τιδήποτε εκτελείται αποσπασματικά και εκτός ενιαίου και ολοκληρωμένου σχεδιασμού δεν έχει χαρακτηριστικά βιωσιμότητας.

Το Fly Over, συνεπώς, το οποίο παραβιάζει κάθε έννοια ολοκληρωμένου κυκλοφοριακού σχεδιασμού, δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως έργο Βιώσιμης Ανάπτυξης.

Αφού οι όποιες μελέτες σκοπιμότητας και οι κυκλοφοριακές του μελέτες που εκπονήθηκαν σε αδιευκρίνιστες συνθήκες χαμηλής κυκλοφορίας σε εποχή Covid και lockdown, αγνοούν ή και υποεκτιμούν σκοπίμως τις συνέπειες στην πόλη και στην περιφερειακή οδό της μελλοντικής λειτουργίας των δύο Μέσων Μαζικής Μεταφοράς που ήδη εκτελούνται, των δυο γραμμών του Μετρό δηλαδή, της βασικής και της γραμμής Καλαμαριάς. Το ίδιο ισχύει και για τις δυο επεκτάσεις, δυτικά και προς αεροδρόμιο, που για ακατανόητους λόγους έχουν παγώσει από το 2018 και βρίσκονται στα συρτάρια.

Η παραβίαση της αρχής του ολοκληρωμένου κυκλοφοριακού σχεδιασμού της πόλης, γίνεται άκρως απαγορευτική για να χαρακτηριστεί το έργο του Fly Over σαν βιώσιμο.

Αυτό ισχύει ιδίως επειδή τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς έχουν χαρακτηριστεί διεθνώς ως η πρώτη προτεραιότητα για έναν ολοκληρωμένο κυκλοφοριακό σχεδιασμό. Αφού αποτελούν τη μόνη οργανωμένη παρέμβαση για τη μείωση της κυκλοφορίας των αυτοκινήτων στις πόλεις, που είναι και το μεγάλο ζητούμενο της Βιώσιμης Ανάπτυξης.

Η κατ’ εξαίρεση και κατά προτεραιότητα κατασκευή του Fly Over εκτός σχεδιασμού των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς, χωρίς να λαμβάνεται καν υπόψη η επίδραση της λειτουργίας του Μετρό και των επεκτάσεών του στη μείωση της κυκλοφορίας της περιφερειακής οδού, παραβιάζει διπλά την αειφορική αρχή της ολοκληρωμένης παρέμβασης.

Καθώς όχι απλώς δεν συμβάλλει στη μείωση της κυκλοφορίας των αυτοκινήτων, αλλά αντίθετα, το έργο της Υπερυψωμένης Περιφερειακής Οδού δίνει κίνητρο για την αύξηση των ΙΧ στους δρόμους της πόλης.

Τα ίδια ισχύουν και για το Σχέδιο Ανάπλασης της ΔΕΘ, το οποίο και αυτό προχωρεί εκτός ολοκληρωμένου πολεοδομικού και περιβαλλοντικού σχεδιασμού της Θεσσαλονίκης.

Ενός σχεδιασμού που αν υπήρχε, θα απέδιδε κατά προτεραιότητα τους τελευταίους εναπομείναντες ελεύθερους χώρους της πόλης ως χώρους πρασίνου και όχι για περαιτέρω αύξηση της οικοδόμησης και μείωση του ελάχιστου ελεύθερου χώρου.

Ειδικά σε μια πόλη που έχει χαρακτηριστεί διεθνώς ως από εκείνες που έχουν το λιγότερο πράσινο και τους λιγότερους ελεύθερους δημόσιους χώρους στην Ευρώπη.

2. Η ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΡΟΫΠΟΘΕΤΕΙ ΤΗΝ ΥΠΑΡΞΗ ΚΟΙΝΩΝ ΑΓΑΘΩΝ (Common Goods).

Η Βιώσιμη Ανάπτυξη για να επιτύχει τους στόχους της, (SDGs), προϋποθέτει την ύπαρξη κοινών, δηλαδή δημόσιων αγαθών.

Οι ιδιωτικοποιήσεις οικοσυστημάτων, όπως δάση και ακτές, καθώς και η εκχώρηση προς εκμετάλλευση σε οικονομικά συμφέροντα, μέσω ΣΔΙΤ, ελεύθερων χώρων και δημόσιων έργων, είναι αντίθετη με το πνεύμα και τις αρχές της Βιώσιμης Ανάπτυξης.

Η κατασκευή του Fly Over, που ανατέθηκε μέσω ΣΔΙΤ σε ιδιώτες, οι οποίοι εκπονούν τις περιβαλλοντικές και κυκλοφοριακές μελέτες ενός κοινωφελούς έργου όχι με γνώμονα το κοινωνικό και περιβαλλοντικό, αλλά το δικό τους οικονομικό συμφέρον, είναι προφανώς εκτός πνεύματος και αρχών Βιώσιμης Ανάπτυξης.

Το ίδιο εκτός πνεύματος και εκτός αρχών Βιώσιμης Ανάπτυξης βρίσκεται και η ανάθεση σε ιδιώτες, μέσω ΣΔΙΤ, του Σχεδίου Ανάπλασης της ΔΕΘ.

Το οποίο ουσιαστικά ιδιωτικοποιεί τον δημόσιο χώρο και εκχωρεί σε συμφέροντα την αξιοποίηση του τελευταίου ελεύθερου χώρου της Θεσσαλονίκης, της πόλης με το ελάχιστο πράσινο.

3. Η ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΡΟΫΠΟΘΕΤΕΙ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ

Όπως η εκχώρηση των καμένων δασών σε οικονομικά συμφέροντα, προκειμένου να προστατεύσουν τα δάση από τις φυσικές καταστροφές, ανακαλεί την παροιμία του λύκου που τον έβαλαν να φυλάει τα πρόβατα,, έτσι και η εκχώρηση, μέσω ΣΔΙΤ, σε ιδιώτες ελεύθερων χώρων, όπως η ΔΕΘ και μεγάλων δημόσιων έργων, όπως το Fly Over, είναι εκτός πνεύματος και αρχών Βιώσιμης Ανάπτυξης.

Για τον απλό λόγο ότι οι μέσω ΣΔΙΤ εκχωρήσεις δημόσιων αγαθών καταργούν τις δημόσιες πολιτικές που έπρεπε να υλοποιούν τις ολοκληρωμένες παρεμβάσεις, όπως προβλέπουν οι αρχές της Βιώσιμης Ανάπτυξης. Με συνέπεια οι κρίσιμες αποφάσεις να λαμβάνονται όχι με γνώμονα το δημόσιο και κοινωνικό συμφέρον, αλλά από ιδιώτες, με αποκλειστικό γνώμονα το δικό τους κέρδος.

4. Η ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΡΟΫΠΟΘΕΤΕΙ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ

Οι αποφάσεις για την κατασκευή μεγάλων κοινωφελών έργων και μεγάλων παρεμβάσεων που αλλάζουν τις πόλεις, οι οποίες λαμβάνονται χωρίς εμάς για εμάς, βρίσκονται αναφανδόν εκτός πνεύματος και αρχών Βιώσιμης Ανάπτυξης.

Όταν, συνεπώς, η κοινωνία της πόλης ή σημαντικά της τμήματα αντιδρούν στην καταστροφή των αρχαίων του Μετρό, στην ανάπλαση της ΔΕΘ μέσω τσιμεντοποίησης και στην εκχώρησή της σε ιδιώτες, όπως και στην κατασκευή του Fly Over, ενός έργου που ήδη προκαλεί τεράστια προβλήματα και έχει ξεσηκώσει εναντίον του την πόλη, τότε ο μόνος βιώσιμος δρόμος είναι η δημοκρατική διαβούλευση. Η συζήτηση δηλαδή με τους πολίτες και με τους φορείς που τους εκπροσωπούν, όπως η αυτοδιοίκηση.

Σε απόλυτη αντίθεση με αυτό που συμβαίνει σήμερα στη Θεσσαλονίκη του «αποφασίζομεν και διατάσσομεν».

Όπου κατηγορούνται, ως εχθροί της ανάπτυξη,ς όσοι διαμαρτύρονται για τα αντιδραστικά σχέδια αξιοποίησης της πόλης όχι προς όφελος της κοινωνίας, της οικονομίας και του περιβάλλοντός της, αλλά με μοναδικό σκοπό το κέρδος μιας ολιγαρχίας εργολάβων και «επενδυτών» που λυμαίνονται τα δημόσια αγαθά και το δημόσιο συμφέρον.

Δεν είναι τυχαίο ότι οι νεοεκλεγέντες δήμαρχοι στη Μητροπολιτική περιοχή της Θεσσαλονίκης διαφωνούν, όπως διαπιστώθηκε σε σχετική

Ημερίδα, τόσο με το Σχέδιο Ανάπλασης – εκχώρησης της ΔΕΘ σε ιδιώτες, όπως και με την κατασκευή, εκτός σχεδιασμού Μέσων Μαζικής Μεταφοράς, του Fly Over.

*Ο Γιάννης Μυλόπουλος είναι Καθηγητής Πολυτεχνικής Σχολής, πρώην Πρύτανης ΑΠΘ και Επικεφαλής παράταξης: «ΑΛΛΑΓΗ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ»