FROM GROUND ZERO: Γάζα, no comments

Λέξεις: Βούλα Παλαιολόγου

Εικόνες και στιγμές από το σημείο μηδέν. Χωρίς εξηγήσεις, χωρίς αναλύσεις. Μακριά από την πολεμική τονική ρεπορτάζ και ανακοινωθέντων.

Μικρά στιγμιότυπα της καθημερινής ζωής [;] στη φλεγόμενη Γάζα, με τα μάτια των ίδιων των κατοίκων της.

Μια ταινία / συλλογή 22 μικρού μήκους ταινιών (διάρκειας 3΄ -΄6΄΄), με την υπογραφή νέων Παλαιστίνιων κινηματογραφιστών που προσέλκυσε το ενδιαφέρον του φεστιβαλικού κοινού, στη μια και μοναδική προβολή της.

“…σ’ αυτήν την πόλη δεν έμεινε τίποτα πια, μόνο η θάλασσα…”

Ένας περφόρμερ κωμικός ετοιμάζεται για το καθημερινό του ντους λίγο πριν ξεκινήσει για άλλη μια stand up comedy παράσταση. Περιμένει στην ουρά με το μπιτόνι του, ζεσταίνει την κατσαρόλα του, πλένεται στο αυτοσχέδιο λουτρό του, ντύνεται, φτιάχνεται. Έτοιμος και κεφάτος ξεκινάει για να ψυχαγωγήσει το κοινό του καταυλισμού.

Κάπου αλλού μια γυναίκα κουβαλάει τον δικό της βαρύ κουβά στις σκάλες κάποιου γκρίζου γκρεμισμένου κτιρίου. Με οικονομία πλένει το καπνισμένο τσουκάλι της, το πιάτο, το ποτηράκι του τσαγιού. Ξεντύνει το παιδί, το λούζει στον κουβά, πλένει τα ρούχα στο ίδιο νερό και κατόπιν, χωρίς να σπαταλήσει σταγόνα, με τον ίδιο κουβά ποτίζει την -όχι τόσο θαλερή- γιούκα της στα χαλάσματα της εισόδου.

Ανακύκλωση.

Τα μέλη μιας νεανικής μπάντας που αντιστέκονται στην απελπισία, μαζεύονται στην τέντα τους, παίζουν, τραγουδούν και λένε “όχι σε ό,τι μας καταστρέφει”, όπως δηλώνει η όμορφη τραγουδίστρια Rahaf, που έχασε πολλά μέλη της οικογένειάς της στους βομβαρδισμούς. Χαμογελώντας στο ηλιοβασίλεμα.

Σε μια άλλη εκδοχή της σημερινής ρουτίνας στον παλαιστινιακό θύλακα, ο ήχος αεροσκαφών με φορτία της UNRWA κινητοποιεί πλήθος πιτσιρικάδων που καταδιώκουν την λευκή πορεία τους. Όσοι δεν είναι γρήγοροι ή τυχεροί, απομένουν να μαζεύουν με τις χούφτες το λευκό αλεύρι που χύνεται από τους σάκους στον λευκό δρόμο. “Αλεύρι με άμμο είναι το ψωμί μας”, λέει κατάφατσα στην κάμερα ένας από αυτούς.

Πάνω από 4,5 χρόνια πάσχιζε να ολοκληρώσει τα γυρίσματα της μεγάλου μήκους ταινίας του, ένας ντόπιος σκηνοθέτης. Όταν την τελείωσε το 2019, στην Παλαιστίνη δεν υπήρχε ούτε μία κινηματογραφική αίθουσα για να την προβάλλει. Χωρίς να κλονίζεται η αγάπη του για σινεμά, ακόμα κι όταν για τις ανάγκες μαγειρέματος θυσιάζει την κλακέτα της ταινίας του για καυσόξυλα, ζητά συγνώμη από την τέχνη του στο Sorry Cinema, το ομώνυμο φιλμάκι του αυτής της συλλογής. Ατενίζοντας το όνειρό του στον ουρανό της Γάζας να γίνεται ένα με τους καπνούς.

Το Overburden της Ala’a Islam Ayoub περιγράφει την απόφαση της νεαρής κινηματογραφίστριας να μην πάρει μαζί της τα αγαπημένα της βιβλία, όταν εξαναγκάστηκε με τη μητέρα της να εγκαταλείψουν την Γάζα προς βορράν. Απόφαση που τη στοιχειώνει κάθε μέρα. “Υπάρχει κάτι πιο βαρύ από την καταπίεση; Πώς μπόρεσα έστω και μια στιγμή να σκεφτώ ότι τα βιβλία μου ζύγιζαν περισσότερο;”

Μια νεαρή φοιτήτρια της Σχολής Καλών Τεχνών επισκέπτεται το βομβαρδισμένο πατρικό της. Στα ερείπια βρίσκει σκονισμένα κάποια έργα του μεταπτυχιακού της. Εκτοπισμένα παιδιά με τη δασκάλα τους ζωγραφίζουν χαρτάκια, τα συναρμολογούν και με τη βοήθεια ενός λαπτοπ φτιάχνουν animation ταινιάκι. Ένα μικρό κορίτσι χορεύει στην αμμουδιά. Με κουτιά κονσέρβας κάποιος άλλος παρουσιάζει θέατρο μαριονέττας.

Οι ιστορίες που μας συστήνουν στο κάδρο οι ήρωες του αποστομωτικού αυτού project δεν προτείνουν εξηγήσεις ή γεωπολιτικές αναλύσεις.

Πρόκειται για μια σπονδυλωτή ταινία από τους ίδιους για τους ίδιους, που -παρά τα ελάχιστα μέσα για τη δημιουργία της- αποτυπώνει χωρίς σχόλια καθημερινές εμπειρίες ζωής και στιγμές της αδάμαστης αντοχής τους, σε ένα από τα πιο πολύπαθα μέρη της γης. Λίγα τα μέσα παραγωγής της όπως και λίγα τα διαθέσιμα είδη πρώτης ανάγκης. Πώς φτιάχτηκε; Η πρωτοβουλία ανήκει στον γνωστό Παλαιστίνιο σκηνοθέτη Rashid Masharawi, που εδώ και δεκαετίες σκηνοθετεί ταινίες μυθοπλασίας (Haifa, Palestine Stereo, Writing On Snow, κ.ά, γνωστός στο φεστιβαλικό κοινό από το Laila’s Birthday του 2008), και βραβευμένα ντοκιμαντέρ (Arafat, My Brother – 2005, κ.ά), ενώ παράλληλα προωθεί την ντόπια κινηματογραφική παραγωγή μέσω του ινστιτούτου που έχει ιδρύσει το 1996 στη Ραμάλα. Μεγαλωμένος και ο ίδιος σε καμπ προσφύγων, ξεκίνησε ταυτόχρονα το mobile cinema για την προβολή ταινιών στους καταυλισμούς, καθώς και το ετήσιο Kids Film Festival, ενώ οργανώνει διαλέξεις και εργαστήρια στο κέντρο πολιτισμού Al-Matal.

Τον Νοέμβριο του 2023, λίγο μετά την έναρξη του πολέμου, δημιουργεί το Masharawi Fund for Films, προσφέροντας ένα βήμα στους νέους καλλιτέχνες της Παλαιστίνης να εκφραστούν εδώ και τώρα μέσα από την τέχνη τους. Έτσι παρά τις ανυπέρβλητες δυσκολίες των γυρισμάτων, 22 -νέοι κυρίως- σκηνοθέτες της Γάζας καταθέτουν τη δουλειά τους σε αυτήν τη συλλεκτική ταινία, παρουσιάζοντας ένα ψηφιδωτό της πολύπλοκης καθημερινότητάς τους, τις αντίξοες συνθήκες, τις προσωπικές αγωνίες αλλά και το πάθος τους για ελπίδα. Ένα αυθεντικό εγχείρημα in situ που δεν σηκώνει το δάχτυλο. Που αποτυπώνει την αγωνία αυτών των δημιουργών να βρουν λίγο φως ανάμεσα στα σύννεφα καπνού*.

Δύσκολο εγχείρημα αν αναλογιστεί κανείς τις τεράστιες προκλήσεις να γυρίσει κάποιος ταινία στην Γάζα, ακόμα και πριν από τον πόλεμο των τελευταίων 13 και κάτι μηνών. Όσο για μας τους θεατές, μένει να αναλογιστούμε τη σημασία του σινεμά ως επείγουσα υπενθύμιση: πρωταγωνιστής σε ένα από τα φιλμάκια της πλατφόρμας είναι ο Wanissa, ένας συμπαθέστατος γάιδαρος που σέρνει το κάρο κουβαλώντας αγαθά και επιβάτες και προσφέροντας στο αφεντικό του ένα μικρό μεροκάματο ταξιτζή. Η ιστορία όμως μένει ημιτελής, όταν η δημιουργός της διακόπτει το γύρισμα και εμφανίζεται η ίδια στο φακό, ομολογώντας συγκινημένη ότι δεν μπορεί να συνεχίσει, γιατί λίγες ώρες πριν έμαθε για το χαμό των δικών της σε μια από τις επιθέσεις…

*τα drones δεν σταματούν στιγμή να βουίζουν

**Η Βούλα Παλαιολόγου είναι δημοσιογράφος, κριτικός κινηματογράφου και πρώην αρχισυντάκτρια της parallaxi