Για την ελευθερία του Τύπου

του Γεράσιμου Χαριτόπουλου

Δεκαεπτά μονάδες υποχώρησε η Ελλάδα από το 2009 έως το 2013 στη βαθμολόγησή της για την ελευθερία του Τύπου από την ανεξάρτητη, μη κερδοσκοπική οργάνωση Freedom House, σημειώνοντας τη μεγαλύτερη διεθνώς οπισθοδρόμηση. Κύρια αιτία της περαιτέρω κατρακύλας της χώρας μέσα στο 2013, όπως αναφέρει αναλύτρια της Freedom House, το κλείσιμο της ΕΡΤ: «Η Ελληνική Ραδιοφωνία και Τηλεόραση ήταν το μεγαλύτερο ενημερωτικό δίκτυο με εμβέλεια σε περιοχές της χώρας που δεν έχουν τα ιδιωτικά μέσα και το κλείσιμό της προκάλεσε ισχυρό πλήγμα στο δικαίωμα των πολιτών στην ενημέρωση. Παράλληλα, η απόλυση μέσα σε μια μέρα, χιλιάδων δημοσιογράφων και τεχνικών ενέτεινε σε μεγάλο βαθμό την ανασφάλεια που ήδη επικρατούσε στους εργαζόμενους στα μέσα ενημέρωσης. Το μεταβατικό σχήμα που δημιουργήθηκε είναι σαφώς υποβαθμισμένο από την ΕΡΤ και υπόκειται σε μεγαλύτερο έλεγχο από την κυβέρνηση της χώρας.»

Πλέον, η  Ελλάδα κατατάσσεται ως προς την ελευθερία του Τύπου χαμηλότερα από χώρες όπως η Ναμίμπια και η Μποτσουάνα. Και το τοπίο έχει περίπου ως εξής: ιδιωτικά τηλεοπτικά κανάλια  πλήρως ελεγχόμενα αν όχι καθοδηγούμενα από την κυβέρνηση της χώρας και σε διαρκή συναλλαγή μαζί της για ευνοϊκά ανεξόφλητα δάνεια, την αδειοδότησή τους και ένα σωρό άλλα που τα «δένουν» μ’ αυτήν με ένα σύμφωνο αμοιβαίων εξυπηρετήσεων. Μια διαλυμένη δημόσια ραδιοφωνία και τηλεόραση, που περιμένει την έναρξη λειτουργίας του υποτιθέμενου διάδοχου σχήματος της ΕΡΤ, της ΝΕΡΙΤ, η οποία διαρκώς αναβάλλεται για λόγους που ο καθένας, μπορεί να υποψιαστεί. Και που σαφώς δεν έχουν να κάνουν με τη μεγαλύτερη ελευθερία της ενημέρωσης που θα παρέχεται.

Όσον αφορά στα έντυπα μέσα και τα μεγάλα δημοσιογραφικά συγκροτήματα, βλέπει κανείς ακόμα και στα «σοβαρά» ανάμεσά τους, ειδήσεις του είδους «Αγάπη μου, το ΠΕΔΥ σκίζει!». Αναφερόμενες βεβαίως στο  συγχαρητήριο μήνυμα που έστειλε στο κινητό τηλέφωνο του υπουργού Υγείας η σύζυγός του ενώ αυτός βρισκόταν σε σύνοδο με άλλους υπουργούς Υγείας της ΕΕ, επειδή του είχε τηλεφωνήσει κατά τη διάρκεια της συνόδου αναζητώντας γυναικολόγο και αυτός την παρέπεμψε στον νέο φορέα πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, από τον οποίο και έμεινε κατενθουσιασμένη. Ένα περιστατικό που τόσο αυτό καθαυτό όσο και η προβολή του από μεγάλες εφημερίδες θα θύμιζε αφρικανικές χώρες αν κάποιες απ’ αυτές, όμως φαίνεται και στον παγκόσμιο χάρτη της  Freedom House, δεν είχαν αφήσει πίσω την Ελλάδα ως προς το αγαθό αυτό που λέγεται ελευθερία του Τύπου – κατ’ ουσίαν την ελευθερία έκφρασης.

Αν πάρουμε την ΕΡΤ, το κλείσιμο του μεγαλύτερου ραδιοτηλεοπτικού οργανισμού της χώρας με το κατέβασμα ενός διακόπτη και ύστερα από μια ολιγόλεπτη ανακοίνωση του κυβερνητικού εκπροσώπου, θυμίζει πέτρα που έπεσε στην ήρεμη επιφάνεια μιας λίμνης, αλλά που σε αντίθεση με ό, τι θα συνέβαινε στη λίμνη οι ομόκεντροι κύκλοι που άνοιξε χαράχτηκαν, βαθιά και ανεξίτηλα πάνω στην επιφάνεια της χώρας. Προκαλώντας και παγιώνοντας ένα κλίμα αδιαφάνειας, φόβου και λογοκρισίας από τη στιγμή που μια κυβέρνηση «με το έτσι θέλω» έκλεισε τον μεγαλύτερο ειδησεογραφικό οργανισμό της Ελλάδας, περνώντας ένα σαφές μήνυμα εξουσίας, ισχύος, πυγμής απέναντι στην ίδια την ελευθερία σκέψης και έκφρασης.

Το μπαλάκι, βρίσκεται πλέον στο τερέν της ίδιας της ελληνικής κοινωνίας που μόνο αυτή μπορεί να σταματήσει αυτή την κατηφόρα, να διεκδικήσει τη χαμένη φωνή της. Και το δικαίωμά της σε διάφανη, ακαθοδήγητη, αχειραγώγητη ενημέρωση.  Μπορεί;