Γιατί η Θεσσαλονίκη οφείλει να επενδύσει στο ποδήλατο

Λέξεις: Χαράλαμπος Κεβρεκίδης

Παρότι το κυκλοφοριακό ως θέμα έρχεται πρώτο στη λίστα των παραπόνων των Θεσσαλονικέων, η πόλη έχει εναποθέσει τις ελπίδες της αποκλειστικά στο Μετρό και στο fly-over.

Η νέα περιφερειακή οδός σίγουρα θα απορροφήσει αρχικά ένα μέρος της κίνησης, αλλά μετά από λίγα χρόνια θα κορεστεί και αυτή, όπως δείχνει η εμπειρία από ανάλογα πρότζεκτ στην Ελλάδα και διεθνώς.

Το δε Μετρό σίγουρα θα μετριάσει το κυκλοφοριακό στο κέντρο της πόλης, αλλά θα εξυπηρετεί μόνο τις γειτονιές που βρίσκονται σε απόσταση 10, το πολύ 15, λεπτών με τα πόδια από κάθε σταθμό. Ακόμα και με τις επεκτάσεις του στα ανατολικά και τα δυτικά, το Μετρό αναμένεται να εξυπηρετεί ένα μέρος μόνο του πληθυσμού της πόλης.

Υπάρχει όμως ένα μέσο στο οποίο η Θεσσαλονίκη δεν έχει δώσει ποτέ μια πραγματική ευκαιρία, αν και είναι βέβαιο ότι μπορεί να απορροφήσει σημαντικό μέρος της κυκλοφορίας. Είναι το ποδήλατο, ένα μέσο με πολύ χαμηλό κόστος για τον χρήστη, το οποίο δεν προκαλεί συμφόρηση.

Επιπλέον επιτρέπει τις μετακινήσεις πόρτα-με-πόρτα, πράγμα που δεν μπορούν να κάνουν τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς.

Σε μια πόλη όπως η Θεσσαλονίκη, όπου οι περισσότερες καθημερινές μετακινήσεις είναι λίγων χιλιομέτρων, το ποδήλατο μπορεί να αντικαταστήσει πολλές διαδρομές οι οποίες τώρα γίνονται με το αυτοκίνητο. Οι απαιτούμενες υποδομές για την ανάπτυξη του, δηλαδή οι ποδηλατόδρομοι, κοστίζουν ελάχιστα, ενώ το κόστος συντήρησης τους είναι σχεδόν μηδαμινό. Η απόφαση για την επέκταση του ποδηλατικού δικτύου είναι καθαρά πολιτική και μάλιστα λαμβάνεται σε τοπικό επίπεδο, αφού αρμόδιος είναι ο Δήμος.

Όμως αυτήν τη στιγμή, οι υφιστάμενοι ποδηλατόδρομοι έχουν «στα χαρτιά» μήκος μόλις 12 χλμ και εκτείνονται κυρίως στην Νέα & την Παλιά Παραλία και μέσω της Πολυτεχνείου μέχρι τον Σιδηροδρομικό Σταθμό. Η ποδηλατολωρίδα η οποία βρίσκεται σε ορισμένους δρόμους γύρω από τα Πανεπιστήμια και τη ΔΕΘ, είναι  εικονική, αφού καταλαμβάνεται από σταθμευμένα αυτοκίνητα.

Μια προηγούμενη προσπάθεια χάραξης μιας μεγάλης ποδηλατικής διαδρομής είναι η προσωρινή διευθέτηση η οποία έγινε στην Κων. Καραμανλή κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Ο σχεδιασμός της ως γνωστόν απέτυχε, καθότι ήταν προκλητικά κακός. Έγινε με την απλή διαγράμμιση μιας ποδηλατολωρίδας και την τοποθέτηση εύκαμπτων πλαστικών πασσάλων. Πολύ γρήγορα, κάποιοι αντικοινωνικοί συμπολίτες μας απλά κατέστρεψαν τα εύκαμπτα και εύθραυστα πασσαλάκια και τα αυτοκίνητα άρχισαν να παρκάρουν πάνω στην ποδηλατολωρίδα. Σύμφωνα με μια μελέτη του Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ) υπολογίστηκε ότι στα τρία χιλιόμετρα αυτής της διαδρομής ένας ποδηλάτης έπρεπε να εκτεθεί στον δρόμο εξαιτίας των σταθμευμένων αυτοκινήτων περίπου 50 φορές! 

Αυτό όμως που χρειάζεται η πόλη για να ξεκολλήσει από την κίνηση είναι ένα καλοσχεδιασμένο δίκτυο ποδηλατοδρόμων το οποίο θα καλύπτει όλες τις κύριες αρτηρίες της πόλης, όπως π.χ. την Τσιμισκή–Βασιλίσσης–Όλγας–Εθνικής Αντιστάσεως, την Εγνατία–Κων. Καραμανλή, την Δελφών, την Αγίου Δημητρίου, την Παπαναστασίου και τη Γρηγορίου Λαμπράκη, καθώς και τις μεταξύ τους συνδέσεις. Αυτή την στιγμή, το ποδήλατο χρησιμοποιείται στη Θεσσαλονίκη κυρίως για αναψυχή και βόλτα, και συγκεκριμένα στο μοναδικό τμήμα του δικτύου το οποίο προσφέρει ασφάλεια στον ποδηλάτη, δηλαδή στην Παραλία. Η πόλη δεν χρειάζεται άλλες “ποδηλατολωρίδες” οι οποίες διαχωρίζονται από την κυκλοφορία των αυτοκινήτων μόνο μέσω της διαγράμμισης ή από εύκαμπτα πασσαλάκια. Η Θεσσαλονίκη χρειάζεται κανονικούς ποδηλατοδρόμους, οι οποίοι εξασφαλίζουν την ασφάλεια των χρηστών του ποδηλάτου μέσω μιας υπερυψωμένης νησίδας, όπως στο τμήμα μεταξύ της Προβλήτας Α’ και του Σιδηροδρομικού Σταθμού.

Κάθε φορά που ανακοινώνεται μια καινούργια ποδηλατική υποδομή, θα μπορούμε να θέτουμε το εξής ερώτημα στους πολικά υπεύθυνους: «Θα αφήσετε τα παιδιά σας να ποδηλατήσουν σε αυτή τη διαδρομή;» Εάν η απάντηση είναι αρνητική, τότε πρόκειται για έργο–βιτρίνα. 

Ας θυμηθούμε λοιπόν την επόμενη φορά που θα βρεθούμε κολλημένοι στην κίνηση, ότι βιώσιμη αστική κινητικότητα χωρίς ένα εκτεταμένο και σωστά σχεδιασμένο δίκτυο ποδηλατοδρόμων δεν μπορεί να υπάρξει. Με τις δημοτικές εκλογές να πλησιάζουν, η θέση του κάθε υποψηφίου αιρετού σε αυτό το θέμα οφείλει να είναι ξεκάθαρη.

*Ο Χαράλαμπος Κεβρεκίδης είναι Δρ. Βιολόγος