Γιατί καταναλώνουμε χρόνο και χρήμα σε άχρηστα πράγματα;

Πριν λίγες ημέρες, εκεί που έκανα scroll στο Tik-Tok, πετάχτηκε μία διαφήμιση του Temu, την εφαρμογή την ξέρω και άπειρες φορές οι φίλοι μου λένε “παρήγγειλα αυτό” από εκεί, αλλά ποτέ δεν είχα μπει στην διαδικασία να περιηγηθώ εκεί μέσα -και καλύτερα- η διαφήμιση έγραφε κάνε τα ψώνια σου με 200 ευρώ δωρεάν. Από περιέργεια και μόνο, μπαίνεις στην διαδικασία να πατήσεις το link για να δεις τι φάση.

Κατεβάζω λοιπόν την εφαρμογή, κάνω έναν άτυπο λογαριασμό και μου έρχεται ειδοποίηση, “επίλεξε δύο προϊόντα δωρεάν και κέρδισε τα διακόσια ευρώ” επιλέγω τα δύο προϊόντα και μετέπειτα μου πετάγεται στην οθόνη μου ένας τροχός τύχης για κουπόνι 100 ευρώ.

Συνολικά δηλαδή είχα κερδίσει 300 ευρώ. Ξεκινάω να σκρολάρω, σε μία εφαρμογή που φαινόταν χαοτική. Γυναικεία ρούχα, μαγιό, εσώρουχα, ανδρικά ρούχα, έπιπλα, διακοσμητικά προϊόντα για περιποίηση προσώπου, λευκά είδη, ανδρικά ρούχα, είχε τα πάντα σε πολύ καλές τιμές – για να φανταστείτε όσο επέλεγα προϊόντα ο αλγόριθμος εμφάνιζε ήδη που εκεί μέσα δεν ήξερα καν πως υπάρχουν, από νυφικά, μέχρι ανεμιστήρες και από καλύμματα για τον καναπέ μέχρι sex toys.

Ξεκίνησα να σκρολάρω στις 11 το βράδυ είχε πάει 1 και ακόμη έβρισκα άχρηστα πράγματα που δεν θα φανταζόμουν ποτέ πως χρειάζομαι στο ψηφιακό μου καλάθι. Έφαγα μία μανία με τα βάζα, έψαχνα να βρω καλαίσθητα βάζα να γεμίσω όλο το σπίτι – τι σχέση έχω εγώ με τα βάζα δεν ξέρω – μετά ενώ τα πινέλα του μακιγιάζ μου λαμβάνουν χώρο ενός συρταριού δεν μου έφταναν πήρα λίγα και από αυτά, υλικά αγαθά και αντικείμενα που ουσιαστικά δεν τα χρειάζομαι αλλά είναι τόσο aesthetic σαν εκείνα που βλέπεις στα ωραία υπερλούξ σπίτια και λες θα ήθελα κι εγώ κάτι τέτοιο.

Αφού ξεκίνησαν να κλείνουν τα μάτια μου από την κούραση και να κουράζομαι από την τόση πολύ πληροφορία κι αφού είχα βάλει πια στο παιχνίδι τον σύντροφο μου και καθόταν κι εκείνος στο κινητό και πρόσθετε στην υπερκαταναλωτική λίστα αγορών μας με πήρε ο ύπνος.

Το επόμενο πρωί ξύπνησα και άνοιξα πάλι το κινητό μου, φυσικά η προσφορά δεν υπήρχε κι εγώ δεν είχα παραγγείλει τίποτα -γιατί πάλι καλά είμαι από αυτούς που υπερισχύει η λογική και όχι το συναίσθημα του πόθου προς τα άχρηστα αντικείμενα- συνειδητοποίησα πως ξόδεψα 3 χαμένες ώρες από την ζωή μου χωρίς πραγματικά να υπάρχει ουσία σε αυτή την διαδικτυακή shopping βόλτα.

Δεν ήταν πως χρειάστηκα κάτι και έπρεπε να το αγοράσω ήταν πως στις 11 το βράδυ του Σαββάτου, μία διαφήμιση ήταν αρκετή για να με κρατήσει ξύπνια και να μου πει “έλα να ξοδέψεις τα λεφτά σου κι εμείς θα σε επιβραβεύσουμε”. Κάπως έτσι θεωρώ πως θα μπορούσε να υπάρχει μία μορφή εθισμού απέναντι στον υπερκαταναλωτισμό.

Την εποχή της πανδημίας ήταν της μόδας το Shein προφανώς από εκεί είχα παραγγείλει κάποια φορέματα σε τιμές 2-3-4-5 ευρώ και όντως για τόσο ήταν, διότι η ποιότητα του ρούχου, ήταν πραγματικά ένα σκέτο νάυλον – εξάλλου, πριν λίγους μήνες σύμφωνα με ρεπορτάζ βρέθηκαν τοξικές ουσίες σε ρούχα που αγοράστηκαν από τον κινεζικό κολοσσό.

Αναφέρεται πως μπορεί να σου προκαλέσουν εξανθήματα, κνίδωση, ημικρανίες, αναπνευστικά προβλήματα, σοβαρές αλλεργικές αντιδράσεις και βήχα, ορμονικές διαταραχές και αυτοάνοσα.

Ίσως εδώ ανοίξει και ένα θέμα επιτέλους για την ποιότητα των αντικειμένων και των ρούχων που προκαλούν και την τόσο μεγάλη αύξηση του υπερκαταναλωτισμού.

Το ηλεκτρονικό εμπόριο έχει φέρει επανάσταση στον τρόπο που καταναλώνουμε. Με την ευκολία που προσφέρει, οι καταναλωτές μπορούν να πραγματοποιούν αγορές από την άνεση του σπιτιού τους οποιαδήποτε στιγμή.

Σύμφωνα με έρευνα της McKinsey, οι διαδικτυακές αγορές έχουν αυξηθεί δραματικά τα τελευταία χρόνια, με την πανδημία του COVID-19 να παίζει καταλυτικό ρόλο σε αυτή την τάση. Αυτή η άνοδος του ηλεκτρονικού εμπορίου έχει οδηγήσει σε μεγαλύτερη προσβασιμότητα προϊόντων και ευκολία στην αγορά, γεγονός που ενισχύει τον υπερκαταναλωτισμό.

Εφαρμογές αγορών όπως το Temu έχουν σχεδιαστεί για να κάνουν τις αγορές όσο το δυνατόν πιο απλές και ελκυστικές. Αυτές οι εφαρμογές χρησιμοποιούν προηγμένους αλγόριθμους για να προσαρμόζουν τις προτάσεις προϊόντων στις προτιμήσεις του χρήστη, δημιουργώντας μια εξατομικευμένη εμπειρία αγορών.

Σύμφωνα με έρευνα του Πανεπιστημίου του Berkeley, η χρήση αυτών των εφαρμογών αυξάνει την πιθανότητα παρορμητικών αγορών, καθώς οι καταναλωτές εκτίθενται συνεχώς σε προσφορές και προωθητικά μηνύματα.

Οι εφαρμογές αγορών χρησιμοποιούν ψυχολογικές τεχνικές και στρατηγικές μάρκετινγκ για να προσελκύσουν τους καταναλωτές. Τεχνικές όπως η περιορισμένη διαθεσιμότητα (limited availability) και οι ειδικές προσφορές με αντίστροφη μέτρηση (countdown timers) δημιουργούν μια αίσθηση επείγοντος, που ωθεί τους καταναλωτές να αγοράσουν προϊόντα πριν «χάσουν την ευκαιρία». Έρευνα του Πανεπιστημίου του Stanford δείχνει ότι αυτές οι τεχνικές αυξάνουν τον παρορμητισμό στις αγορές και ενισχύουν την καταναλωτική συμπεριφορά.

Επιπλέον, οι εφαρμογές αγορών συχνά ενσωματώνουν στοιχεία κοινωνικών δικτύων, επιτρέποντας στους χρήστες να μοιράζονται τις αγορές τους και να βλέπουν τι αγοράζουν οι φίλοι τους. Αυτή η κοινωνική διάσταση των αγορών ενισχύει την κατανάλωση, καθώς οι χρήστες επηρεάζονται από τις αγορές των γνωστών τους και θέλουν να ακολουθήσουν τα ίδια πρότυπα. Σύμφωνα με έρευνα του Πανεπιστημίου του Michigan, η κοινωνική επιρροή στις ηλεκτρονικές αγορές είναι σημαντικός παράγοντας που αυξάνει τον υπερκαταναλωτισμό.

Η αύξηση του υπερκαταναλωτισμού μέσω του ηλεκτρονικού εμπορίου και των εφαρμογών αγορών έχει σημαντικές περιβαλλοντικές και κοινωνικές συνέπειες. Η αυξημένη παραγωγή και κατανάλωση προϊόντων οδηγεί σε περισσότερα απόβλητα και εκπομπές ρύπων, συμβάλλοντας στην κλιματική αλλαγή.

Η συνεχής έκθεση σε διαφημίσεις και προσφορές μπορεί να δημιουργήσει έναν κύκλο υπερχρέωσης και οικονομικής αστάθειας για πολλούς καταναλωτές. Ας έχουμε λοιπόν αυτό στο μυαλό μας και ας σκεφτούμε πως, από που και τι θα αγοράζουμε.

Υ. Γ. Σύμφωνα με έρευνα της Kaspersky, οι επιθέσεις phishing (ηλεκτρονικής απάτης) αυξήθηκαν κατά 22% το 2021, με πολλούς καταναλωτές να πέφτουν θύματα ψεύτικων μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου που προσποιούνται ότι προέρχονται από νόμιμες εταιρείες.