H φωτογραφία του δικτάτορα

Της Γεωργίας Τριανταφυλλίδου

H τηλεόραση έπαιζε Στηβ Μαγκάρετ και Χαβάη 5-0.(Στο σπίτι είχαμε την καινούργια μας Uranya). Kι εγώ ντυμένη Χαβανέζα συμμετείχα περιχαρής στην καλοκαιρινή γιορτή του δημόσιου βρεφονηπιακού σταθμού της γειτονιάς μου. Ποια ευφάνταστη, τολμηρή νηπιαγωγός είχε την ιδέα να μας βγάλει έτσι στη σκηνή; Σκέφτομαι ότι κανείς από τους δυο γιους μου δε γλίτωσε, σε παρόμοια γιορτή λήξης και με την ανάλογη ναυτική αμφίεση, από το να τραγουδήσει το διάσημο”το ναυτάκι του Αιγαίου είμαι εγώ/μες στις θάλασσες πάντα γυρνώ/τρικυμίες και φουρτούνες αψηφώ”, τη στιγμή που η μάνα τους 42 χρόνια πριν γκωγκένιζε ανερυθρίαστη. (Αυτή φωτογραφία του μέσα στην αναμνηστική φωτογραφία μου και πάνω από το κεφάλι μου είναι ο απόλυτος εγκιβωτισμός του παράλογου). Μεγαλώνοντας έμαθα ότι κόσμος πήγαινε στα ξερονήσια όταν εγώ αμέριμνη παιδούλα έραινα με ροδοπέταλα τη μαμά και τον μπαμπά στη Χονολουλού της Κ. Τούμπας.

“Στη Χονολουλού, στη Χονολουλού εκεί θα πάει η τρέλα, δεν πάει αλλού”

Αυτή η φωτογραφία του μέσα στη φωτογραφία μου μια τέτοια εθνική τρέλα περιγράφει. Χρόνια μετά, ο πατέρας μου, που δεν γέλασε το χείλι του λέει η μητέρα μου σ’ όλη τη διάρκεια της γιορτής, θα κοιτούσε τη φωτογραφία και θα σχολίαζε:

”Γεννήθηκες μέσα στην επταετία. Αλλά πήγες Α’ Δημοτικού σε ελεύθερο σχολείο”.

Η δικτατορία θα ακυρώσει την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του 1964. Για τους Απριλιανούς η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση που είχε προωθήσει η Ένωση Κέντρου ήταν μία από τις αιτίες της κακής κατάστασης της παιδείας και μια από τις πολλές αιτίες επιβολής της Δικτατορίας. Εκτός από τις αναμενόμενες παρεμβάσεις στις οργανώσεις των εκπαιδευτικών και των φοιτητών και τις διώξεις τους, τα μέτρα «εξυγιάνσεως και αποκαταστάσεως ευρυθμίας» στα πανεπιστήμια, και τις τροποποιήσεις σε βιβλία και προγράμματα, η δικτατορία ανέτρεψε σχεδόν στο σύνολό τους όσα συνέθεταν την μεταρρύθμιση. Το μόνο που δεν ακυρώθηκε πλήρως ήταν η «δωρεάν παιδεία» και οι προσπάθειες για την ίδρυση νέων πανεπιστημίων. Εδώ μάλιστα η δωρεάν διανομή διδακτικών συγγραμμάτων επεκτάθηκε και στην τρίτη βαθμίδα. Όπως σχολιάζει ο ιστορικός της εκπαίδευσης Αλέξης Δημαράς, «πέρα από το λαϊκίστικο χαρακτήρα του μέτρου, η κυβέρνηση εξασφάλιζε έτσι ουσιαστικότερο έλεγχο του περιεχομένου των πανεπιστημιακών συγγραμμάτων από εκείνον που ήδη πραγματοποιούσε με τη γενική λογοκρισία». Ο Α.Ν.129/67 περί οργάνωσης και διοίκησης της γενικής εκπαίδευσης που προωθήθηκε το καλοκαίρι του 1967, αποσκοπούσε στην άσκηση των μαθητών στα ελληνοχριστιανικά ιδεώδη και τον φρονηματισμό των μαθητών όλων των βαθμίδων της εκπαίδευσης. Καταργούνταν όλα τα αιρετά μέλη όλων των εκπαιδευτικών συμβουλίων, ενώ συστήθηκε ως ανώτατο γνωμοδοτικό συμβούλιο το Ανώτατο Εκπαιδευτικό Συμβούλιο. Ρυθμιζόταν η ζωή διδασκόντων και διδασκομένων με την επαναφορά της καθαρεύουσας, των Παιδαγωγικών Ακαδημιών, πραγματοποιήθηκε η κατάργηση του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου και καθιερώθηκε η μετεκπαίδευση των εκπαιδευτικών από τα Διδασκαλεία της Δημοτικής και Μέσης Εκπαίδευσης.

Στα μέσα του 1971 η κυβέρνηση προχώρησε στην επαναφορά παλαιότερων προσανατολισμών αναφορικά με την επαγγελματική εκπαίδευση, η οποία εκδηλώνεται με την ίδρυση των Κέντρων Ανωτέρας Τεχνικής Εκπαιδεύσεως (ΚΑΤΕ) και την επέκταση του τεχνικο-επαγγελματικού κλάδου του συστήματος. Η συγκρότηση, το 1971, δύο συμβουλευτικών επιτροπών για τα εκπαιδευτικά θέματα, με προφανή τεχνοκρατική διάθεση, «εκφράζει την ίδια τάση αποκλεισμού των ιδεολογικών προβληματισμών».