H κοινωνία μέσα στην κοιλάδα της απελπισίας
Έχουμε παραδοθεί σε μια κατάσταση διάλυσης και δεν αντιδρούμε.
Όσοι είστε άνω των 30 θα θυμάστε μάλλον μια εποχή στη ζωή σας που είχατε την αισιοδοξία και την πίστη ότι ο κόσμος και οι κοινωνίες προχωρούν νομοτελειακά προς τα εμπρός και ότι αυτό συντελούσε στο να ελπίζετε σε ένα μέλλον καλύτερο, σε ένα καλύτερο επίπεδο ζωής και σε μια πιο προοδευτική κοινωνία.
Αυτή η πορεία λοιπόν ανακόπηκε ξαφνικά το 2009 και μας οδήγησε σε μια διάψευση όλων των ατομικών και κοινωνικών μας προσδοκιών. Χρόνο με το χρόνο αυτή η κατάσταση γίνονταν η νέα πραγματικότητα που μας έφερε για πρώτη φορά σε αυτό που η θεωρία του Change management θα ονόμαζε (για εντελώς διαφορετική περίπτωση βέβαια) ως “κοιλάδα της απελπισίας”. Πρόκειται για μια κατάσταση που ρίχνει την ψυχολογία και τις απαιτήσεις των ανθρώπων σε πολύ χαμηλό επίπεδο και που πρέπει να δείξεις μεγάλη θέληση και αποφασιστικότητα για να ορθοποδήσεις και να φτάσεις στους αρχικούς σου στόχους.
Σε όλη αυτή την περίοδο δεν έχει γυρίσει μόνο η οικονομία 20 χρόνια πίσω αλλά και η κοινωνία και η προστασία του περιβάλλοντος και τα πάντα. Οι ακραίες φανατικές φωνές της συντήρησης και του φανατισμού έχουν γίνει mainstream όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και παγκοσμίως (ή εκλογή Τραμπ ήταν ό,τι χειρότερο θα μπορούσε να συμβεί στο δυτικό κόσμο σε συνδυασμό με το brexit και την άνοδο της ακροδεξιάς σε πάρα πολλές χώρες).
Έρχεται λοιπόν η πανδημία και η κοιλάδα της απογοήτευσης φτάνει στον πάτο αγγίζοντας την κοιλάδα του θανάτου στην οποία η επιβίωση μετατρέπεται ξαφνικά στη μόνη επιδίωξη και μέσα σε αυτή την κατάσταση όλα πηγαίνουν ακόμα πιο πίσω (φυσικά μέσα από την υποκίνηση από όσους βγάζουν εκατομμύρια μέσα στις κρίσεις).
Και φτάνουμε στο σήμερα που βρισκόμαστε ξαφνικά να μην ξέρουμε τι προσδοκίες είχαμε αρχικά και να μην ξέρουμε τι στόχους να θέσουμε. Έχουμε παραδοθεί σε μια κατάσταση που ο πλανήτης οδεύει στην κλιματική καταστροφή και οι ηγέτες παίζουν με στρατιωτάκια και με φυσικούς πόρους. Σε μια κατάσταση που οι ακραίοι έχουν επιβάλει μια ατζέντα οπισθοδρόμησης στα πάντα (βλέπε αμβλώσεις στις ΗΠΑ), μια ατζέντα διάλυσης κάθε κοινωνικού κράτους. Και εμείς βλέπουμε τον κόσμο να καταρρέει και δεν αντιδρούμε, γιατί έχουμε ξεχάσει ποιους στόχους είχαμε… γιατί έχουμε ξεχάσει τι μέλλον θέλαμε για μας και τα παιδιά μας. Γιατί αισθανόμαστε ότι οι εξελίξεις μας ξεπερνούν.
Και αυτό μας κάνει όλο και πιο παθητικούς… και αυτό αναδεικνύει οτιδήποτε ριζοσπαστικό σε ακραίο… και αυτό οδηγεί σε ένα σπιράλ συντηρητικοποίησης με αρνητικές επιπτώσεις στην ευημερία και το μέλλον μας και με πολύ μεγάλους κινδύνους να ελλοχεύουν σε όλα τα επίπεδα…
Εκεί από τα βάθη της κοιλάδας της απελπισίας πρέπει να ξαναθυμηθούμε τελικά τα όνειρά μας και να τα θεωρήσουμε ως εφικτούς στόχους ώστε να τα κυνηγήσουμε… διαφορετικά μόνο πιο κάτω θα πηγαίνουμε συνέχεια… Και να τα κυνηγήσουμε με σύγχρονες απόψεις και σύγχρονα εργαλεία και όχι με παλαιομοδίτικες και πλέον αναχρονιστικές μεθόδους της δεκαετίας του 1980…
*Ο Διονύσης Λατινόπουλος είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Τμήματος Μηχανικών Χωροταξίας και Ανάπτυξης, ΑΠΘ
