Η 1η του Μάη
Η παροχή ίσων ευκαιριών αποτελεί την de facto απόδειξη μιας δημοκρατικά ευνομούμενης κοινωνίας πολιτών με θεμελιώδεις αρχές.
Το δικαίωμα στην εργασία και η ίση πρόσβαση στην αγορά εργασίας όλων των ατόμων, ανεξαρτήτως των ιδιαίτερων τους χαρακτηριστικών αποτελεί το κλειδί για μια αξιοπρεπή ζωή με βιώσιμους όρους. Η παροχή ίσων ευκαιριών αποτελεί την de facto απόδειξη μιας δημοκρατικά ευνομούμενης κοινωνίας πολιτών με θεμελιώδεις αρχές.
Η δυνατότητα πρόσβασης στην αγορά εργασίας αποτελεί τη θεμέλιο λίθο για την επίτευξη του στόχου εύρεσης εργασίας. Η εργασία των πολιτών πέρα από μια πορεία προσωπικής ανάπτυξης, διασφαλίζει τη διαβίωση των πολιτών, εφόσον πληροί τα απαιτούμενα χαρακτηριστικά στοιχεία. Τα απαραίτητα συστατικά στοιχεία για την αξιοπρεπή εργασία αναφέρονται στις σύγχρονες διατάξεις των Συνθηκών αναφορικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Τα εργατικά κινήματα και τα αιτήματά τους:
Η βιομηχανική επανάσταση είχε ως αποτέλεσμα σοβαρές κοινωνικές και πολιτικές αλλαγές. Επηρέασε όπως ήταν φυσικό την κοινωνική οργάνωση και την οικονομική ανάπτυξη των κρατών. Η βιομηχανοποίηση των κοινωνιών οδήγησε στη δημιουργία της αναδυόμενης κοινωνικής ομάδας των εργατριών και εργατών. Σύμφωνα με τα ιστορικά δεδομένα, οι υπηρεσίες που παρείχαν γίνονταν κάτω από άθλιες συνθήκες εργασίας, δεν είναι τυχαίο άλλωστε που το προσδόκιμο ζωής ήταν πολύ μικρό, λόγω των ασθενειών. Η παροχή της εργασίας διακρινόταν βάσει της ειδίκευσης, του φύλου, της ηλικίας, ακόμη και της καταγωγής, στοιχείο που επέτεινε την μισθολογική ανισότητα και την εργασιακή αστάθεια.
Λόγω της πληθυσμιακής αύξησης μετά το 1800 παρατηρήθηκε ένα έντονο μεταναστευτικό κύμα τόσο εντός των χωρών με επίκεντρο τα βιομηχανικά κέντρα, όσο και εκτός εθνικών συνόρων προς τις ΗΠΑ, τον Καναδά και την Αυστραλία. Στις αρχές του 19ου αιώνα, οι νομοθετικές ρυθμίσεις αναφορικά με τα θεμελιώδη εργατικά δικαιώματα ήταν ισχνή. Ίσως, ακόμη και η χρήση του όρου «θεμελιώδη εργατικά δικαιώματα» να αποτελεί νεωτερισμό, καθώς δεν υφίστατο κάποιο πρωτογενές –έστω- μα νομοθετικά οργανωμένο κείμενο πλαίσιο προάσπισης των βασικών δικαιωμάτων για τις/ους εργαζόμενες/ους.
Με λίγα λόγια, το συγκεκριμένο πεδίο παρέμενε ακόμη αρρύθμιστο γεγονός που έδινε την ευχέρεια στις/ους εργοδότριες/ες να εκμεταλλεύονται απρόσκοπτα τις/ους εργαζόμενες/ους, καθώς δεν υφίστατο ένα σαφές προστατευτικό πλαίσιο κανόνων δικαίου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί, πως εκείνη τη περίοδο στις βιομηχανίες εργάζονταν ακατάσχετα άνδρες, γυναίκες και παιδιά, ανεξαρτήτως ηλικιακών δεδομένων και ικανοτήτων. Οι υλικές ανάγκες και η ανέχεια των οικογενειών ωθούσε όλα τα μέλη να εργάζονται ασχέτως, εάν στη σημερινή εποχή η παιδική εργασία έχει καταστεί παράνομη! Η νομιμοποίηση των εργατικών ενώσεων αποτελεί το καθοριστικό σημείο έναρξης των μετέπειτα εργατικών διεκδικήσεων. Η ανάπτυξη των συνδικαλιστών ενώσεων, αν και παράνομη βάσει του μέχρι ισχύοντος νομοθετικού πλαισίου σε πολλές χώρες όπως τις ΗΠΑ, μετά το 1830 κατέστη το μόνο ικανό τρόπο οργάνωσης των εργαζομένων και διεκδίκησης καλυτέρων συνθηκών εργασίας «το εργατικό κίνημα ήταν οργάνωση, αυτοάμυνας, διαμαρτυρίας, επανάστασης.».
Τα εργατικά κινήματα χρησιμοποιούσαν το μέσο των απεργιακών κινητοποιήσεων, με σκοπό την ικανοποίηση βασικών τους αιτημάτων. Ένα εξόχως σημαντικά ιστορικό παράδειγμα εργατικής κινητοποίησης αποτελεί η εργατική απεργία στο Σικάγο των ΗΠΑ την 1η Μαΐου του 1886.Οι εργάτες του Σικάγο, του μεγαλύτερου εκείνης της εποχής βιομηχανικού κέντρου των ΗΠΑ επηρεασμένοι από τις διεκδικήσεις των Καναδών εργατριών/ων το 1872, συγκεντρωθήκαν στην πλατεία Haymarket. Κεντρικό αίτημα της απεργίας αποτέλεσε η καθιέρωση της οκτάωρης εργασίας «Οκτώ ώρες δουλειά, οκτώ ώρες ανάπαυση, οκτώ ώρες ύπνο» . Η συντονισμένη και μαζική προσπάθεια των εξακοσίων χιλιάδων ατόμων το 1886, για τη θέσπιση οκτάωρης εργασίας, είχε ως αποτέλεσμα τη βίαιη καταστολή από τις αστυνομικές αρχές του Σικάγο και τον θάνατο απεργουσών και απεργών.
Η διεθνής θεσμική αποτύπωση:
Η διεθνής θεσμική αποτύπωση των εργατικών δικαιωμάτων εντοπίζεται χρονικά περίπου το 1919 ipso facto με την ίδρυση της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας, σύμφωνα με το άρθρο 387 της Συνθήκης των Βερσαλλιών. Το 1946 η Διεθνής Οργάνωσης Εργασίας κατέστη ο πρώτος ειδικευμένος οργανισμός υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών. Έργο της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας αποτέλεσε μεταξύ άλλων η βελτίωση των γενικών όρων εργασίας (διάρκεια εργασίας, εβδομαδιαία ανάπαυση, ετήσια άδεια με αποδοχές), η απαγόρευση απασχόλησης των παιδιών, η προστασία της μητρότητας, η ρύθμιση για τη νυχτερινή εργασία, η ύπαρξη κοινωνικής ασφάλισης.
Στο πρόλογο της Καταστατικής Συνθήκης της Διεθνής Οργάνωσης Εργασίας διακηρύσσεται ότι «μια παγκόσμια διαρκής ειρήνη μπορεί να εδραιωθεί μόνο όταν στηρίζεται στην κοινωνική δικαιοσύνη». Επιπλέον, αναφέρεται ότι οι αναξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας δύνανται να προκαλέσουν ένταση και να θέσουν σε κίνδυνο την παγκόσμια ειρήνη.
Τα αιτήματα των εργατικών κινημάτων είναι επίκαιρα όσο ποτέ άλλοτε: οι υψηλοί δείκτες ανεργίας, η εργασιακή επισφάλεια και οι νέες μορφές ελαστικής εργασίας, σε συνδυασμό με το φαινόμενο της τηλεργασίας, αποτελούν μερικά από τα σημαντικά ζητήματα που ταλανίζουν τις εργαζόμενες/-ου. Ας σημειώσουμε και τα έμφυλα ζητήματα: δυσκολία ανεύρεσης εργασίας για τα τρανς άτομα, προσωπικές ερωτήσεις σε θηλυκότητες κ.α.
*Το παρόν κείμενο αποτελεί περίληψη της Διπλωματικής Εργασίας με θέμα «Το Δικαίωμα στην Αξιοπρεπή Εργασία», Νομική ΑΠΘ 2021 / Παράθεση Διαδικτυακής Πηγής: Το δικαίωμα στην αξιοπρεπή εργασία – IKEE / Aristotle University of Thessaloniki – Library (auth.gr)
