Η 26ης Οκτωβρίου ξαναπελευθερώνεται 100 χρόνια μετά;

Η σημερινή οδός 26ης Οκτωβρίου, ή κατ’ άλλους Μπεχτσινάρ, είναι η παραθαλάσσια περιοχή απ’ την οποία εισήλθαν τμήματα Μακεδονομάχων πολεμιστών λίγο πριν τα μεσάνυχτα της 26ης Οκτωβρίου 1912 για να απελευθερώσουν την Θεσσαλονίκη. Αναμφισβήτητα ένας ένδοξος δρόμος με μεγάλη ιστορική σημασία. Πέραν του ιστορικού του χαρακτήρα όμως, ο συγκεκριμένος δρόμος είναι και στρατηγικής σημασίας για την Θεσσαλονίκη καθώς αποτελεί την δυτική είσοδο της και την συνδέει τόσο με το λιμάνι όσο και με τον σιδηροδρομικό σταθμό.

Διασχίζοντας την 26ης Οκτωβρίου σήμερα, αυτά που συναντά κανείς είναι μεγάλα ξενοδοχεία,θηριώδη εμπορικά καταστήματα και clubs και τις νυχτερινές ώρες ορισμένα κόκκινα φώτα και «σταματημένα αυτοκίνητα» στο φανάρι των δικαστηρίων. Χωρίς υπερβολές είναι ένας δρόμος που στεγάζει πολλές δραστηριότητες αλλά όλοι βιάζονται να απομακρυνθούν απ’ αυτόν. Οι υπάλληλοι των καταστημάτων και τα στελέχη των εταιρειών φεύγουν βιαστικοί απ’ τις δουλειές τους για τα σπίτια τους, οι τουρίστες για το σαφώς πιο ενδιαφέρον κέντρο της πόλης, οι θαμώνες των clubs για να εξοικονομήσουν ορισμένα λεπτά ύπνου και οι «πελάτες» για να αποφύγουν τα όποια βλέμματα.

Αυτά που  πραγματικά όμως προξενούν ενδιαφέρον στην περιοχή είναι το Διατηρητέο  της Αναγεννήσεως, το Διατηρητέο Κτίριο των Παλαιών Δημοτικών Σφαγείων και φυσικά το επιβλητικό εργοστάσιο ΦΙΞ. Τα κτίρια αυτά αποτελούν τρεις περιπτώσεις τεράστιου αρχιτεκτονικού καθώς και πολιτιστικού ενδιαφέροντος. Επίσης αποτελούν ένα σπουδαίο στοίχημα για το κατά πόσο οι δημοτικές παρεμβάσεις σε συνδυασμό με την ιδιωτική πρωτοβουλία θα πετύχουν να φέρουν στην περιοχή διαφορετικού είδους δραστηριότητες και να κρατήσουν τους βιαστικούς επισκέπτες της περισσότερο χρόνο σ’ αυτήν.

Το «Στολίδι της Αναγεννήσεως»

Το κτίριο αυτό  βρίσκεται στη συμβολή των οδών Αναγεννήσεως, Καζαντζάκη και Ταντάλου, απέναντι απ’ το φανάρι της 26ης Οκτωβρίου. Είναι κτισμένο μεταξύ 1900-1910 και είναι ένα απ’ τα εναπομείναντα δείγματα αρχιτεκτονικής της πόλης πριν την μεγάλη πυρκαγιά του 1917. Μέχρι την δεκαετία του 60 αποτελούσε κατοικία, ενώ τα τελευταία 20 χρόνια χρησιμοποιήθηκε κατά καιρούς ως γραφείο μεταφορών, αποθήκη υλικών αλλά και ως καταφύγιο αστέγων.

Το διατηρητέο  της Αναγεννήσεως, το 1984  χαρακτηρίστηκε «έργο τέχνης» με σχετική υπουργική απόφαση  και το 1997 απαλλοτριώθηκε. Μέχρι σήμερα, 16 χρόνια μετά, το συγκεκριμένο κτίριο δεν έχει αποδοθεί στους δημότες της Θεσσαλονίκης, πάντα παρουσιάζεται μια αιτία κωλύματος (παραθέτω χαρακτηριστικά δημοσίευμα του 1995 εδώ!). Το 2009 μάλιστα ενώ η όψη του κτιρίου είχε αποκατασταθεί διακόπηκαν οι εργασίες λόγω προβλημάτων χρηματοδότησης.

Τον περασμένο  Αύγουστο ο Δήμος Θεσσαλονίκης πραγματοποίησε την ανάδειξη προσωρινού μειοδότη για  το έργο της ανάπλασης του περιβάλλοντος  χώρου του διατηρητέου κτιρίου  και η απόδοση του στους  νόμιμους δικαιούχους του, τους κατοίκους  της 2ης Δημοτικής Κοινότητας, μοιάζει  πιο κοντά από ποτέ.  Στο κτίριο αυτό ο δήμος σκοπεύει να στεγάσει διάφορες πολιτιστικές δραστηριότητες, χωρίς να έχει διευκρινίσει ακόμη την ακριβή χρήση του διατηρητέου.

Το Διατηρητέο Κτίριο των Παλαιών  Δημοτικών Σφαγείων (αρχική φώτογραφία)

Το οικόπεδο των παλαιών δημοτικών σφαγείων βρίσκεται στην 26ης Οκτωβρίου, έχει έκταση 8994.25 τ.μ και αποτελείται από τρία κτίρια. Η ανέγερση του κυρίως κτιρίου τοποθετείται στις αρχές του 20ου αιώνα, τα άλλα δύο είναι μεταγενέστερα. Τα Δημοτικά Σφαγεία ξεκίνησαν να λειτουργούν αμέσως μετά την κατασκευή τους αδιαλείπτως μέχρι  τον σεισμό του 1978 . Στο σεισμό αυτόν το κυρίως κτίριο των σφαγείων υπέστη σοβαρές ζημιές με αποτέλεσμα την διακοπή της λειτουργίας τους ως το 1980. Μετά την αποκατάσταση των ζημιών τα σφαγεία αρχίζουν και πάλι να λειτουργούν μέχρι τον Δεκέμβριο του 1988  οπότε κρίνεται ασύμφορη πλέον η λειτουργία τους και σταματά οριστικά. Το 1994 με υπουργική απόφαση χαρακτηρίζεται «ως έργο τέχνης και ιστορικό διατηρητέο μνημείο το κτίριο των Δημοτικών Σφαγείων Θεσσαλονίκης με τον περιβάλλοντα χώρο τους, διότι αποτελεί αξιολογότατο δείγμα Βιομηχανικής Αρχιτεκτονικής των αρχών του 20ου αιώνα,  μοναδική μαρτυρία για την συγκεκριμένη μορφή παραγωγικής δραστηριότητας στην πρόσφατη ιστορία της πόλης της Θεσσαλονίκης».

Από το 2011 και  μέχρι σήμερα βρίσκονται σε εξέλιξη  εργασίες αποκατάστασης του Δήμου  Θεσσαλονίκης που στόχο έχουν  την διατήρηση του μνημείου και την χρήση του ως χώρου φιλοξενίας εκδηλώσεων πολιτιστικού περιεχομένου. Αξίζει να σημειωθεί πως η 2η Δημοτική Κοινότητα δεν διαθέτει χώρους για να στεγάζει τις εκδηλώσεις της και συνεπώς η συγκεκριμένη παρέμβαση είναι μεγάλης σημασίας. Ένας στόχος που έχει τεθεί είναι η ολοκλήρωση των εργασιών μέχρι το καλοκαίρι του 2013 ώστε να υπάρξει η δυνατότητα πραγματοποίησης εκδηλώσεων των 48ων ΔΗΜΗΤΡΙΩΝ.

Εργοστάσιο ΦΙΞ

Το εργοστάσιο ΦΙΞ βρίσκεται επίσης στην 26ης Οκτωβρίου, έξω από τα κτίρια είναι ακόμα ορατά τα μεγάλα γράμματα  «Κάρολος Φίξ». Το εργοστάσιο χτίστηκε το 1882 και μέχρι το 1983 λειτουργούσε ως εργοστάσιο ζυθοποιίας. Από τότε μέχρι πρόσφατα το ΦΙΞ συνδέθηκε στο μυαλό των Θεσσαλονικέων με τη νυχτερινή διασκέδαση, καθώς σε χώρους του αχανούς οικοπέδου του φιλοξενήθηκαν πολλά ονόματα της πίστας.

Πρόσφατα  μια θεατρική ομάδα που δραστηριοποιείται  χρόνια στα δυτικά της πόλης, οι «Αναζητητές  Θεάτρου» αποφάσισε να ανατρέψει  την κατεστημένη αντίληψη που  ήθελε το ΦΙΞ μπουζουκοκρατούμενο και να στεγάσει τις δραστηριότητες τις στους χώρους του εργοστασίου που διασώζονται και που της επιτρέπεται. Τo παλιό εργοστάσιο μεταμορφώθηκε σε πολυχώρο πολιτισμού και φιλοξενεί συναυλίες, χορευτικές και θεατρικές παραστάσεις, εικαστικές εκθέσεις και φεστιβάλ. Ο ανοιχτός συναυλιακός χώρος εκδηλώσεων καταλαμβάνει 3200τ.μ, ενώ το stage έχει κρατήσει το βιομηχανικό του χαρακτήρα. Μέσα στην καρδιά του καλοκαιριού μάλιστα τέθηκαν οι βάσεις μιας πολύ καλής συνεργασίας με την 2η Δημοτική Κοινότητα όπου συνδιοργάνωσαν ένα τετραήμερο festival με δωρεάν είσοδο για το κοινό: «Πενία Τέχνας Κατεργάζεται».

Οι  τρεις παραπάνω ενέργειες μπορούν να θεωρηθούν ως ένα αστικό project δημοτικής και ιδιωτικής πρωτοβουλίας για αναβάθμιση της Δυτικής Εισόδου της πόλης, προσέλκυσης κόσμου από όλη την Θεσσαλονίκη με διαφορετικές αφετηρίες και αλλαγής των δραστηριοτήτων στις οποίες έχει συνηθίσει τα τελευταία χρόνια η περιοχή. Η επιτυχία αυτού του project είναι συνδυασμός πολλών παραγόντων. Καθοριστική είναι η ακριβής χρήση που θα πάρουν οι 2 δημοτικοί χώροι. Επίσης σημαντικό ρόλο παίζει η όρεξη και δημιουργικότητα  των ανθρώπων που θα  κληθούν να τους διαχειριστούν. Τέλος καταλυτικής σημασίας είναι η διάθεση της γειτονιάς αλλά και ολόκληρης της πόλης να αγκαλιάσει και να αναδείξει αυτή την φιλόδοξη προσπάθεια!