Η Αγία Παρασκευή και ο Ρουβίκωνας

Δημοσιεύτηκε το προηγούμενο Σάββατο στα κοινωνικά δίκτυα, και στη συνέχεια βρήκε το δρόμο της και στα ΜΜΕ, η ευχαριστήρια επιστολή που απηύθυνε στον Ρουβίκωνα ο π. Ιωάννης Σαββάκης, πρωτοπρεσβύτερος του Οικουμενικού Θρόνου (δηλαδή, του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως).

Ο π. Σαββάκης λειτουργεί στο ναό της Αγίας Μεγαλομάρτυρος Παρασκευής και Οσίας Παρασκευής στη Νέα Πεντέλη. Οι ευχαριστίες προς το Ρουβίκωνα αφορούν στη συνεισφορά του σε είδη διατροφής για τους πυρόπληκτους ενορίτες στη Νέα Πεντέλη. Παρόμοιες ευχαριστήριες επιστολές στάλθηκαν από την ίδια ενορία και προς άλλους παραλήπτες, π.χ. τη Δήμαρχο Πεντέλης, την αντιπεριφερειάρχη του Βόρειου Τομέα Αττικής, τοπικά εστιατόρια, φούρνους, παραγωγούς της τοπικής λαϊκής αγοράς κ.α. Η ευχαριστήρια επιστολή προς το Ρουβίκωνα σχολιάστηκε έντονα στα κοινωνικά δίκτυα και στα ΜΜΕ με κύρια χαρακτηριστικά την αμηχανία, την έκπληξη, την απορία. Πίσω από τις γραμμές αυτού του σχολιασμού βρίσκονταν η υπόθεση ενός “παράδοξου”: μιας αναγνώρισης αλληλεγγύης ανάμεσα σε μια αναρχική συλλογικότητα και μια ενορία.

Η συγκεκριμένη υπόθεση αντανακλά κυρίαρχες αντιλήψεις στην ελληνική κοινωνία. Σίγουρα θα ήταν άτοπη σε άλλα κοινωνικά πλαίσια, όπως για παράδειγμα στη Λατινική Αμερική, όπου μεγάλα τμήματα της Καθολικής Εκκλησίας ιστορικά συνεργάζονται με αναρχικές και ελευθεριακές οργανώσεις, με κόμματα της ριζοσπαστικής αριστεράς καθώς και με κοινότητες ιθαγενών που υιοθετούν επαναστατικές πρακτικές. Ακόμα όμως και στην ελληνική περίπτωση, έχουν υπάρξει στο πρόσφατο παρελθόν και άλλες περιπτώσεις που ιερείς βρέθηκαν με το έργο τους σε τροχιές παράλληλες με ότι σχηματικά αποκαλούμε αναρχικούς και αριστεριστές. Κλασικό παράδειγμα, το έργο του αείμνηστου παπα-Στρατή που ως ιερέας στον Άγιο Γεώργιο Καλλονής Λέσβου πρωτοστατούσε στην αλληλεγγύη στους πρόσφυγες και μετανάστες. Στο ίδιο προκείμενο και στην ίδια περιοχή δρούσαν την ίδια εποχή και πρωτοβουλίες αλληλεγγύης αναρχικών, ελευθεριακών, αριστεριστών και αριστερών.

Το βασικό συμπέρασμα όλων των μελετών στις κοινωνικές επιστήμες σχετικά με τις δομές και δράσεις αλληλεγγύης, όπως αναπτύχθηκαν στην Ελλάδα της κρίσης μετά το 2010, είναι απλό: αυτές οι δομές και δράσεις διαρρηγνύουν πολλές από τις υπάρχουσες κυρίαρχες διαφοροποιήσεις των κοινωνικών χώρων και δημιουργούν νέα πεδία συνάντησης. Ακόμα και ανάμεσα σε χώρους, ομάδες και συλλογικότητες που εδράζονται σε φαινομενικά πολύ διαφορετικές παραδοχές. Όπως και αν ορίσουμε την αλληλεγγύη – συζήτηση μεγάλη και δύσκολη από μόνη της, συζήτηση που εξελίσσεται καθώς οι κοινωνίες αλλάζουν – η δυνατότητα που έχει να αναδιατάσσει τον κοινωνικό χώρο είναι σημαντική. Για αυτό και οι δομές και δράσεις αλληλεγγύης είναι εξαιρετικά επικίνδυνες για όσους κυβερνούν, είναι πιο αποτελεσματικές από κάθε μορφή κοινωνικής και πολιτικής διαμαρτυρίας και διεκδίκησης. Δημιουργούν το θετικό παράδειγμα στο παρόν και εγκαθιδρύουν σχέσεις που ενισχύουν την ελπίδα και ένα κοινό πρόταγμα για το μέλλον. Τοποθετούν τον κοινωνικό δεσμό σε ένα πλαίσιο διαφορετικό από αυτό της κυρίαρχης δομής. Πλαίσιο εντός του οποίου αναδεικνύονται νέες ηγετικές ομάδες και νέα αξιακά δεδομένα. Είναι σίγουρα ότι οι δράσεις αλληλεγγύης δεν αρκούν από μόνες τους για να κατεδαφίσουν όλα τα κακώς κείμενα και να φτιάξουν έναν καλύτερο κόσμο. Απαιτείται να εμπεδωθούν με συγκεκριμένο ιδεολογικό πρόταγμα, με το λόγο περί ισότητας, ισονομίας, δικαιοσύνης. Αυτή η ιδεολογική εμπέδωση είναι αναγκαία ώστε να αποφευχθούν και οι γκροτέσκο απομιμήσεις εργαλειακής χρησιμοποίησης της αλληλεγγύης (θυμόμαστε τη γελοιότητα των ακροδεξιών “πρωτοβουλιών αλληλεγγύης μόνο για Έλληνες”).

Ο Ρουβίκωνας είναι, σύμφωνα με τις αρχές που δημοσίως έχει διατυπώσει “ένας σχηματισμός μάχης στον κοινωνικό/ταξικό πόλεμο που διεξάγεται κάθε μέρα σε όλα τα κοινωνικά μέτωπα” και “ζωτικό μέρος του Ελληνικού αναρχικού χώρου”. Η ενορία της Αγίας Μεγαλομάρτυρος Παρασκευής και Οσίας Παρασκευής στη Νέα Πεντέλη λειτουργεί με το κανονιστικό πλαίσιο της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Προς το παρόν, η ευλογία της Αγίας Παρασκευής προς τα μέλη του Ρουβίκωνα – που διατυπώθηκε στην επίμαχη επιστολή – φαίνεται να θέτει ερωτήματα που απαιτούν νέες απαντήσεις.