Η ανοχή της βίας

Η Χρυσή Αυγή σε ρόλο αυτόκλητου προστάτη της κοινωνικής ισορροπίας. Κόρινθος, Ραφήνα, Μεσολόγγι και ποιός ξέρει πού θα συμβεί το επόμενο περιστατικό. Στη δημόσια συζήτηση που θα ακολουθήσει η βία θα καταδικαστεί, θα πούμε ότι ο ρατσισμός είναι ξένος προς την κουλτούρα μας με εθνικοεπαναστατικές αναφορές στα περασμένα μεγαλεία και θα αποδώσουμε στο- συνήθη ύποπτο- νεοφιλελευθερισμό όλα τα δεινά και τις συμφορές πλην του προπατορικού αμαρτήματος. Ίσως μια διαμαρτυρία να οργανωθεί, μια συμβολική κατάληψη δημόσιας υπηρεσίας να λάβει χώρα και ύστερα ήσυχοι θα επιστρέψουμε στα σπίτια μας, ευτυχείς για την εκπλήρωση του δημοκρατικού μας καθήκοντος. Η δημόσια συζήτηση στην Ελλάδα γίνεται με συνθήματα όπως «προδότες» και «νόμος είναι το δίκιο του εργάτη». Είναι υστερική κι ανιστόρητη γιατί «κατοχικές κυβερνήσεις δωσίλογων» κυβερνούν τον τόπο. Και ποτέ δεν αγγίζει ουσιαστικά τις ιερές αγελάδες της μεταπολίτευσης.

Πάρτε για παράδειγμα την κατάληψη της Νομικής στην Αθήνα στις αρχές του 2011. Με την υποστήριξη ενός τμήματος της αριστεράς το κράτος επί μέρες ανεχόταν μια προφανή παράβαση του νόμου υπό τον φόβο ταραχών. Το ζητούμενο δεν ήταν φυσικά η λύση στο πρόβλημα της μετανάστευσης αλλά μια συμβολική κίνηση του «χώρου» και μια «νίκη» απέναντι στο οργανωμένο κράτος. Τί κι αν η περιουσία προστατεύεται από τους ελληνικούς νόμους, τί κι αν η υπάρχει η ΕΣΔΑ (Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου) που προστατεύει την ιδιοκτησία; Στην Ελλάδα υπάρχει πάντα ένας ανώτερος σκοπός που αγιάζει τα μέσα, παραγκωνίζει τους νόμους και στο τέλος, σωστά μαντέψατε, το κράτος χάνει. Δηλαδή εμείς οι ίδιοι ως κοινωνικό σύνολο. Κάπως έτσι οι αγρότες έκλειναν τους δρόμους, «αντάρτικα» ξεσπάνε σε Κερατέα και Χαλκιδική, οι φορολογικοί έλεγχοι στην ‘Ύδρα βαφτίστηκαν «καταστολή» και χρειάστηκαν μόλις έξι ολόκληρα χρόνια και πολλή συζήτηση ευθυνών για να απομακρυνθεί η κατάληψη από το κτίριο της εστίας Δέλτα στην Εγνατία και ποιός ξέρει πόσα ακόμα για τις υπόλοιπες περιπτώσεις στη Θεσσαλονίκη μόνο…Η κατακερματισμένη ελληνική κοινωνία βρίσκεται τον αντίποδα της δυτικής Κοινωνίας των Πολιτών που στέκεται ανάμεσα στον πολίτη και το κράτος το οποίο και προσπαθεί να αντισταθμίσει. Δεν αποτελεί παρά ένα κράμα «λαϊκισμού, ασυδοσίας και περιφρόνησης των κανόνων, συνεπώς και του κράτους δικαίου» όπως επισημαίνει ο καθηγητής Θάνος Βερέμης.

Τελευταία, η ιδέα της απαγόρευσης των ακραίων κερδίζει έδαφος. Έτσι όμως κάποιος θα μπορούσε να πει γιατί μόνο τη Χρυσή Αυγή κι όχι και το ΚΚΕ που, ευθέως, απορρίπτει την κοινοβουλευτική δημοκρατία; Αν όμως αρχίζαμε να απαγορεύουμε κάθε σχηματισμό απλά και μόνο επειδή έχει ακραία ρητορική τότε θα μπαίναμε σ’ επικίνδυνα μονοπάτια αυταρχισμού. Η μετεμφυλιακή Ελλάδα καθώς και η σημερινή, ακόμα, Τουρκία αποτελούν δύο σχετικά παραδείγματα μέσα στα τελευταία εξήντα χρόνια. Μ’ άλλα λόγια, κίνδυνο δεν αποτελεί αν τα άκρα μιλάνε ευθέως κατά του συστήματος αλλά η ανοχή των πρακτικών τους ενάντια στο νόμο. Κάπως έτσι στρώθηκε το χαλί στην άκρα δεξιά. Με την επικρότηση των «αυθόρμητων» αντιδράσεων και μερικών εκσφενδονισμένων και «δικαιολογημένων» γιαουρτιών.

Σε μια οργανωμένη πολιτεία υπάρχει ένα ελάχιστο όριο (minimum) συνεννόησης. Το μονοπώλιο της βίας ανήκει στο οργανωμένο κράτος κι όταν παραβιάζεις το νόμο έρχεσαι αντιμέτωπος με τις συνέπειες. Η βία δεν έχει χρώμα και ταμπέλα. Δεν είναι μαύρη ή κόκκινη, αριστερή ή δεξιά. Δεν γίνεται για καλό ή κακό σκοπό. Δεν δικαιολογείται επειδή κάποιος θα προφασιστεί ότι βία είναι και η περικοπή του μισθού, της σύνταξης ή οι μίζες του Τσοχατζόπουλου κι άρα «η κατάληψη, το χαστούκι στην Κανέλλη κι η φοροδιαφυγή των μικρών μας πείραξαν τώρα;». Και, προπαντός, δεν υποκαθιστά τα όργανα του κράτους. Είναι σκέτη βία. Και γι’ αυτό τιμωρείται. Με την εφαρμογή των νόμων. Διαφορετικά τη λύση τη δίνουν τα όπλα, τα γιαταγάνια και το «δίκιο» του καθενός. Όταν ένα μέρος της ελληνικής κοινωνίας δικαιολογούσε άλλοτε τη βία της τρομοκρατικής 17 Νοέμβρη θα πρέπει σήμερα, ως συνέπεια, να είμαστε έτοιμοι να περιμένουμε και τη βία της ακροδεξιάς ως αποδεκτή από ένα άλλο τμήμα.

Το κοινωνικό και πολιτικό εκκρεμές ταλαντώνεται. Κι αν για τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες πήγε πολύ αριστερά τώρα με ορμή κατευθύνεται πολύ δεξιά. Είναι θέμα φυσικής. Η ανοχή της βίας λειτουργεί σαν ναρκωτική ουσία. Εθίζει τόσο πολύ την κοινωνία σε τέτοια φαινόμενα που στο τέλος καταλήγουν αποδεκτά. Αν κάποτε η εμμονική υστερία της αυτιστικής μονομερούς απόρριψης της βίας υποχωρήσει, τότε ίσως ένας νηφάλιος δημόσιος διάλογος καταφέρει να αποτρέψει τα χειρότερα με την απλή εφαρμογή των νόμων.