Η ατέρμονη πορεία ενός βιβλίου

Λέξεις: Ιωάννα Δανδέλια

Πολλές σελίδες φαίνεται πως έχει να γράψει ακόμη το βιβλίο της εκδοτικής προσπάθειας στη χώρα μας. 

Καθημερινά, οι αλλεπάλληλες αυξήσεις στην εκτυπωτική δραστηριότητα, συνάδελφοι δε σταματούν να χαρακτηρίζουν το χαρτί ως «χρηματιστηριακό αγαθό», οι συσσωρευμένες υποχρεώσεις και προβλήματα δύο ετών πανδημίας και η ουσιαστική και παντελής έλλειψη ενίσχυσης σκιαγραφούν το μέλλον ως δυσοίωνο. 

Οι εκδότες, τα βιβλιοπωλεία αλλά και οι συγγραφείς, μια αλυσίδα που δεν έχει σπάσει αλλά κινδυνεύει πολλές φορές να λυγίσει. Κάποιοι χαρακτηρίζουν τον αγώνα ατέρμονο, κάποιοι, πιο αισιόδοξοι, κοιτούν τους προθήκες των βιβλιοπωλείων και καταγράφουν τις νέες κυκλοφορίες ως δείκτη αισιοδοξίας. 

Είναι όμως αυτή η εικόνα πραγματική ή επίπλαστη; Όλες οι στατιστικές δείχνουν ότι το πραγματικά βιβλιοφιλικό κοινό, που αγοράζει τουλάχιστον ένα βιβλίο τον μήνα -πάνω από 10 τον χρόνο-, δεν έχει ανέβει ποτέ πάνω από 8-8,5% στο σύνολο των καταναλωτών βιβλίου. 

Η πανδημία δημιούργησε αίσθημα αναθάρρησής για τους εκδότες και τα βιβλιοπωλεία. Είναι αλήθεια πως αρχίσαμε να διαβάζουμε περισσότερο όσοι δεν διαβάζαμε; Ή απλά όσοι το αγαπούσαμε βρήκαμε ακόμη περισσότερο χρόνο να αφιερώσουμε; Δεν έχω την απάντηση ως αναγνώστης, γιατί έχω ακόμη πολλά, αδιάβαστα, ή στη μέση βιβλία, ένδειξη ότι θα αγοράζω πάντα βιβλία όχι με το κριτήριο του πόσα έχω διαβάσει αλλά του τι έχω διαβάσει. Ως εκδότης θα μοιραστώ μαζί σας όχι κάτι καινούργιο. 

Η ελληνική πολιτεία ουδέποτε αγάπησε πραγματικά το βιβλίο. Ουσιαστική εθνική πολιτική βιβλίου δεν υπήρξε ποτέ, παρά μόνο αποσπασματικές κινήσεις, είτε για πρόσκαιρη ενίσχυση, είτε πάλι «τιμωρητικές», γιατί οι εκδοτικοί οίκοι προσπαθούν να «κερδίσουν» έσοδα. Μα, δεν είναι ένας εκδοτικός οίκος, μια εξίσου εμπορική επιχείρηση; 

Δεν έχει εργαζόμενους, έσοδα, δαπάνες και συνεργάτες – συγγραφείς που πρέπει να υποστηρίξει; Μικρομεσαίες ή μεγάλες, οι εκδοτικοί, ως επιχειρήσεις καταβάλλουν αγώνα πρώτον για να εκπληρώσουν το σκοπό τους, να προσφέρουν στο κοινό αξιόπιστες, καλαίσθητες και δημιουργικές εκδόσεις και δεύτερον (όσο και αν κάποιοι δεν το λαμβάνουν υπόψη τους), να επιβιώσουν. 

Στην Ελλάδα δεν έχουμε μάθει να διαβάζουμε. Έχουμε μάθει όμως να ακούμε. Τα βιβλία διαδίδονται από στόμα σε στόμα. Οι βιβλιόφιλοι στην Ελλάδα θα πάντα μια ανήσυχη μειονότητα. 

Όπως και οι εκδότες που πεισματικά θα παραμείνουν στη θέση τους χαρίζοντας στην κοινωνία, το μοναδικό όπλο για να εξελιχθεί και να επιβιώσει, τις δυνατότητες της ανάγνωσης, της γραφής και της σκέψης.

*Η Ιωάννα Δανδέλια είναι Διευθύντρια Εκδόσεων Παν. Μακεδονίας