Η ατυχής στιγμή της Μαίρης Κατράντζου

Λέξεις: Μαρία Κενανίδου

Κεντρική εικόνα: Eurokinisi

Πριν λίγες μέρες η Ελληνική Ολυμπιακή Επιτροπή παρουσίασε τις νέες ενδυμασίες της Πρωθιέρειας, των Ιερειών και ενός Κούρου που θα φορεθούν στην τελετή Αφής της Ολυμπιακής Φλόγας στις 16 Απριλίου στην Αρχαία Ολυμπία, ξεκινώντας το ταξίδι της για το Παρίσι.

H νέα ενδυματολογική πρόταση της διακεκριμένης Ελληνίδας σχεδιάστριας Μαίρης Κατράντζου, που αντλεί έμπνευση από την αρχαιότητα και συγκεκριμένα από τα ιωνικού ρυθμού κιονόκρανα, άνοιξε τους ασκούς του Αιόλου στο διαδίκτυο.

Εξειδικευμένη στο σχεδιασμό υφασμάτων, γνωστή ως Queen of prints, στον διεθνή χώρο της διεθνούς βιομηχανίας μόδας, με τις γνωστές ψηφιακές στάμπες της, ενώ έχει σχεδιάσει κοστούμια για μπαλέτα όπως την Όπερα της Νέας Υόρκης, του Παρισιού και την Εθνική Λυρική Σκηνή και οι συλλογές της έχουν εκτεθεί, μεταξύ άλλων, στο Metropolitan Museum of Art της Νέας Υόρκης και το Victoria and Albert Museum του Λονδίνου, η εν λόγω πρότασή της μας αφήνει μετέωρους.

Η αναγνωρισιμότητά της δυστυχώς δημιούργησε πολλές προσδοκίες που όμως ματαιώθηκαν με πολύ ηχηρό τρόπο. Το αισθητικό αποτέλεσμα των νέων στολών της Τελετής Αφής της Ολυμπιακής Φλόγας αποτελεί μία αποτυχημένη ενσωμάτωση των στοιχείων ελληνικότητας και μάλιστα απέχοντας έτη φωτός από την άρτια αισθητική των προηγούμενων στολών, που θύμιζαν τις πτυχώσεις στα υφάσματα των αγαλμάτων, σχεδιασμένων από την Κύπρια σχεδιάστρια Ελένη Κυριάκου.

Δυστυχώς η ακαμψία των αρχιτεκτονικών μελών έχει διαπεράσει τα άκαμπτα σώματα και φορέματα. Το μήκος των ενδυμάτων σε τέτοιο ύψος αποκαλύπτει τα επίσης ατυχή nude σανδάλια ώστε η καρικατούρα του «σχεδόν Κούρου» παραπέμπει σε Playmobil.

Προσπάθησα να εντοπίσω θετικές τοποθετήσεις αλλά είναι ελάχιστες. Οι περισσότεροι τα χαρακτήρισαν «κιτς», απορώντας με την μεγάλη αισθητική απόσταση αφενός σε σχέση με τις προηγούμενες διακριτικές στολές με φινέτσα και δωρική απλότητα και αφετέρου σε σχέση με την καταξιωμένη προηγούμενη δουλειά της δημιουργού.

Η κομψότητα και η λιτότητα των αρχαιοελληνικών ενδυματολογικών αναφορών στο παρελθόν, στη Μήδεια του Παπαϊωάννου και στην τελετή έναρξης των Ολυμπιακών αγώνων, στις φωτογραφίες της Nelly’s έχουν αφήσει μία θετική επίγευση στην ιστορική πολιτισμική μας συνείδηση, που δυστυχώς τα νέα σχέδια της Κατράντζου στερούνται.

Το ένδυμα ως μέσο επικοινωνίας, έντονα επιδραστικό, εξαπλώνει ένα ευρύ φάσμα διαπραγματεύσεων σε διάφορες κοινωνικές κατευθύνσεις, πολιτικές, πολιτιστικές, θρησκευτικές, ηθικές, σεξουαλικές, ή οικονομικές δομές, επηρεάζοντας το σώμα και τον εαυτό καθώς και συλλογική έκφραση και αναπαράσταση.

Μεταφέρεται στο κοινό η εξατομικευμένη αισθητική εμπειρία του δημιουργού και μετατρέπεται σε κοινωνικό βίωμα, σε μεγάλη μερίδα της κοινής γνώμης.

Η ενδυματολογική της γλώσσα, αν και υπέροχη στις άλλες δημιουργίες της, στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν λειτούργησε επιτυχώς. Μια ανάλογη ατυχής στιγμή μπορεί να εμφανιστεί στη πορεία οποιοδήποτε καλλιτέχνη. Αυτό όμως που εδώ προκύπτει προς διερεύνηση, είναι ο ρόλος της επιτροπής, των αισθητικών κριτηρίων που συγκρότησαν το βλέμμα της εν λόγω εκπροσώπησης.

Από ποιους μια τέτοια πρόταση, ανάγεται σε μία ηγεμονική πολιτιστική πρακτική οικοδόμησης της ελληνικής ταυτοτικής αναπαράστασης, ποιοι το αποφάσισαν, με ποιες προϋποθέσεις ορίστηκαν ώστε απέχουν τόσο πολύ τα αισθητικά τους κριτήρια από την πλειοψηφία των πολιτών;

Ακριβώς, το πρόβλημα με αυτήν την κατάσταση είναι ότι διαφαίνεται ένα «ηθικό κενό τρόμου», για να χρησιμοποιήσω τη δραματική περιγραφή του Σούστερμαν. Ένα μεγάλο κενό το οποίο υποδηλώνει την έλλειψη κοινωνικής συμφωνίας για αισθητικές αξίες, πρότυπα, και κριτήρια. Κάποιες απαντήσεις είναι αυτονόητες αλλά κάποιες δυστυχώς δεν θα απαντηθούν ποτέ. Το σίγουρο είναι πως δεν υπάρχει σταθερή μεθοδολογία για την κατασκευή μιας θεωρίας αξιολόγησης της επιλογής. Οι αξιολογήσεις και η ύπαρξη κριτηρίων απαιτούν αισθητικές δεξιότητες και αξιώσεις ευφυΐας, δικαιοσύνης, ακεραιότητας. «Η αισθητική είναι ηθική» έγραψε ο Wittgenstein επηρεασμένος από τον Πλάτωνα. Έχουμε ακόμα δρόμο να διανύσουμε…”

*Η Μαρία Κενανίδου είναι Ιστορικός Τέχνης, Αρχαιολόγος,Επιμελήτρια Εκθέσεων Τέχνης/Κριτικός Τέχνης.