Η «άβυσσος» των τεχνικών επαγγελμάτων στην Ελλάδα

Λέξεις: Ζώης Κατσίκης

Διαχρονικά, η ελληνική εκπαιδευτική κοινότητα φαίνεται να διατηρεί μια ιδιαίτερη σχέση με τους κλάδους των τεχνικών επαγγελμάτων. Σχολές, ανεξαρτήτως επίπεδου και ειδικότητας, ήταν άρτια δομημένες ώστε να δημιουργηθεί ένα σύνολο από εκπαιδευμένους επαγγελματίες, οι οποίοι θα αποτελούσαν το δυναμικό μίας πολύ χρήσιμης κατηγορίας εργαζομένων για την ομαλή καθημερινότητα των πολιτών.

Ωστόσο, οι ειδικοί των τεχνικών επαγγελμάτων, οι οποίοι είναι απαραίτητοι για την διενέργεια πολλών σημαντικών και περίπλοκων εργασιών, τα τελευταία χρόνια τείνουν να λιγοστεύουν ολοένα και περισσότερο. Επομένως, δε μένει παρά να τεθούν δύο βασικοί προβληματισμοί: Ποιες είναι οι αιτίες και οι συνέπειες της αποδυνάμωσης του κλάδου των τεχνικών επαγγελμάτων;

Ξεκινώντας με την ανάλυση των αιτιών της αποστροφής της νεολαίας από τα τεχνικά επαγγέλματα πρέπει να γίνει κατανοητό πως για το συγκεκριμένο φαινόμενο κύριος «υπεύθυνος» είναι το εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας.

Αρχικά, σημαντική παράλειψη θεωρείται η μηδενική σύσταση των σχολών τεχνικών επιστημών (είτε ιδιωτικών είτε δημοσίων) από τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Η δημιουργία μίας ψευδούς θεωρίας, σύμφωνα με την οποία η επιτυχία στις πανελλήνιες εξετάσεις φαντάζει μονόδρομος για τους εφήβους, είναι ένα από τα μεγαλύτερα σφάλματα που έχουν διαπραχθεί (ηθελημένα ή μη) ποτέ στον ελληνικό εκπαιδευτικό χώρο.

Διότι όχι μόνο πλημυρίζουν με άγχος την καθημερινότητα των υποψήφιων φοιτητών-κάνοντάς τους να πιστέψουν πως δεν έχουν άλλη επιλογή παρά να πετύχουν σε αυτές- αλλά παράλληλα στερούν από την ελληνική οικονομία την ευκαιρία να εντάξει στο δυναμικό της νέους και ταλαντούχους επαγγελματίες σε διαφορετικούς κλάδους των τεχνικών επαγγελμάτων. Φυσικά, μία κακή απόδοση στις εξετάσεις αυτές δεν σημαίνει πρόωρη αποτυχία και μελλοντικό επαγγελματικό αδιέξοδο.

Επίσης, δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητη η ουσιαστική απουσία του επαγγελματικού προσανατολισμού από το μεταγενέστερο ωρολόγιο σχολικό πρόγραμμα. Ο επαγγελματικός προσανατολισμός (ΣΕΠ), εφόσον διδάσκεται με ορθό τρόπο, διαδραματίζει έναν ιδιαίτερα καθοριστικό ρόλο στη μελλοντική επαγγελματική ζωή όλων των εφήβων. Η ανακάλυψη του επιθυμητού επαγγέλματος δεν είναι υπόθεση μόνο της μαθητικής κοινότητας αλλά και της εκπαιδευτικής και αυτό πρέπει να γίνει κατανοητό πρωτίστως από τους αρμόδιους του κύριου εκπαιδευτικού συστήματος.

Τέλος, ο «σταθμός» της πρώτης επαφής ενός εφήβου με τις τεχνικές επιστήμες, τα τεχνικά λύκεια (ΕΠΑΛ), έχει αρχίσει να αλλοιώνει τον χαρακτήρα του. Αυτό συμβαίνει διότι πολλοί υποψήφιοι φοιτητές επιλέγουν να βρεθούν σε αυτά με σκοπό την ευκολότερη πρόσβαση τους στα πανεπιστήμια, σε σχέση με τα γενικά λύκεια (ΓΕΛ), όπου οι βάσεις για την εισαγωγή τους είναι υψηλότερες, γεγονός φυσικά το οποίο δεν υποβιβάζει τη διδακτική ποιότητα των ΕΠΑΛ.

Ο σκοπός της ύπαρξής τους δεν είναι αυτός. Σκοπός των τεχνικών λυκείων είναι «η ενδυνάμωση της δυνατότητας παρακολούθησης των εργασιακών εξελίξεων, καθώς και η παροχή ολοκληρωμένων επαγγελματικών γνώσεων και δεξιοτήτων για την άμεση πρόσβαση στην αγορά εργασίας», όπως αναφέρεται στη σελίδα του Υ.ΠΑΙ.Θ.

Όσον αφορά τις συνέπειες του φαινομένου αυτού, η ελληνική κοινωνία πολύπλευρες απώλειες φαίνεται να έρχεται αντιμέτωπη με πολύπλευρες απώλειες.

Λόγω της μείωσης των τεχνικών επαγγελματιών παρατηρείται μία ακραίως αυξημένη ζήτηση για εργαζόμενους, η οποία δεν μπορεί να υποστηριχθεί, ιδιαίτερα σε επαρχιακές περιοχές. Εργατικό προσωπικό δεν υπάρχει και έτσι οι εργασίες «παγώνουν» για μεγάλο χρονικό διάστημα ή γίνονται αναγκαστικά από ανθρώπους, μη σχετικούς άμεσα με τον κλάδο αυτό. Ακόμη, καθοριστική αλλαγή από την κατάσταση που επικρατεί είναι η ραγδαία αύξηση των εταιριών επισκευής/ανοικοδόμησης.

Οι μεγάλες αυτές μονάδες υπηρεσιών έχουν κατακτήσει σημαντικό μέρος της ελληνικής αγοράς προκαλώντας σοβαρές επιπτώσεις. Πρώτον, δεσμεύουν μερίδιο εργασίας πολλών μεμονωμένων ελεύθερων επαγγελματιών λόγω της ανταγωνιστικότερης τιμής αλλά και της ταχύτερης εξυπηρέτησης που προσφέρουν.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αναγκαστική μετακίνηση πολλών ελεύθερων επαγγελματιών στο εξωτερικό για ένα καλύτερο μέλλον ή και ακόμα την ενασχόλησή τους με διαφορετικό αντικείμενο. Επιπροσθέτως, δεδομένου ότι οι εταιρείες αυτές απαρτίζονται κατά κύριο λόγο από μη εκπαιδευμένο προσωπικό, οι υπηρεσίες που προσφέρουν ίσως να μην ικανοποιούν το πελατειακό κοινό, το οποίο τους εμπιστεύεται.

Το γεγονός ότι η παροχή κάποιου προϊόντος ή υπηρεσίας είναι φθηνότερη και ταχύτερη από κάποια άλλη δεν σημαίνει ότι είναι καλύτερη. Πάντοτε, η εμπιστοσύνη ενός ορθολογικού καταναλωτή κερδιζόταν μόνο εάν μία επιχείρηση βασιζόταν στις αρχές της ολικής ποιότητας, δηλαδή στη παροχή ενός ολοκληρωμένου προϊόντος ή υπηρεσίας συνοδευόμενη από έναν ποιοτικό τρόπο προώθησής του/της.

Ανακεφαλαιώνοντας, τα τεχνικά επαγγέλματα είναι ένας κλάδος επαγγελματικής αποκατάστασης, ο οποίος είναι απαραίτητος για την Ελλάδα. Όχι μόνο διότι αποτελεί ένα πεδίο στο οποίο η χώρα παρουσιάζει άφθονη χαρισματικότητα, αλλά και γιατί είναι ένας εξαίσιος τρόπος «απορρόφησης» πολλών νέων από την ελληνική οικονομία. Επομένως, βασικός τρόπος για να επέλθει ριζική αλλαγή στη παρούσα κατάσταση είναι η εγκυρότερη ενημέρωση των νέων για τα διαφορετικά ακαδημαϊκά «μονοπάτια» που μπορούν να βαδίσουν.

*Ο Ζώης Κατσίκης είναι φοιτητής του τμήματος Διοίκησης Οργανισμών, Μάρκετινγκ και Τουρισμού – Διεθνές Πανεπιστήμιο Ελλάδος