Η Ελλάδα φοράει τα μεταμοντέρνα της

του Αναστάσιου Βογιατζή Εικόνα: Γιάννης Κούρτογλου

Ζούμε σε δυο Ελλάδες. Στην πρώτη επικρατεί πανικός, έντονοι ρυθμοί, ασυνάρτητα γεγονότα, παράλογες συζητήσεις. Στην δεύτερη επικρατεί η απόλυτη ηρεμία, δεν κινείται τίποτα, απλές κουβέντες, ασήμαντα γεγονότα, κοινότυπες συζητήσεις. Αυτή η Ελλάδα, των άκρων, μπορεί να συνοψιστεί στο -πιο- μεταμοντέρνο κείμενο του Αμερικάνου συγγραφέα Πύντσον, την Εντροπία, “Entropy”.

Το κείμενο προκαλεί πανικό στις φοιτήτριες και στους φοιτητές των φιλολογικών τμημάτων από τον παράλογο τρόπο με τον οποίο τα γεγονότα διαδέχονται το ένα το άλλο. Δύο διαμερίσματα. Ένα πάρτι. Πανικός. Χάος. Ηρεμία. Τίποτα. Και ένα πουλί που αργοπεθαίνει. Έτσι και η Ελλάδα του σήμερα. Αν σταθούμε στη μέση θα διακρίνουμε αυτόν τον πανικό, το τίποτα, το παράλογο, το μεταμοντέρνο, το ασυνάρτητο.

Το πάρτι του Πύντσον, η Ελλάδα του πανικού. Μια πρόεδρος βουλής ως ταύρος εν υαλοπωλείω και σε ρόλο Αυτοκράτειρας, ένας πρωθυπουργός, υπουργοί και σύμβουλοι να ψάχνουν ποιος θα δώσει κανένα δισεκατομμυριάκι, μια έκπτωτη βασίλισσα να ψάχνει τα λογικά της, ένας πρώην πρωθυπουργός να μιλάει αντρίκια και να μη λέει τίποτα, κάποιοι ξεπεσμένοι πρώην και νυν βουλευτάδες να ομιλούν άσκοπα, και ένας γκράντε σελέμπριτι υπουργός οικονομικών να φωτογραφίζεται, να διαπραγματεύεται και να καμώνεται. Και κάπου εκεί και τα μίντια παντελώς ανίκανα και απρόθυμα να φιλτράρουν το γεγονός, να ξεχωρίσουν την είδηση απο την ανοησία, απο το τίποτα.

Απο την άλλη, το κλειστό διαμέρισμα του Πύντσον, η Ελλάδα της καθημερινότητας, η Ελλάδα των πολιτών της. Μαθητές να ετοιμάζονται για τις πανελλαδικές εξετάσεις, φοιτητές να απολαμβάνουν ένα καφεδάκι κάτω απο τον ελληνικό ήλιο, ελεύθεροι επαγγελματίες να προσπαθούν να μαζέψουν το ΤΕΒΕ τους ή να μαζεύουν τα μπογαλάκια τους, άνεργοι να ψάχνουν για δουλειά -όπου αυτή βρεθεί- και επιστήμονες να ετοιμάζουν τις βαλίτσες τους. Το πουλί στο κείμενο του Πύντσον να σχοινοβατεί ανάμεσα σε ζωή και θάνατο και η εντροπία να μην έχει τέλος.

Όπως και στην Εντροπία του Πύντσον έτσι κι εμείς χάσαμε την ισορροπία μας, το equilibrium, και το σύστημα οδεύει στην καταστροφή καθώς τα άκρα απομακρύνονται το ένα απο το άλλο όλο και περισσότερο, δεν συναντιώνται, και δεν αλληλεπιδρούν. Η καταστροφή μπορεί να έχει ποικίλες μορφές, και οχι απαραίτητα “το τέλος της χώρας” όπως αυτο οριζόταν προεκλογικά απο διάφορες φωνές. Μπορεί να έχουμε μια αλλαγή στην κουλτούρα, στο τι θεωρούμε σωστό, τι λάθος, τι λογικό, τι παράλογο. Μπορεί να γίνουμε ακόμα χειρότεροι!

“Λογικό” μπορεί να είναι μια γυναίκα φάντασμα ή ένα νεκρό αγόρι να περιφέρονται στους δρόμους και μετά να αποσυναρμολογούνται και να συναρμολογούνται κομμάτι κομμάτι στα λαϊκά μέσα ενημέρωσης επι μήνες, ή μια αυτοκράτειρα-ιδιοκτήτρια βουλής να ειρωνεύεται και την ειρωνεύονται, να κοροϊδεύει και να την κοροϊδεύουν. Το “άκρο” θεωρείται “μέσον” καθώς η ισορροπία χάθηκε όταν τα δυο συστήματα έπαψαν να επικοινωνούν, όταν τα δυο άκρα έπαψαν να ασκούν κριτική το ένα στο άλλο, όταν άρχισαν έκαστο να αποδέχονται την ακρότητα του άλλου και το καθένα να κλείνεται στον εαυτό του για να σωθεί. Όμως σε ένα κλειστό σύστημα η απώλεια ενέργειας οδηγεί στον θάνατο του, ο νόμος της εντροπίας.

Στο χαοτικό πάρτυ του Πύντσον υπάρχουν δυο δρόμοι, να κρυφτούμε ή να δράσουμε. Δράση φυσικά! Καμία απο τις δυο Ελλάδες δεν πρέπει να εξαφανιστεί. Και οι δυο πρέπει να παραμείνουν, όμως σε ισσοροπια. Ούτε χάος αλλα ούτε και ομοιομορφία. Οι φωνές χρειάζονται, όσο παράλογες και να ειναι, αρκεί να μην κυριαρχούν έναντι της λογικής και να μην θεωρηθούν ως δεδομένο, ως λύση. Η απραξία χρειάζεται, ωστόσο να μην οδηγεί στην αποδοχή των πάντων. Να αποδεχόμαστε την ενημέρωση, αλλα να μπορεί κάποιος να αρνηθεί την ατελείωτη εκμετάλλευση και λοιδορία ατόμων και καταστάσεων.

Στον κόσμο του Πύντσον, στον κόσμο της εντροπίας, ο θάνατος έρχεται όταν το σφραγισμένο σύστημα αδυνατεί πια να νικήσει τις αδυναμίες του. Αυτο όμως δεν είναι και το τέλος. Ένα σπασμένο παράθυρο είναι αυτό που χρειάζεται για να μπει καθαρό οξυγόνο και να μην αποτελειωθεί το όλο σύστημα. Αυτο χρειάζεται και σε εμάς. Ένα δυνατό χέρι να σπάσει τον γυάλινο τοίχο που χωρίζει αεροστεγώς τις δύο Ελλάδες, τα δύο συστήματα. Όταν τα συστήματα επικοινωνήσουν τοτε μόνο θα πετύχουμε την ισορροπία, το equilibrium. Και αν η Εντροπία του Πίντσον τρομάζει φοιτητές και φοιτήτριες, τότε η Ελλάδα μας σίγουρα θα τρόμαζε τον Πύντσον!