Η εξεταστική είναι ακαδημαϊκή διαδικασία, όχι πολιτικό διακύβευμα

Οι κλιμακούμενες κινητοποιήσεις της ακαδημαϊκής κοινότητας ενάντια στις κυβερνητικές προθέσεις ίδρυσης ιδιωτικών – ελεύθερων πανεπιστημίων και η αδυναμία ύπαρξης πειστικών επιχειρημάτων για την αναγκαιότητά τους έχουν θορυβήσει όσους επιχειρούν την υποβάθμιση των ελληνικών πανεπιστημίων και τον αγοραίο ευτελισμό των πτυχίων τους.

Σε αυτό το πλαίσιο επιχειρείται συστηματικά η καλλιέργεια ενός κλίματος πανικού και εκφοβισμού ως προς την πραγματοποίηση της εξεταστικής περιόδου του χειμερινού εξαμήνου. Η υλοποίηση της εξεταστικής συνιστά υποχρέωση των μελών ΔΕΠ και θεσμική δέσμευση των πανεπιστημιακών οργάνων διοίκησης.

Είναι αδύνατο να μην γίνει εξεταστική, το μόνο ερώτημα είναι το πότε θα γίνει. Ο τρόπος υλοποίησης της εξεταστικής δεν συνιστά πολιτικό διακύβευμα και δεν αποτελεί αντικείμενο διοικητικών εντολών και παρεμβάσεων. Η εξέταση ενός μαθήματος είναι ακαδημαϊκή διαδικασία.

Αυτό άλλωστε ισχύει σε όλα τα πανεπιστήμια του κόσμου. Οι μόνες εξαιρέσεις είναι τα πανεπιστήμια σε χώρες με αυταρχικά καθεστώτα όπου ενίοτε διοικητικά επιβάλλεται από κυβερνητικούς παράγοντες η ύλη των μαθημάτων, τα διδακτικά εγχειρίδια και ο τρόπος εξέτασης και αξιολόγησης.

Η αυτονομία της ακαδημαϊκής λειτουργίας, όπως ξεκίνησε από τα πανεπιστήμια στα τέλη του Μεσαίωνα, συνιστά έναν από τους βασικούς πυλώνες ανάπτυξης της επιστήμης. Το περιεχόμενο σπουδών, το υλικό διδασκαλίας, ο τρόπος εξέτασης και η βαθμολόγηση υλοποιούνται από τα μέλη ΔΕΠ σύμφωνα με τη διεθνή επιστημονική δεοντολογία του κάθε κλάδου και βάσει των νομικών περιορισμών που υπάρχουν στο εθνικό και υπερεθνικό δίκαιο (ζητήματα δεοντολογίας, ισότιμης μεταχείρισης κλπ.).

Οι διοικητικές παρεμβάσεις για να οριστεί, για παράδειγμα, ένας συγκεκριμένος τρόπος εξέτασης ή «να μην μπουν δύσκολα θέματα» ευτελίζουν τις σπουδές και όσους κοπιάζουν για να σπουδάσουν. Φυσικά, τα μέλη ΔΕΠ κρίνονται και αυτά για για τους τρόπους διδασκαλίας και εξέτασης. Στο τέλος κάθε εξαμήνου υπάρχει η καθορισμένη αξιολόγηση των μαθημάτων από τις/ους φοιτητές/τριες που κοινοποιείται και στους ίδιους διδάσκοντες και στη διοίκηση των πανεπιστημιακών Τμημάτων

Το διδακτικό έργο κρίνεται επίσης από τους συναδέλφους του κλάδου του όταν τα μέλη ΔΕΠ κάνουν αίτηση εξέλιξης σε μια ανώτερη ακαδημαϊκή βαθμίδα. Επειδή κανένας κόσμος δεν είναι αγγελικά πλασμένος, υπάρχουν θεσμικές προβλέψεις και για τις περιπτώσεις αυθαιρεσίας των μελών ΔΕΠ: αν ένας/μια φοιτητής/τρια αποτύχει τρεις φορές στο ίδιο μάθημα έχει δικαίωμα να εξεταστεί από επιτροπή στην οποία δεν συμμετέχει το μέλος ΔΕΠ που δίδαξε το μάθημα.

Για τα μαθήματα που έχουν σχεδιαστεί και οργανωθεί διαδικτυακά υπάρχουν εργαλεία διαδικτυακής εξέτασης. Τα εργαλεία αυτά δεν ενδείκνυνται για τα μαθήματα που δεν σχεδιάστηκαν και δεν οργανώθηκαν για διαδικτυακή υλοποίηση. Η εμπειρία της πανδημίας, όπου σε πρωτόγνωρες συνθήκες προσπαθήσαμε να εφαρμόσουμε στα πανεπιστήμια διαδικτυακά διδακτικά και εξεταστικά καλούπια χωρίς να έχουμε προετοιμάσει το όλο πλαίσιο, έδειξε το ατελέσφορο. Να το πούμε απλά: τα φάρμακα που σχεδιάστηκαν για τη θεραπεία της ακμής δεν θεραπεύουν το ζάχαρο.

Η εγκύκλιος του Υπουργείου Παιδείας της 25ης Ιανουαρίου που υποδεικνύει ότι οι σύγκλητοι των πανεπιστημίων δύναται «να προβούν στις αναγκαίες ενέργειες για την διεξαγωγή της αξιολόγησης των φοιτητών με ηλεκτρονικά μέσα» παραβλέπει εσκεμμένα ότι, με εξαίρεση το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, σε κανένα πανεπιστήμιο δεν υλοποιείται συστηματική διαδικτυακή διδασκαλία.

Αν σήμερα δεχτούμε να ορίζει ο κάθε υπουργός τον τρόπο εξέτασης των μαθημάτων μας, ανοίγουμε το δρόμο ώστε αύριο να δεχθούμε να ορίζει ο υπουργός το περιεχόμενο της διδασκαλίας, τα διδακτικά εγχειρίδια, τις ερωτήσεις στις οποίες θα αξιολογούνται οι μελλοντικοί επιστήμονες της χώρας και – γιατί όχι – και τη βαθμολογία της εξέτασης για ορισμένους/ες…

Άλλωστε, παράλληλα με αυτήν την παραπάνω αναφερόμενη εγκύκλιο, μέλη του υπουργικού συμβουλίου έσπευσαν να διευκρινίσουν ότι «η απόφαση του υπουργού παιδείας για διαδικτυακές εξετάσεις είναι εξαιρετικά μετριοπαθής αλλά και υποχρεωτική. Όσοι δεν συμφωνούν παραιτούνται ή παρανομούν».

Οι πρακτικές και η λογική του «ορίζουμε και διατάσσουμε» τον τρόπο εξέτασης είναι πλέον το μέτρο με το οποίο θα αναμετρηθεί ο ακαδημαϊσμός των συλλογικών οργάνων διοίκησης της ακαδημαϊκής κοινότητας.

Είναι βέβαιο ότι θα βρεθούν πολλοί και πολλές που δεν θα συμφωνήσουν με ένα τέτοιο μέλλον για την ανώτατη εκπαίδευση στην Ελλάδα.